Đừng quên giá trị sinh thái từ lúa mùa nổi

Lúa mùa nổi, một loại cây lúa từng là nguồn lương thực chính của người dân miền Tây sông nước, đã bị xóa sổ trong bản đồ nông nghiệp ĐBSCL. Ở nhiều địa phương, bà con vẫn còn trồng cây lúa mùa nổi để lấy rơm rạ trồng cây màu, lấy lá lúa cho bò ăn và dụ cá đồng về, nhưng không thấy diện tích cây lúa mùa nổi trong các báo cáo kinh tế - xã hội của địa phương.

Và rồi trong hai năm nay, cây lúa mùa nổi đã được xem như thời thượng, tâm điểm của báo đài, nhà khoa học, nhà quản lý và nhà tài trợ. Nhưng cho đến bây giờ dường như các chính sách của địa phương cũng như phương tiện truyền thông vẫn chưa để ý đến các giá trị kèm theo của hệ thống canh tác độc đáo này. Đó là cá nước ngọt - nguồn dinh dưỡng quý cho sự phát triển của trẻ em - về nhiều hơn; còn nền rơm rạ để lại từ lúa mùa nổi làm mặt che phủ rất tốt cho cây màu...

Con cá đồng đã mất đi vì ba vụ lúa

Kể từ khi diện tích lúa ba vụ phát triển ở vùng Tứ giác Long Xuyên và Đồng Tháp Mười với hệ thống đê bao dày đặc khép kín, thì con cá đồng trong vùng đê bao coi như không còn chỗ để sống nữa. Theo số liệu của Niên giám Thống kê Việt Nam, năm 1995, thời điểm An Giang chưa triệt để xây đê, sản lượng khai thác thủy sản nước ngọt là 68.047 tấn, nhưng đến năm 2012 (khi hai phần ba diện tích của tỉnh An Giang được bao đê khép kín), sản lượng khai thác cá đồng chỉ còn 44.486 tấn (giảm 23.161 tấn).

Còn theo ông Nguyễn Ngọc Phi, Chủ tịch Hội Nông dân xã Mỹ An, huyện Chợ Mới, An Giang, người trực tiếp canh tác trên mảnh đất thuộc diện bao đê khép kín từ năm 2004 tại tiểu vùng Mỹ Long, xã Mỹ An, Chợ Mới, thì “trước khi có đê bao khép kín, sản lượng cá đồng tự nhiên mười phần, bây giờ không còn được một phần”. Chị Đỗ Thị Mận, một nông dân nghèo ở xã Mỹ An, cho rằng khi làm đê bao khép kín thì đâu còn nước nữa mà có cá. Gia đình chị trước đây (tức lúc còn lũ, chưa bao đê) sống khỏe nhờ vào đánh bắt cá đồng, bây giờ không có tiền mua cá đồng để ăn.

Và cá đồng đã trở lại

Sau khi sạ cây lúa mùa nổi thì nước lũ sông Mêkông bắt đầu lên dần vào ruộng lúa. Theo nước lũ, cá đồng vào ẩn náu, sinh sôi và phát triển. Có thể nói đây là nguồn tài nguyên quý giá mà chúng ta đã bỏ quên trong hơn hai thập niên qua. Theo kết quả khảo sát của ThS. Lê Công Quyền và Trịnh Hoài Vũ, thì có đến 43 loài cá nước ngọt được tìm thấy trong ruộng lúa mùa nổi tại xã Vĩnh Phước, huyện Tri Tôn (An Giang) vào năm 2014 mặc dù nước lũ lên trễ và đỉnh lũ vẫn thấp. Nhiều loại cá được tìm thấy như cá rô đồng, trê vàng, lóc, thác lác...

Theo ông Nguyễn Hoàng Huy, Chi cục phó Chi cục Thủy sản An Giang, hiện nay con cá trê vàng và một số loài cá khác có nguy cơ bị tuyệt chủng. Nếu chúng ta tận dụng và phát huy được các giá trị ăn theo từ hệ thống canh tác lúa mùa nổi, như nguồn tài nguyên cá đồng, ốc lác, cua đồng... thì việc phục hồi cây cây lúa mùa nổi mới thật có ý nghĩa. Việc bảo tồn lúa mùa nổi và bảo tồn cá liên quan chặt chẽ với nhau.

TS. Nguyễn Văn Kiền - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển nông thôn Đại học An Giang

Các tin mới:

Các tin năm 2015: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77

Các tin năm 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006