Bệnh chết nhanh, chết chậm trên cây tiêu lan rộng: Thiệt hại khó lường

Nguồn tin: Báo Bà Rịa Vũng Tàu, 18/11/2016
Ngày cập nhật: 21/11/2016

Tiêu nhà ông Nguyễn Hùng (ấp 1, xã Hòa Bình, huyện Xuyên Mộc) bị chết do nhiễm bệnh.

Theo phản ánh của nhiều người trồng tiêu trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, gần đây, tiêu bị nhiễm bệnh chết nhanh, chết chậm ngày càng nhiều và đang có xu hướng lan rộng. Hiện chưa có thuốc đặc trị bệnh này, khiến nhiều vườn tiêu chết rụi, một số nông dân gần như mất trắng. Theo cơ quan chức năng, đây là hậu quả của việc phát triển cây tiêu một cách ồ ạt, không theo quy hoạch, khuyến cáo của ngành chức năng.

Nhiều vườn tiêu chết rụi

Nhìn vườn tiêu 3 năm tuổi bắt đầu cho trái đang chết dần, ông Hà Ngọc Cư (thôn Tam Long, xã Kim Long, huyện Châu Đức) rất lo lắng. Ông Cư cho biết, hơn 2 tháng trước, vườn tiêu 5 sào với 100 gốc của gia đình đang phát triển tốt, chuẩn bị đậu trái thì xuất hiện một số trụ tiêu bị vàng lá rồi héo từ từ, ông liền ra cửa hàng vật tư nông nghiệp mua thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) về xử lý. Khi nói về tình trạng của cây tiêu, người bán thuốc BVTV cho rằng, cây tiêu của gia đình ông bị nhiễm bệnh chết nhanh chết chậm, cần phải phun thuốc trừ nấm, tuyến trùng. Tuy nhiên, trong 2 tháng qua, dù ông đã xịt thuốc 7-8 lần, với chi phí 2,5 triệu đồng/lần, nhưng cây tiêu vẫn chết dần, bệnh lan ra một số cây khác. Đến nay, đã có 60 gốc tiêu bị chết, các gốc tiêu còn lại cũng đang trong tình trạng chết từ từ. Theo ông Cư, đến nay, gia đình ông đã thiệt hại gần 500 triệu đồng, bao gồm: chi phí mua giống, vật tư và công chăm sóc trong suốt 3 năm qua.

Theo phản ánh của người dân huyện Châu Đức, tình trạng tiêu chết nhanh chết chậm cũng xảy ra tại nhiều vùng trồng tiêu trọng điểm của huyện. Tính đến nay, tại xã Kim Long có 10ha nhiễm bệnh, xã Quảng Thành gần 10ha, xã Bàu Chinh 8ha...

Tình trạng tiêu bị nhiễm bệnh chết nhanh chết chậm cũng xảy ra nhiều tại huyện Xuyên Mộc. Tại xã Hòa Bình – địa phương có khoảng 10ha tiêu bị nhiễm bệnh, nhiều nông dân cũng đang đang “ngồi trên đống lửa” vì bệnh trên cây tiêu chưa có thuốc đặc trị. Tại vườn tiêu 5 sào của gia đình ông Nguyễn Hùng (ấp 1, xã Hòa Bình), hiện có gần 100 gốc tiêu bị nhiễm bệnh bệnh chết nhanh, chết chậm. Ông Hùng cho biết, tiêu nhà ông bắt đầu nhiễm bệnh từ khoảng tháng 5, khi đó chỉ có 3-4 gốc nhưng từ khi bắt đầu mùa mưa, số gốc tiêu bị nhiễm bệnh ngày càng nhiều. Được biết, vườn tiêu của gia đình ông Hùng đã 4 năm tuổi, nếu không bị bệnh, có thể cho thu hoạch 1,2-1,4 tấn tiêu. Nhưng với tình hình dịch bệnh hiện nay, ông Hùng có nguy cơ mất trắng. “Dù tôi đã dùng đủ loại thuốc như trừ nấm, diệt tuyến trùng, bón lá…, nhưng tiêu không hết bệnh mà ngày càng nặng thêm, giờ hết cách rồi, chỉ còn biết nhìn tiêu chết từ từ”, ông Hùng buồn bã.

Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và BVTV, tính đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh có gần 100ha tiêu bị nhiễm bệnh chết nhanh chết chậm, tăng 5 lần so năm 2015 (20ha). Nguyên nhân gây ra bệnh chết nhanh trên hồ tiêu là do nấm Phytophthora, còn bệnh chết chậm do nhiều tác nhân gây hại, gồm: nấm bệnh kết hợp tuyến trùng, rệp sáp hại rễ… Các loài nấm này hợp với nước, do đó chúng thường phát triển mạnh trong giai đoạn từ giữa đến cuối mùa mưa. Theo Chi cục Trồng trọt và BVTV, biểu hiện của bệnh chết nhanh ban đầu các chóp rễ bị biến màu nâu nhạt, sau chuyển sang nâu đen, mép lá hơi co lại rồi chuyển màu vàng trước khi rụng, mạch dẫn dây thân tiêu bị thâm đen. Cây tiêu héo rất nhanh, từ khi thấy triệu chứng lá bắt đầu héo đến khi cây chết chỉ sau 1 - 2 tuần, các thân dây chính vẫn bám trên trụ. Bệnh chết chậm do tuyến trùng và nấm gây hại làm cho hệ rễ tơ và rễ chùm bị u sưng, thối rễ chỉ còn rễ cọc nên khả năng hấp thu dinh dưỡng và vận chuyển nước bị giảm mạnh, từ đó gây hiện tượng vàng lá, cây còi cọc, lá và đốt dây rụng dần, sau 2-3 năm chỉ còn lại các dây thân chính. Nấm bệnh phát sinh, xâm nhiễm và gây hại rễ tiêu vào đầu hoặc giữa mùa mưa nhưng cuối mùa mưa mới gây chết hàng loạt. Bệnh phát sinh và lây lan mạnh nếu vườn không được thoát nước tốt, không làm tốt khâu vệ sinh đồng ruộng, bón phân không cân đối.

Dù sử dụng nhiều loại thuốc được cửa hàng BVTV giới thiệu nhưng vườn tiêu nhà ông Đào Văn Cư (thôn Tam Long, xã Kim Long) vẫn chết dần.

Hậu quả của trồng ồ ạt

Ngoài nguyên nhân về thời tiết thì việc mở rộng diện tích ngoài tầm kiểm soát thời gian qua cũng là lý do khiến do dịch bệnh trên cây tiêu ngày càng phát triển. Tại một số xã trên địa bàn huyện Châu Đức, Xuyên Mộc, nhiều hộ dân trồng tiêu tại các khu vực đất không phù hợp như: thoát nước kém trong mùa mưa, không có điều kiện tưới trong mùa nắng, tầng canh tác quá mỏng, độ mùn thấp… Do đó đã xảy ra dịch bệnh như vàng lá, bệnh chết nhanh chết chậm lây lan sang cả những vùng khác. Tại BR-VT, tính đến nay, diện tích hồ tiêu đã tăng lên hơn 9.000ha, trong khi quy hoạch đến năm 2020 chỉ giữ ở mức ổn định 8.300ha. Ông Nguyễn Xuân Đông, Chủ tịch Hội Nông dân xã Hòa Bình cho biết, nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhiều diện tích tiêu bị nhiễm bệnh là do những năm gần đây, giá tiêu luôn ở mức cao nên người dân mở rộng diện tích cây này tại nhiều vùng đất không phù hợp dù đã được địa phương khuyến cáo. Khi trồng ồ ạt thì không chọn kỹ giống đạt chuẩn mà gặp loại nào cũng mua, nhiều lúc mầm bệnh từ trong bầu đất, hoặc từ cây giống đã có sẵn; trồng trên nền đất không phù hợp, thiếu nước, chưa xử lý hết tuyến trùng hại rễ từ trong đất; không theo quy hoạch, kèm theo sự thiếu am hiểu về kỹ thuật trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh... nên đã gây thiệt hại lớn cho nông dân.

Còn ông Lê Văn Tứ, cán bộ nông nghiệp xã Bàu Chinh (huyện Châu Đức) cho biết, hầu hết diện tích đất trồng tiêu đều đã sử dụng nhiều năm, đất bị thoái hóa, lại thêm người dân không chú trọng đến kỹ thuật canh tác, cải tạo đất, trồng quanh năm nên lượng nấm, vi khuẩn trong đất tồn đọng phát triển dễ tấn công vào cây trồng. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhiều diện tích tiêu nhiễm bệnh. “Hầu hết các vùng trồng tiêu tại xã Bàu Chinh đều xuất hiện rải rác bệnh chết nhanh, chết chậm tại các hộ trồng tiêu. Ngành nông nghiệp địa phương đang tiến hành thống kê số diện tích tiêu bị nhiễm bệnh để có phương hướng hỗ trợ người dân xử lý”, ông Tứ cho biết thêm.

Trước tình hình dịch bệnh chết nhanh, chết chậm diễn biến phức tạp, Cục Trồng trọt đã ban hành “Quy trình phòng trị bệnh chết nhanh, chết chậm trên tiêu” để người dân có cơ sở điều trị bệnh cho tiêu. Cụ thể, người trồng cần chú ý thoát nước trong mùa mưa, nên đào hệ thống thoát nước. Vào đầu mùa mưa, phải phá bồn giữ nước quanh gốc tiêu (nếu có) để chống đọng nước, bón phân NPK cân đối, chú trọng bón phân hữu cơ, ủ xác thực vật vào gốc tiêu để bổ sung chất hữu cơ cho đất, vừa có tác dụng giữ ẩm đất vào mùa khô, vừa phát huy hệ vi sinh vật có ích và hạn chế bệnh. Nông dân nên thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện bệnh sớm, thu gom tàn dư cây bị bệnh mang ra khỏi khu vực vườn tiêu rồi đốt tiêu hủy, xử lý đất tại các gốc tiêu bị bệnh bằng vôi bột... Sau khi thu hoạch, người trồng tiêu cần tiến hành dọn vườn, khử trùng bề mặt và nâng cao độ pH của đất bằng vôi bột với lượng 1.000kg/ha, chia làm 2 lần, mỗi lần 500kg (không rắc trực tiếp vào gốc và rễ cây) hoặc rắc xuống hệ thống rãnh thoát nước (500 - 700kg/ha) để khử trùng nguồn bệnh. Song song với các biện pháp canh tác, cần ưu tiên sử dụng chế phẩm sinh học, thuốc BVTV an toàn để phòng, trừ bệnh. Những trụ tiêu bị bệnh nặng và cây tiêu đã chết cần thu gom, tiêu hủy cây bệnh và vệ sinh đồng ruộng; phải xử lý hố trồng bằng chế phẩm sinh học trước khi trồng lại.

Bà Trần Thị Hiến, chi cục phó chi cục trồng trọt và BVTV: Cần thay đổi phương thức canh tác

Trước tình hình bệnh chết nhanh chết chậm gây hại trên hồ tiêu diễn biến phức tạp, ngành nông nghiệp tỉnh đã chỉ đạo các Trạm BVTV huyện, thành phố phối hợp với các địa phương tích cực thăm đồng, hướng dẫn nông dân phòng trừ kịp thời, hiệu quả bệnh theo quy trình đã được Cục Trồng trọt ban hành, để tránh lây lan trên diện rộng. Trong thời gian tới, ngành nông nghiệp sẽ phối hợp với địa phương tập huấn, tuyên truyền người dân chuyển đổi phương thức canh tác, hạn chế việc gieo trồng theo ý muốn, đồng thời rà soát quy hoạch lại vùng phát triển hồ tiêu của tỉnh theo hướng bền vững.

NGÔ THANH