Canh tác lúa theo tiêu chí “Cánh đồng lúa bốn tốt”

Nguồn tin: Khuyến Nông TPHCM, 12/01/2016
Ngày cập nhật: 13/1/2016

Qui trình canh tác lúa theo tiêu chí “Cánh đồng lúa bốn tốt” cho vùng đồng bằng sông Cửu Long dựa trên nền tảng của “Quy trình thâm canh tổng hợp lúa chất lượng cao tại đồng bằng sông Cửu Long” và giải pháp “Ba giảm, ba tăng” có bổ sung thêm một số biện pháp kỹ thuật mới.

“Cánh đồng lúa bốn tốt” được Viện lúa ĐBSCL nghiên cứu ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới để xây dựng mô hình theo hướng tăng năng suất, chất lượng lúa gạo, tăng lợi nhuận và bền vững môi trường. Mô hình được nghiên cứu và triển khai theo dõi từ năm 2010.

Nội dung chủ yếu của qui trình canh tác “Cánh đồng lúa bốn tốt” bao gồm:

1. Đất tốt: là đất không có các yếu tố hạn chế cản trở tới sinh trưởng, phát triển của cây lúa từ khi gieo sạ tới khi thu hoạch.

Yếu tố hạn chế: thường gặp là điều kiện đất đai, thời tiết

- Nhiệt độ cao, nắng nóng kéo dài, chất lượng nước tưới và ánh sáng kém, pH thấp do đất có thời gian khô nứt tạo điều kiện cho không khí lọt sâu vào trong lòng đất, oxi hóa khử tầng phèn tiềm tàng tạo thành tầng phèn hoạt động.

- Mầm mống bệnh hại của vụ trước còn lưu tồn trong đất làm chết mầm mạ non.

- Sau thu hoạch một lượng lớn rơm rạ thường được vùi lại trong ruộng trong điều kiện yếm khí dễ phân hủy tạo thành các acid hữu cơ và các khí độc gây ngộ độc cây.

- Để phân giải hữu cơ, nhóm vi sinh vật trong đất đã sử dụng một lượng khá về N và P, gây ra sự tranh chấp quyết liệt về dinh dưỡng cây trồng.

- Khi thời tiết mưa cùng với ánh sáng không thuận lợi lúc lúa trổ ảnh hưởng lớn đến quá trình thụ phấn dẫn đến tỷ lệ hạt lép cao và số hạt chắc/bông thường thấp hơn so với vụ Đông Xuân.

Giải pháp khắc phục yếu tố hạn chế

-Xác định được yếu tố hạn chế trong đất, áp dụng các giải pháp thích hợp để làm cho đất khỏe.

-Làm đất kỹ, trang bằng mặt ruộng để thuận lợi cho quản lý nước, tạo điều kiện cho hạt mọc đều, khỏe.

-Nếu đất có mầm mống bệnh hại thì cần xử lý hạt giống và xử lý đất trước khi sạ để đảm bảo an toàn cho ruộng lúa ngay từ giai đoạn đầu.

2.Giống tốt: giống phải thích hợp với từng mùa vụ và điều kiện thổ nhưỡng cho vùng trồng.

Sử dụng giống xác nhận, thích hợp với mùa vụ và điều kiện sinh thái của vùng canh tác, giống phải kháng được bệnh đạo ôn, rầy nâu, chống chịu được với bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu với hàm lượng amylose <25.

3.Chăm sóc cây lúa tốt:

- Phòng trừ cỏ dại và ốc bươu vàng ngay từ đầu vụ bằng các biện pháp tổng hợp, luân phiên sử dụng thuốc hóa học để hạn chế việc cỏ dại hoặc ốc bươu vàng kháng thuốc.

- Bón phân theo nhu cầu của cây và nâng cao hiệu quả phân bón. Bón phân theo phương pháp từng vùng chuyên biệt, với kỹ thuật ô khuyết sẽ giúp xác định khá chính xác loại và lượng phân cần bón, sử dụng bảng so màu lá để quyết định lượng phân. Tuân thủ nguyên tắc 6 đúng khi bón: đúng chủng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm, đúng phương pháp, đúng loại đất, đúng mùa vụ.

- Ứng dụng kỹ thuật tưới khô – ngập xen kẽ để nâng cao hiệu quả sử dụng nước. Chủ động rút cạn nước ruộng vào một số giai đoạn trừ 2 giai đoạn phân hóa đòng và giai đoạn trổ.

- Phòng trừ sâu bệnh và rầy nâu theo IPM. Sử dụng giống kháng bệnh và rầy nâu, áp dụng chế độ canh tác hợp lý, không sạ dày, không bón thừa phân N, kết hợp thăm đồng thường xuyên nhằm phát hiện dịch hại sớm để ngăn ngừa kịp thời và hiệu quả, áp dụng nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Tăng cường sử dụng các chế phẩm sinh học. Sử dụng thuốc có độ an toàn cao với hệ thiên địch cũng như môi trường, luân phiên sử dụng thuốc hóa học để tránh hiện tượng sâu, bệnh hại kháng thuốc.

4. Sản phẩm tốt và môi trường tốt:

- Thu hoạch đúng độ chín, sử dụng máy gặt đập liên hợp để giảm chi phí, tránh phơi trực tiếp trên nền xi măng vì tăng tỉ lệ gạo gẫy.

- Sử dụng giống đạt chuẩn cùng với gói kỹ thuật tốt nên sản phẩm sẽ đồng nhất và chất lượng tốt hơn.

- Hạn chế đốt rơm rạ, giảm phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật và nước tưới nên giảm lượng khí thải nhà kính góp phần cải thiện môi trường.

Hiệu quả:

Khi ứng dụng qui trình canh tác “cánh đồng lúa 4 tốt” tiết giảm được nhiều chi phí so với mô hình canh tác theo kiểu truyền thống cụ thể:

- Giống: tiết kiệm được 80 - 100kg giống/ha tương đương 720.000 - 900.000 đ/ha.

- Phân bón: tiết kiệm được 85 - 115kg/ha các loại phân, tương đương 905.435 - 1.225.000 đ/ha.

- Giảm 2 lần phun thuốc tương đương với 720.000 đ/ha.

- Năng suất lúa tăng 200 - 500kh/ha tương đương 1.000.000 - 2.500.000 đ/ha.

Như vậy tổng chi giảm 2.665.000 đ/ha, lợi nhuận tăng 3.665.000 đ/ha.

Với hiệu quả mà mô hình “Cánh đồng lúa 4 tốt” mang lại, mô hình này không chỉ ứng dụng cho riêng vùng ĐBSCL mà còn có thể xem xét mở rộng ở các vùng khác ngoài vùng ĐBSCL để phát triển nền nông nghiệp theo hướng bền vững, tăng năng suất, chất lượng và nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nông dân.

Như Hạnh (Theo Viện lúa đồng bằng sông Cửu Long)