Cà Mau: Ứng dụng khoa học - công nghệ để phát triển bền vững

Nguồn tin: Báo Cà Mau, 10/06/2016
Ngày cập nhật: 12/6/2016

Mỗi năm lại có hàng chục đề tài, dự án khoa học công nghệ được nghiệm thu đưa vào nhân rộng trong sản xuất và đời sống. Từ đó, góp phần nâng cao giá trị các mặt hàng nông, lâm, thuỷ sản nói riêng và kinh tế - xã hội của tỉnh Cà Mau nói chung. Tuy nhiên, việc nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn cần được tháo gỡ.

Thông qua chỉ số các yếu tố năng suất tổng hợp thì khoa học - công nghệ đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội chiếm đến 39%, ngoài yếu tố vốn và lao động. “Khoa học có vai trò vô cùng quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong thời kỳ hội nhập sâu rộng như hiện nay. Từ hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao, phát triển tài sản sở hữu trí tuệ... đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng nhiều mặt hàng trên địa bàn tỉnh”, ông Nguyễn Thành Vinh, Trưởng Phòng Quản lý khoa học, Sở Khoa học và Công nghệ, chia sẻ.

Góp phần tăng năng suất, hiệu quả

Từ những đề tài dự án khoa học được triển khai thời gian qua đã có nhiều giống lúa, cây trồng, vật nuôi mới, những quy trình sản xuất tiên tiến ra đời, góp phần đưa nền nông nghiệp của tỉnh phát triển theo chiều sâu; năng suất, chất lượng ngày một được nâng lên.

Ðề tài khoa học nâng cao năng suất, chất lượng vườn chuối U Minh Hạ đã góp phần nâng giá trị cây chuối.

Ðược triển khai từ 2011 và kết thúc vào 2013, dự án xây dựng dây chuyền sản xuất chế phẩm sinh học (EMOZEO) đã góp phần to lớn trong phục vụ nuôi trồng thuỷ sản và xử lý môi trường trên địa bàn tỉnh. Hiện nay, chế phẩm sinh học đang được nhân rộng trên nhiều mô hình nuôi từ tôm sú, thẻ chân trắng cho đến cá và từ nuôi công nghiệp đến quảng canh. Giá trị từ các chế phẩm sinh học mang lại không chỉ có giá trị kinh tế trước mắt cho người dân mà còn bảo vệ được môi trường lâu dài.

Bên cạnh đó, thời gian qua, công tác chọn lọc, phục tráng các giống cây trồng, vật nuôi phục vụ cho phát triển nông nghiệp luôn được chú trọng đầu tư từ công sức và ngân sách. Trong đó, tiêu biểu có thể kể đến là sự thành công từ dự án phục tráng và sản xuất nguyên chủng các giống lúa mùa địa phương như Một bụi đỏ, Một bụi lùn, Tài nguyên và Tép hành... Qua đó góp phần đáng kể nâng cao năng suất cho những cánh đồng lúa - tôm trên địa bàn.

Ông Nguyễn Thành Vinh đánh giá, dự án này đã tạo ra được giống nguyên chủng có khả năng chịu mặn, chịu phèn, từ đó cải thiện năng suất lúa tăng từ 10-15%. Ðặc biệt, từ hiệu quả này đã làm thay đổi tập quán sản xuất của người dân là tự lưu trữ giống. Hiện nay đã có đến trên 70% nông dân sử dụng giống cấp xác nhận trong sản xuất.

Một trong những chuyển biến tích cực của nghề nuôi trồng thuỷ sản trên địa bàn tỉnh là việc chuyển giao thành công quy trình sinh sản nhân tạo giống cùng ứng dụng công nghệ lọc nước TDC cung cấp cho các trại sản xuất giống. Từ việc chủ yếu dựa vào nguồn giống có ngoài tự nhiên và nhập tỉnh, đến nay giống cua đã hoàn toàn sản xuất trong tỉnh, còn giống tôm có thể đáp ứng được 60% nhu cầu.

Ông Nguyễn Văn Tranh, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, chia sẻ, thành công trên góp phần không nhỏ trong việc giúp tỉnh chủ động trong bố trí sản xuất và mùa vụ. Ðồng thời, trong những năm gần đây, các ngành, các cấp luôn tìm tòi, nghiên cứu cũng như nhân rộng những mô hình mới, quy trình sản xuất hiện đại, thân thiện với môi trường và nhiều cách làm hay được nhân rộng.

Giá trị khoa học chiếm tỷ trọng chưa lớn

Ðể đưa ngành nông nghiệp hướng tới mục tiêu phát triển theo chiều sâu, bền vững, với nhiều sản phẩm có giá trị gia tăng cao thì hoạt động khoa học công nghệ phải tiếp tục cải thiện nhiều hơn nữa từ việc chọn đề tài, dự án khoa học hằng năm cho đến nghiệm thu và nhân rộng. Trong giai đoạn năm 2011-2015 toàn tỉnh có 65 đề tài, dự án khoa học cấp Trung ương, cấp tỉnh được phê duyệt và triển khai thực hiện. Trong đó, tổng số đã được nghiệm thu giai đoạn 2011-2014 (đề tài dự án năm 2015 đang nghiệm thu chưa có kết quả) là 44 đề tài dự án. Theo đó, có 2,27% được xếp loại xuất sắc, 54,55% đạt loại khá, 36,36% đạt loại trung bình và 6,8% không đạt.

Từ kết quả trên, ông Nguyễn Thành Vinh nhận định: "Tuy có nhiều kết quả nghiên cứu từ các đề tài, dự án nhưng số lượng công nghệ mà tỉnh thực sự làm chủ là chưa nhiều. Ngoài ra, hàm lượng chất xám và giá trị tăng thêm trong đầu tư thực hiện đề tài, dự án chưa cao, giá trị khoa học trong sản phẩm sản xuất ra chiếm chưa lớn”.

Từ những hạn chế trên đã khiến cho hoạt động ứng dụng, nhân rộng kết quả nghiên cứu đề tài dự án khoa học trong thực tế vẫn còn nhiều hạn chế. Trong tổng số 44 đề tài dự án đã được nghiệm thu trong giai đoạn 2011-2014, thì chỉ khoảng 10 đề tài dự án ứng dụng được xếp loại đạt hiệu quả cao, còn lại chỉ trung bình, thậm chí không ứng dụng được.

Những hạn chế xuất phát từ rất nhiều nguyên nhân, có thể kể đến như: ngân sách đầu tư chưa đảm bảo theo yêu cầu thực tiễn, người nghiên cứu khoa học công nghệ trong tỉnh còn thiếu và yếu, ít doanh nghiệp quan tâm đầu tư nghiên cứu công nghệ mới... “Tuy nhiên, nguyên nhân quan trọng chính là chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa tổ chức và cá nhân nghiên cứu với cơ quan quản lý nghiên cứu, cơ quan chuyển giao kết quả nghiên cứu và tổ chức, cá nhân sử dụng kết quả nghiên cứu đề tài dự án khoa học. Tức là chưa thể hình thành được chuỗi gắn kết từ quy trình quản lý, triển khai đề tài dự án cho đến sản xuất thực nghiệm và ứng dụng, nhân rộng”, ông Vinh cho biết thêm.

Ðể khoa học - công nghệ và kinh tế - xã hội luôn là người bạn đồng hành trên con đường tiến tới công nghiệp hoá, hiện đại hoá, năm 2013, Luật Khoa học công nghệ đã có sự thay đổi cho phù hợp. Theo đó, kể từ năm 2013, khoa học - công nghệ nghiên cứu và chuyển giao theo yêu cầu đặt hàng của ngành và địa phương. Tức trong quá trình quản lý của các ngành và các cấp chính quyền, có gì còn khó khăn vướng mắc, cần khoa học công nghệ tháo gỡ thì tiến hành đặt hàng nhiệm vụ đó.

Ông Nguyễn Thành Vinh cho biết, đây cũng là hướng đi chủ đạo của khoa học công nghệ trên địa bàn tỉnh. Bởi lẽ, cách làm này giảm được số lượng đề tài, dự án khoa học đăng ký hằng năm cũng như các đề tài dự án được tập trung hơn, sát với thực tế hơn và khả năng ứng dụng cao hơn. Ngoài ra, ngành đang lồng ghép vào 7 chương trình phát triển lớn của tỉnh như: kinh tế biển, đô thị động lực, thương mại - dịch vụ, nông - lâm - ngư nghiệp, giao thông vận tải... làm sao khoa học - công nghệ luôn sát với nhu cầu địa phương.

Hiện nay, trình độ dân trí của người dân trong tỉnh vẫn còn thấp, do đó, việc nâng cao nhận thức và trình độ tiếp thu, ứng dụng khoa học cho nông dân là điều không kém phần quan trọng. Trong quá trình chuyển giao khoa học phải làm cho người dân sờ tận tay, xem tận mắt thông qua các hội thảo ngay trên đồng ruộng, vườn cây, ao cá… Có như vậy, khoa học và nông nghiệp mới thực sự gắn kết và cùng phát triển./.

Nguyễn Phú