Nghệ An: Vùng đất hoang tạp thành vựa cây nguyên liệu khủng

Nguồn tin: Báo Nghệ An, 20/04/2016
Ngày cập nhật: 21/4/2016

Cách nay tròn 20 năm, khi Tập đoàn Tate & Lyle, Vương quốc Anh đầu tư vào Dự án mía đường Quỳ Hợp, vùng đất Phủ Quỳ lúc đó vẫn còn là vùng đất đỏ, hoang hoá. Người ta không thể tưởng tượng được rằng, tầm vóc khổng lồ của một nhà máy công suất 6.000 tấn mía cây/ngày sẽ lấy nguyên liệu ở đâu và bằng cách nào để hoạt động.

Hội thảo máy cày Kubota trên vùng nguyên liệu mía Nghĩa Phú (Nghĩa Đàn). Ảnh: P.V

Thế nhưng, trong niên vụ ép 2015 - 2016 Công ty TNHH Mía đường Nghệ An (NASU) đã có tổng diện tích trồng mía đạt trên 18.500ha, trải rộng trên 80 xã thuộc 5 huyện dọc đường 48 và Quỳnh Lưu, TX. Hoàng Mai với 21.400 hộ dân ký kết đảm nhiệm trồng mía.

Tổng sản lượng ép được sau 18 vụ là 13,6 triệu tấn mía, trị giá thanh toán cho nông dân 6.980 tỷ đồng. Đó là thành quả tạo dựng miệt mài suốt chặng đường 20 năm để phát triển vùng nguyên liệu, là những ngày đêm biết bao lớp cán bộ khuyến nông của công ty về với từng hộ dân, vì mỗi giống mía sạch bệnh, năng suất cao.

Nhớ lại những ngày đầu, ông Ngô Vân Tú - Phó Tổng Giám đốc phụ trách Nông nghiệp công ty cho biết: Lúc đó vùng này chỉ có khoảng vài trăm ha mía do người dân Hưng Nguyên lên định cư tại các xã Nghĩa Hiếu, Nghĩa Trung (Nghĩa Đàn) trồng để ép mật, diện tích còn lại vẫn chỉ là cây lau, bụi rậm.

Khó khăn chồng chất khó khăn. Nhưng được sự đồng thuận, giúp đỡ vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ xã đến tỉnh mà đứng đầu là Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Xuân Hùng, công ty đã có rất nhiều nỗ lực “gần” hơn với người nông dân, để phát triển vùng nguyên liệu. Trong đó, có việc tỉnh đầu tư làm mới 98km đường cấp phối phục vụ dân sinh vùng nguyên liệu.

Vụ ép đầu tiên (1998 - 1999), nhà máy đã có 64.000 tấn mía cây được chuyển về, mới chỉ đạt 10% nhu cầu, nghĩa là vẫn rất khó khăn cho hoạt động của nhà máy.

Thời điểm đầu cho đến những năm gần đây, việc phát triển vùng nguyên liệu, giữ mối quan hệ “xanh” giữa nhà máy với nông dân vẫn luôn là thách thức đặt ra với toàn thể công ty. Thời điểm năm 2008 - 2012, cây mía lao đao vì dịch chồi cỏ mía. Lúc đó, tỉnh đã công bố dịch ở mức nghiêm trọng.

Cho đến tận bây giờ vẫn chưa công bố hết dịch, nghĩa là vẫn phải sống chung cùng dịch chồi cỏ mía tiềm ẩn, các loại thuốc BVTV không thể xử lý triệt để. Từ 2014 đến nay, giá đường xuống đã kéo giảm giá mía xuống theo. Một hệ luỵ khác nảy sinh, đó là phá mía trồng cam.

Có thể thấy, vì những lợi ích cụ thể, nên “nhà nhà trồng cam, người người trồng cam”. Nhiều diện tích mía đã bị phá bỏ để chuyển đổi trồng cam...

Thế nhưng, do xác định rõ “Sự thành công của công ty luôn song hành với thu nhập, đời sống vật chất và tinh thần của đông đảo nông dân trồng mía; người lao động và sự thịnh vượng của bạn hàng”, công ty đã quyết định thay đổi hàng loạt chính sách phù hợp điều kiện thực tế, tạo thuận lợi để các hộ nghèo có vốn, giống mới, thuốc bảo vệ thực vật, đẩy mạnh khai hoang, mở rộng diện tích thâm canh, tăng vụ sản xuất mía. Như trước đây chỉ có vụ xuân, nay công ty triển khai trồng thêm vụ thu.

Cũng không thể không nhắc đến những người làm công tác khuyến nông, bởi họ chính là cánh tay phải nối dài giữa nhà máy và người dân, trực tiếp “thổi” động lực và niềm tin đến người trồng mía trước mỗi niên vụ, trên từng thửa ruộng. Hiện tại, công ty có 6 văn phòng khuyến nông tại Nghĩa Hồng, Nghĩa Tân, thị trấn Nghĩa Đàn (Nghĩa Đàn), Dốc Dài, Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp) và Quỳnh Châu (Quỳnh Lưu).

Tất cả 45 cán bộ khuyến nông đều là kỹ sư nông nghiệp, đều “nặng lòng”, tâm huyết cùng cây mía và buồn vui, trăn trở với mỗi thăng trầm của người dân. Họ đã bám sát từng thửa ruộng, đưa kết quả nghiên cứu từ văn phòng công ty ra ruộng, và cập nhật số liệu chi tiết từng hộ dân, diện tích, chất đất đến công ty. Trên cơ sở đó, công ty chủ động ký hợp đồng với người dân để có kế hoạch trồng, thu hoạch khi mía đạt đủ tiêu chuẩn độ đường.

Anh Lô Văn Bính, cán bộ khuyến nông, người rất có công trong việc phát triển vùng mía Quỳ Châu, Quế Phong đã tâm sự: “Mỗi khi về với từng ruộng mía của bà con, tôi thấy đó như chính ruộng mía của nhà mình. Giờ đây, tôi có thể đọc ra diện tích cũng như chất lượng mía của hầu hết các hộ dân trong vùng tôi phụ trách”.

Còn kỹ sư Nguyễn Ngọc Đường ở vùng Văn Lợi (Quỳ Hợp) lại là người đã giúp vùng này trở thành vùng nguyên liệu có diện tích và năng suất mía tốt nhất của công ty. Bởi anh đã thành công trong việc vận động bà con thay đổi bộ giống mía mới, năng suất cao và triển khai phát triển cánh đồng mía lớn - một mục tiêu chiến lược, lâu dài của công ty.

Việc đưa giống mới vào cũng là một nhiệm vụ được công ty nghiên cứu và triển khai thường xuyên. Hiện tại, công ty đang triển khai ruộng nhân giống 3 cấp với diện tích gần 50ha, trong đó ruộng cấp 1 là 7ha mía và được xử lý sạch bệnh từ giống nuôi cấy mô. Nhiều bộ giống mới, tiên tiến đang được nhân lên như: KK3, LK921, ROC10, QĐ93159... để cải thiện năng suất và độ đường.

Một trong những chiến lược lớn đang được thực hiện để phát triển hơn nữa vùng nguyên liệu, đó là việc tập trung các diện tích liền kề để hình thành cánh đồng mía lớn. Giải pháp này có rất nhiều thuận lợi, như việc thu hoạch, vận tải sẽ được làm nhanh gọn, chi phí làm đất giảm, áp dụng cơ giới hoá trong các khâu phun thuốc, xuống giống sẽ tốn ít thời gian.

Ngoài ra, sau thu hoạch sẽ gom được số lượng lớn ngọn mía để bán thẳng cho Công ty CP Chuỗi thực phẩm TH (giá ngọn mía tương đương giá cây mía). Tất nhiên, ban đầu cũng nảy sinh nhiều khó khăn, công ty đưa ra giải pháp, hỗ trợ không hoàn lại 500.000 đồng/ha và để người dân tự thỏa thuận với nhau. Trong 2 năm 2015 - 2016 đã có 1.000 ha được hỗ trợ, chuẩn bị cho niên vụ sắp tới.

Vào những ngày cuối cùng của niên vụ ép 2015 - 2016, trong đoàn xe chở những tấn mía mới thu hoạch còn lại đi về hướng nhà máy, chúng tôi gặp ông Vy Văn Phúc ở Văn Lợi (Quỳ Hợp). Ông Phúc tâm sự “Trước đây, vùng đất Văn Lợi chúng tôi rất khó khăn trong chuyện tìm hướng thoát nghèo, dù đất đai còn nhiều. Nay, nhờ cây mía, thực sự gia đình tôi đã thay đổi.

Công ty đã giúp chúng tôi cho vay vốn, hướng dẫn cách trồng, đảm bảo bao tiêu sản phẩm nên không phải lo lắng nhiều nữa. Những người của công ty như cán bộ khuyến nông Nguyễn Ngọc Đường đã thật sự lo cho dân trồng mía. Bà con Văn Lợi biết ơn nhiều lắm!”.

Trần Hải