Tái cơ cấu lĩnh vực trồng trọt: Hướng đến hiệu quả và phát triển bền vững

Nguồn tin: Kinh Tế Đô Thị, 10/08/2015
Ngày cập nhật: 11/8/2015

Sau hai năm thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nhiều địa phương vẫn lúng túng với bài toán chuyển đổi lĩnh vực trồng trọt theo hướng hàng hóa, nâng cao giá trị gia tăng.

Thực tế, năng suất và chất lượng cây trồng của Việt Nam vẫn còn kém xa mức bình quân của thế giới.

Chất lượng nhiều loại nông sản còn thấp

Thực hiện Quyết định số 899/QĐ-TTg ngày 10/6/2013 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo toàn ngành từ T.Ư đến địa phương tích cực triển khai tái cơ cấu lĩnh vực trồng trọt.

Trồng hoa cho giá trị kinh tế cao tại phường Tây Tựu, quận Bắc Từ Liêm. Ảnh: Quang Thiện

Nhiều địa phương đã ban hành các chính sách đặc thù khuyến khích phát triển các loại cây trồng chủ lực có lợi thế của địa phương mình, hỗ trợ chế biến, tiêu thụ, xúc tiến thương mại, xây dựng cánh đồng lớn. Sau 2 năm triển khai tái cơ cấu, giá trị sản xuất lĩnh vực trồng trọt tăng đáng kể, năm 2013 tăng 3%, năm 2014 tăng 3,2%. Một số mô hình cánh đồng lớn sản xuất lúa gạo theo chuỗi giá trị hay vùng cây ăn quả hàng hoá quy mô lớn được mở rộng. Tuy nhiên, nhìn vào thực tế của yêu cầu tái cơ cấu ngành nông nghiệp, sự chuyển dịch này vẫn còn rất hạn chế. Giá trị nông sản trên 1ha đất trồng trọt chỉ đạt xấp xỉ 80 triệu đồng/năm. Điều đáng nói, năng suất, chất lượng một số loại nông sản nước ta còn thấp, giá thành cao, thị trường tiêu thụ chưa ổn định. Theo đại diện Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), hiện tại, năng suất ngô của nước ta chỉ bằng 80% năng suất bình quân thế giới, năng suất đậu tương bằng 57%. Trong khu vực, năng suất mía của nước ta cũng chỉ bằng 80% của Thái Lan. Rõ ràng, trong cuộc đua ngày càng khốc liệt, các sản phẩm trồng trọt của chúng ta dường như vẫn đang tụt lại ở phía sau.

Ông Ma Quang Trung - Cục trưởng Cục Trồng trọt thẳng thắn chia sẻ, chất lượng nhiều loại nông sản của nước ta còn thấp. Đơn cử, gạo là mặt hàng xuất khẩu quan trọng của ngành trồng trọt, nhưng giá luôn thấp hơn gạo cùng loại của Thái Lan khoảng 20 - 30 USD/tấn. Các nông sản khác như cà phê, chè, trái cây, cũng trong tình trạng tương tự, phần lớn diện tích vẫn là cây trồng giống cũ. Ngoài ra, ATTP trong trồng trọt còn nhiều bất cập, khâu chế biến, bảo quản yếu là rào cản hạn chế xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản...

Hướng tới sản xuất hàng hóa

Nhiều năm trước, Việt Nam luôn được xếp hàng đầu thế giới về sản lượng gạo xuất khẩu. Ngoài ra, còn một số sản phẩm từ trồng trọt khác như tiêu, điều, cà phê, hoa quả cũng có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Tuy nhiên, càng ngày vị thế này càng bị lung lay trước sự đổi mới mạnh mẽ trong sản xuất của các nước. Theo đánh giá của Cục Trồng trọt, nhiều địa phương đến nay vẫn chưa hiểu rõ bản chất của tái cơ cấu nông nghiệp nói chung và lĩnh vực trồng trọt nói riêng nên việc triển khai còn lúng túng và đề án được xây dựng không sát với yêu cầu đặt ra. TS Phan Huy Thông - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia - cho rằng, để tái cơ cấu trồng trọt hiệu quả, cần rà soát lại đề án tổng thể, đồng bộ, phát huy lợi thế của các địa phương. Trong đó, quy hoạch cây trồng chủ lực gắn với đổi mới hệ thống chuyển giao khoa học công nghệ, kể cả với DN và tổ chức làm mô hình điểm để thuyết phục nông dân thay đổi tập quán sản xuất. Đặc biệt, phải nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản để hội nhập bằng các giải pháp giảm giá thành, tăng chất lượng, đảm bảo ATTP.

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát, lĩnh vực trồng trọt có vị trí rất quan trọng, hiện chiếm 53% giá trị trong cơ cấu ngành nông nghiệp với hơn 500.000 tỷ đồng trong năm nay. Để thúc đẩy và duy trì tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp, thực hiện tái cơ cấu ngành trồng trọt phải hướng đến nâng cao hiệu quả và phát triển bền vững, lựa chọn những cây trồng chủ lực có lợi thế kinh tế cao. Tái cơ cấu không chỉ là thay đổi cơ cấu cây trồng mà phải thay đổi cách tiếp cận trong tổ chức sản xuất theo hướng sản xuất hàng hóa và cạnh tranh quốc tế.

Xuất khẩu gạo trong 7 tháng đầu năm nay ước đạt 3,72 triệu tấn với trị giá 1,59 tỷ USD, giảm 3,1% về khối lượng và giảm 8,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2014; xuất khẩu cà phê trong 7 tháng đầu năm giảm 33,9% về khối lượng và giảm 33,7% về giá trị so với cùng kỳ.

Thiên Tú