Thanh Hóa: Thu mua ớt xuất khẩu ở Hoằng Trạch – khi doanh nghiệp không bảo đảm quyền lợi của nông dân

Nguồn tin: Báo Thanh Hóa, 02/02/2016
Ngày cập nhật: 3/2/2016

Bà Lê Thị Kỳ, thôn 2, xã Hoằng Trạch trên ruộng ớt đang chín rộ (tháng 1-2016).

Những ngày vừa qua, nhiều nông dân ở xã Hoằng Trạch (Hoằng Hóa, Thanh Hóa) như đứng ngồi trên lửa khi ớt đã vào thời điểm chín rộ mà giá thu mua của doanh nghiệp lại quá thấp, không bõ công trồng và chăm sóc của nông dân.

Vốn là địa phương thuần nông, quỹ đất sản xuất hạn chế (bình quân mỗi khẩu chỉ khoảng 0,8 sào), vì vậy ngoài 2 vụ cấy lúa chính, bà con nông dân xã Hoằng Trạch đều tận dụng đưa các loại cây rau đậu, cây ngô... vào canh tác. Vụ đông 2015-2016, Công ty CP Nông nghiệp và Xuất nhập khẩu nông - lâm sản (NN&XNKN-LS) Thanh Hóa đã ký hợp đồng với HTX dịch vụ nông nghiệp và điện nông thôn (DVNN&ĐNT) xã Hoằng Trạch đưa cây ớt chỉ thiên vào trồng và thu mua xuất khẩu.

Theo hợp đồng ký kết giữa 2 bên thì công ty sẽ đầu tư ứng trước vật tư sản xuất gồm giống, thuốc bảo vệ thực vật theo từng thời điểm sâu bệnh cụ thể, phối hợp với HTX hướng dẫn quy trình kỹ thuật, gieo trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cho đến khi kết thúc thời vụ thu hoạch và quan trọng nhất là công ty chịu trách nhiệm bao tiêu toàn bộ sản phẩm trên diện tích 5,7 ha với giá tổng thể tối thiểu là 13.000 đồng/1kg. Công ty cũng cam kết đây là giá ổn định trong suốt thời vụ sản xuất. Trong quá trình sản xuất nếu thị trường có biến động lớn thì công ty sẽ điều chỉnh giá cho nông dân nhưng không thấp hơn giá đã ký. Điều này cũng được thể hiện trong Hợp đồng kinh tế số 12/2015/HĐKT giữa công ty và HTX DVNN&ĐNT Hoằng Trạch.

Từ ngày 10-12-2015, nông dân xã Hoằng Trạch bắt đầu vào vụ thu hoạch ớt. Từ đó đến ngày 19-1, đã 10 lần Công ty CP NN&XNKN-LS Thanh Hóa thu mua ớt của nông dân, với tổng sản lượng gần 5 tấn ớt. Tuy nhiên, chỉ có 3 lần đầu, thời điểm ớt mới chín bói với số lượng không đáng kể, mỗi hộ thu hoạch bình quân chỉ được 5kg, thì được công ty bảo đảm giá thu mua là 13.000 đồng/1kg (theo đúng hợp đồng đã ký kết). Các lần sau, khi lượng ớt thu hoạch nhiều, công ty hạ giá thu mua, dao động trong khoảng 8.000 đến 9.000 đồng/1 kg mà không hề có sự thống nhất với HTX DVNN&ĐNT Hoằng Trạch và bà con nông dân(?!).

Dẫn chúng tôi đi thăm cánh đồng ớt đang chín rộ, bà Lê Thị Kỳ, thôn 2 không khỏi bức xúc: Cứ tưởng được HTX đứng ra định hướng trồng, đấu mối, ký hợp đồng với công ty, lại được đầu tư giống, phân bón, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm là “chắc ăn”, nhà tôi đã bỏ ngô trồng ớt. Nhưng khi ớt chín rộ, với giá thu mua của công ty là 9.000 đồng/1 kg thì coi như chúng tôi “công cốc”. Cùng chung tâm trạng như bà Kỳ, chị Lê Thị Nương, hộ trồng ớt thôn 2, chia sẻ: Ban đầu, công ty và HTX tính toán, 1 ha trồng ớt cho lợi nhuận từ 80 đến 100 triệu đồng, gia đình tôi mới nhổ bỏ 1 sào ngô để trồng. Giờ công ty cứ hạ giá ớt như thế này, lời đâu chẳng thấy, có muốn thu hồi tiền vốn bỏ ra cũng khó!

Theo ông Đỗ Văn Vang, Giám đốc HTX DVNN&ĐNT Hoằng Trạch, theo thực tế sản xuất hiện tại và hợp đồng đã ký với Công ty CP NN&XNKN-LS Thanh Hóa, HTX đã triển khai trồng đủ 5,7 ha ớt, sản lượng ớt thương phẩm thu mua ước tính khoảng 114 tấn. Cũng tại nội dung hợp đồng ghi rõ: Bên A (công ty) thu mua toàn bộ sản phẩm do bên B (HTX) sản xuất ra, bên A có quyền hủy hợp đồng hoặc xử phạt nếu bên B tự bán sản phẩm cho đối tượng khác. Điều khoản trong hợp đồng là vậy, tuy nhiên thực tế lại đi ngược hoàn toàn. Thời điểm đầu vụ, khi thị trường khan hiếm, giá ớt chỉ thiên trên thị trường có giá 27.000 đồng/1kg, nhưng vì giữ “chữ tín”, HTX đã vận động bà con nông dân không chạy theo lợi nhuận bán ra ngoài cho tư thương mà thu hoạch bán cho công ty, đến khi giá cả thị trường đi xuống, công ty lại ngang nhiên vi phạm hợp đồng. Được biết, trên diện tích đang trồng ớt, trước đó bà con đã trồng ngô, khi HTX ký hợp đồng trồng ớt với công ty, bà con đã phá bỏ cây ngô để đủ diện tích trồng theo hợp đồng ký kết. Đặc biệt, 13 hộ ở vùng trọng điểm (tập trung ở thôn 2) với diện tích khoảng 1 ha còn phải thuê lại đất của các hộ khác, vì thế, chi phí sản xuất còn tăng cao hơn so với các hộ không thuộc vùng trọng điểm.

Thực hiện ký kết hợp đồng tiêu thụ nông sản hàng hóa có lợi cho cả hai phía: hộ nông dân và doanh nghiệp. Đối với nông dân, đây sẽ là lời giải cho đầu ra của sản phẩm nông sản với giá cả ổn định và được hỗ trợ khi gặp khó khăn trong sản xuất. Mong rằng trong thời gian tới, doanh nghiệp và nông dân cần “bắt tay” thật chặt trong việc ký kết hợp đồng tiêu thụ nông sản hàng hóa nhằm gắn sản xuất với chế biến, tiêu thụ nông sản hàng hóa để thực hiện phát triển sản xuất ổn định và bền vững. Thế nhưng, việc ký hợp đồng rồi thực hiện không đúng theo những nội dung ký kết đang gây khó khăn cho người dân trồng ớt xã Hoằng Trạch nói riêng và cả tỉnh nói chung. Vòng sinh trưởng của cây ớt chỉ có hơn 4 tháng, nếu một đợt quả chín rộ không kịp thu mua thì coi như bao nhiêu công sức, lời lãi của bà con mất hết... những thất thiệt của người nông dân là điều khó tránh khỏi.

Người nông dân vùng thuần nông đã quen với sản xuất nhỏ lẻ, tự phát nên khi vận động chuyển đổi sang sản xuất hàng hóa là không hề dễ. Một khi thiệt hại đến thu nhập, mất lòng tin của người dân thì khi có một loại cây trồng muốn phát triển thành cây hàng hóa, việc vận động bà con chuyển đổi sẽ rất khó. Đấy cũng là sự trăn trở của đội ngũ lãnh đạo xã Hoằng Trạch trong lúc này! Và mong mỏi của bà con nông dân là sự chung tay hỗ trợ của công ty, của các cấp ủy đảng, chính quyền trong xã, trong huyện để phần nào “vơi bớt” khó khăn cho người trồng ớt!

Phan Nga