Hải Phòng: Các hợp tác xã kiểu mới: Vẫn khó tìm đầu ra nông sản

Nguồn tin: Báo Hải Phòng, 27/10/2016
Ngày cập nhật: 28/10/2016

Đến nay, thành phố có 136 hợp tác xã (HTX) chuyển đổi và 35 HTX thành lập mới theo Luật Hợp tác xã 2012. Theo mô hình hoạt động mới, các HTX phát huy vai trò “bà đỡ” trong liên kết bao tiêu sản phẩm đầu ra cho thành viên. Tuy nhiên, hiện phần lớn các HTX đều gặp khó khăn về đầu ra cho sản phẩm.

Dưa chuột trồng tại xã Cấp Tiến, huyện Tiên Lãng bấp bênh về đầu ra.

Có thương hiệu vẫn khó tìm thị trường

HTX nuôi trồng thủy sản Mắt Rồng, xã Lập Lễ (huyện Thủy Nguyên, tỉnh Hải Phòng) nổi tiếng với mô hình nuôi thả cá vược chất lượng cao. Giám đốc HTX Nguyễn Đức Văn cho biết, với 165ha ao nuôi của 65 thành viên tham gia HTX, trung bình mỗi năm cung cấp ra thị trường hơn 300 tấn cá vược thương phẩm. Lợi thế sản phẩm cá vược được nuôi tại đây bảo đảm “sạch”. Trước khi thả cá, ao nuôi được khử trùng bằng men vi sinh. 90% các hộ thành viên cam kết không dùng chất kháng sinh trong quá trình nuôi thả. Nguồn thức ăn là 100% cá nục tươi được người dân địa phương đánh bắt về phân phối cho các hộ nuôi cá. Nhờ đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật trong nuôi thả, năng suất cá vược năm 2016 đạt 20 tấn/ha, cao hơn 5 tấn/ha so với năm 2015. Chất lượng cá cao, an toàn cho người tiêu dùng. Dù vậy, sản phẩm cá vược tại HTX nuôi trồng thủy sản Mắt Rồng vẫn khó khăn về đầu ra. Hiện, cá chủ yếu bán buôn cho thương lái, dẫn đến bị ép giá. Trong khi đó, chi phí đầu vào cao, thời gian nuôi thả dài, khoảng 2 năm/lứa với chi phí thức ăn khoảng 10 triệu đồng/ha/ngày. Giá cá bán ra cho các đầu mối chỉ khoảng 90-120 nghìn đồng/kg. Trong lúc HTX chưa liên kết, tìm kiếm thị trường đầu ra ổn định cho cá vược, lợi nhuận thu được của các hộ thành viên thấp, chưa tương xứng với công sức bỏ ra và thương hiệu cá vược Lập Lễ.

Tương tự, năng động trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm nhưng HTX Cấp Tiến (huyện Tiên Lãng) vẫn gặp lúng túng trong tiêu thụ nông sản của thành viên. Vùng sản xuất lúa giống nếp Đăng Lưu hơn 10ha của thành viên HTX được Công ty CP Nhiệt đới Hưng Yên bao tiêu, thu mua tươi, các hộ sản xuất không tốn công sức và thời gian phơi, sấy. Sản phẩm dưa gang với diện tích gần 10ha được liên kết với Xí nghiệp chế biến nông sản Đức Lập (tỉnh Hải Dương). Dù vậy, theo Giám đốc HTX Phạm Văn Tùng, so với sản lượng một số nông sản của HTX sản xuất ra, khâu tiêu thụ vẫn rất nhọc nhằn. Với các sản phẩm đã liên kết với doanh nghiệp thu mua, HTX không có đủ vốn trả trước cho bà con, dẫn đến việc bà con tự bán lẻ ra thị trường bên ngoài. Vì vậy, hiện ở HTX, rau quả sản xuất ra thường xuyên rơi vào tình trạng “được mùa mất giá, được giá mất mùa”. HTX chuyển đổi mô hình hoạt động mới, song việc liên kết, phát huy vai trò “bà đỡ” cho sản phẩm đầu ra của thành viên chưa thực sự hiệu quả. Năng suất, thu nhập của bà con chưa được cải thiện nhiều.

Tăng cường liên kết, xúc tiến thương mại

Theo Giám đốc HTX nuôi trồng thủy sản Mắt Rồng Nguyễn Đức Văn: HTX mặc dù hoạt động theo mô hình mới, song vẫn loay hoay với tìm đầu ra cho sản phẩm vì nội lực còn yếu, nhất là về vốn và trình độ quản lý. Nếu có đủ vốn, các hộ nuôi cá sẽ chủ động đầu vào, từ con giống đến nguồn thức ăn. Nhờ đó, chi phí giảm, giá cá bán ra giảm khoảng 20%, tăng sức cạnh tranh trên thị trường, mở rộng cơ hội liên kết đầu ra cho sản phẩm cá vược. Khó khăn về vốn dẫn đến các HTX không có khả năng thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại, giới thiệu sản phẩm, liên kết với doanh nghiệp. Hơn nữa, phần lớn cán bộ quản lý HTX trình độ hạn chế, nay chuyển sang mô hình hoạt động mới nhưng vẫn quen phương thức cũ, còn trông chờ vào nhà nước khiến việc chuyển đổi chỉ là “bình mới, rượu cũ”, chưa đi vào thực chất là “tự nguyện, tự chủ và tự chịu trách nhiệm”. Từ đó, HTX tiếng là kiểu mới nhưng hầu hết chỉ đáp ứng được khâu sản xuất chứ chưa thực hiện chức năng tiêu thụ sản phẩm cho thành viên.

Phó chủ tịch Liên minh HTX và DN thành phố Nguyễn Văn Quyến nhận xét, để từng bước tháo gỡ khó khăn và hỗ trợ các HTX kiểu mới trong tiêu thụ sản phẩm, vấn đề hàng đầu là cần phát triển và mở rộng thị trường tiêu thụ, nhất là đối với sản phẩm nông sản. Do vậy, các sở, ngành chức năng liên quan cần tăng cường xúc tiến thương mại, khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp ký kết hợp đồng sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho các HTX. Hỗ trợ vốn, tạo điều kiện để các HTX được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, mở rộng sản xuất. Với các HTX, nhất là HTX nông nghiệp, cần xây dựng và phát triển các vùng chuyên canh sản xuất hàng hoá quy mô lớn, sản phẩm mũi nhọn, có thương hiệu; đồng thời, chú trọng phát triển các sản phẩm phù hợp nhu cầu của thị trường, có lợi thế cạnh tranh.

Về phía Liên minh HTX và doanh nghiệp thành phố sẽ tiếp tục đẩy mạnh các chương trình tuyên truyền về HTX kiểu mới; hỗ trợ các HTX trong đào tạo, nâng cao năng lực quản lý của cán bộ HTX; tổ chức, giới thiệu, tạo điều kiện để các HTX tham gia các hội chợ, trưng bày và giới thiệu sản phẩm; hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho HTX thông qua quỹ hỗ trợ và phát triển HTX..., góp phần tạo điều kiện thuận lợi giúp các HTX tăng cường các hoạt động liên kết tiêu thụ sản phẩm.

HTX kiểu mới bao gồm các HTX đã chuyển đổi và thành lập mới theo Luật HTX 2012. HTX kiểu mới không triệt tiêu kinh tế hộ, mà là “bệ đỡ” cho kinh tế hộ phát triển, đảm nhận các dịch vụ đầu vào và bao tiêu đầu ra sản phẩm cho thành viên và cộng đồng, hình thành mối liên kết theo chuỗi sản phẩm.

Ngọc Lan