Mắc ca - cơ hội và thách thức của nông dân Lâm Ðồng

Nguồn tin: Báo Lâm Đồng, 23/09/2016
Ngày cập nhật: 25/9/2016

Mắc ca ở Lâm Đồng là loại cây trồng mới được du nhập khoảng 6-7 năm nay, chủ yếu do dân trồng tự phát, nên sau thời gian sinh trưởng, đến kỳ cây đậu trái đã cho kết quả không đồng đều: có cây ra quả, có cây không. Nguyên nhân được nhận định là do giống và kỹ thuật canh tác; không phải do khí hậu hay thổ nhưỡng. Đây là bài học đòi hỏi người nông dân phải trở thành người nông dân thông minh khi lựa chọn cây trồng này.

Giáo sư Hoàng Hòe tư vấn trực tiếp cho bà con nông dân tại vườn cà phê trồng xen mắc ca 7 năm tuổi của gia đình anh Nguyễn Hữu Việt tại thôn Phúc Thọ 2, xã Tân Hà, huyện Lâm Hà

Lâm Hà được đánh giá là địa bàn có điều kiện tự nhiên và khí hậu về nhiệt độ, lượng mưa, độ ẩm, độ dốc… phù hợp với cây mắc ca. Hiện tại, ở Lâm Hà có 10/14 xã trồng mắc ca với diện tích 152 ha, đang cho thu hoạch khoảng 57,4 ha. Theo kế hoạch triển khai trồng mắc ca ở Lâm Hà, năm 2016 trồng mới 201 ha, cho thu hoạch 40 ha; năm 2017 trồng 396 ha thu 195 ha; năm 2018 trồng mới 669 ha, thu 300 ha… và đến năm 2030 dự tính trồng 4.700 ha, thu hoạch 3.000 ha… Đây là cây trồng hoàn toàn mới, nên công tác quản lý giống và triển khai trồng thời gian qua còn có những khó khăn nhất định. Đặc biệt, ở xã Tân Hà và Liên Hà có nhiều cây không cho quả, hoặc cho quả mà không có hạt. Trong đó, Liên Hà có tổng diện tích trồng mắc ca khoảng 20 ha từ 5-6 năm tuổi, nhưng một nửa diện tích là cây không cho quả, hoặc cho quả không có hạt. Ông Bùi Tấn Hùng - Phó Chủ tịch UBND xã Liên Hà cho biết: Do tìm hiểu về cây mắc ca chưa kỹ nên nguồn giống không được bảo đảm, dẫn đến vườn trồng mắc ca cho chất lượng không đồng đều... Tại xã Đạ K’Nàng (huyện Đam Rông) hiện có hơn 100 hộ trồng mắc ca, trong đó diện tích trồng xen cà phê khoảng 4 - 5 ha chục ha từ 5 - 6 năm nay. Hiện, mỗi cây cho bói khoảng 2 - 3 kg, nhưng cũng có tình trạng có cây ra trái, có cây không.

Mới đây, Hội thảo đầu bờ “kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mắc ca vùng Tây Nguyên” được tổ chức tại Tân Hà. Giáo sư Nguyễn Lân Hùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Mắc ca Việt Nam nhận định: Tây Nguyên đang bước vào thời kỳ mới của trí tuệ, sức mạnh hợp lực. Lâm Đồng là thủ phủ mắc ca của cả nước và Lâm Hà là địa phương chủ lực của Lâm Đồng áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp cả trên mặt trận mắc ca. Nhưng Lâm Hà mất hơi nhiều vì chủ quan, mua phải giống dởm, giờ phải khắc phục. Làm thế nào để tất cả người dân biết được địa chỉ tin cậy để mua giống, sau đó là kỹ thuật. Đây là cây lý tưởng để làm giàu.

Các chuyên gia mắc ca khuyến cáo nên giữ cây gốc để ghép chồi thực sinh trên những cành khỏe để tận dụng bộ rễ, bảo đảm cây vẫn sinh trưởng tốt, chồi ghép được nuôi dưỡng mạnh khỏe. Về kế hoạch triển khai trồng mới, các nhà khoa học khuyến cáo, không nên trồng thuần một giống để tận dụng khả năng thụ phấn chéo của cây mắc ca, nhưng cũng không nên trồng nhiều giống quá, vì khi thu hoạch cho ra sản phẩm kích cỡ khác nhau, khó quản lý thu hoạch và chế biến… Tốt nhất, nên trồng 2 - 3 giống mỗi vườn, 2 giống mỗi lô từ 4 - 10 hàng, mỗi hàng 1 giống.

Hiệp hội Mắc ca, Công ty Him Lam và Ngân hàng Liên Việt sẽ tiếp tục hỗ trợ cho bà con về giống và kỹ thuật. Trong đó, Công ty Him Lam sẽ có cán bộ kỹ thuật ở địa phương để tiếp thu các kiến nghị của nông dân, có chiến lược về đầu ra như xây những nhà máy chế biến mắc ca tại Lâm Đồng; Ngân hàng Liên Việt sẽ triển khai gói sản phẩm vay vốn từ 8 - 15 năm với 5 năm ân hạn… tạo điều kiện thuận lợi cho bà con… với kỳ vọng Tây Nguyên sẽ thay đổi từ những người nông dân trồng mắc ca.

Ngày 20/5/2016, UBND tỉnh Lâm Ðồng đã ban hành Quyết định 1062/QÐ-UBND về việc phê duyệt quy hoạch phát triển mắc ca trên địa bàn tỉnh Lâm Ðồng giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2030. Theo đó, các địa phương được quy hoạch vùng trồng mắc ca xen cà phê là Lâm Hà, Di Linh, Bảo lâm, Ðức Trọng, Ðam Rông, Bảo Lộc và Ðơn Dương. Ðến năm 2020, diện tích cây mắc ca trồng xen đạt 3.500-4.000 ha, diện tích thu hoạch khoảng 950 ha, năng suất bình quân 1,8 tấn/ha, sản lượng đạt khoảng 1.700 tấn hạt/năm. Ðến năm 2030, diện tích cây mắc ca trồng xen đạt 12-15 ngàn ha, diện tích thu hoạch đạt 4.000 ha, năng suất bình quân 2 tấn/ha, sản lượng đạt 8.000 tấn hạt/năm. Từ nay đến năm 2020, diện tích mắc ca trồng xen đạt 3.500 ha. Cung ứng 600.000 cây giống mắc ca ghép trong giai đoạn 2016 - 2020 và 2 triệu cây giống mắc ca ghép trong giai đoạn từ 2021-2030.

* Ông Nguyễn Văn Sơn - Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Lâm Đồng: Hiện Lâm Đồng là tỉnh đầu tiên trong cả nước hoàn thành quy hoạch diện tích mắc ca, nên đã xác định được vùng đất trồng phù hợp. Tập đoàn Him Lam cùng với tỉnh Lâm Đồng triển khai quy trình trồng mắc ca, trong đó, chú trọng nguồn giống tốt, có địa chỉ rõ ràng, được chăm sóc chu đáo. Những trường hợp cây không có trái ở Lâm Hà như hiện nay, không phải do không phù hợp với khí hậu hay thổ nhưỡng; mà do bà con nông dân chưa có cơ sở chọn giống hiệu quả. Giải pháp hiện nay của ngành nông nghiệp là đi tìm hiểu và chọn những cây có trái, năng suất cao, di thực về làm cây lấy chồi để ghép tán cải tạo trên cây kém năng suất.

* Ông Trương Quốc Khánh - Trưởng phòng NN huyện Lâm Hà: Thực hiện triển khai trồng mắc ca trên đất Lâm Đồng nói chung và Lâm Hà nói riêng, cần có những bước đi chắc chắn, rút kinh nghiệm từ giai đoạn phát triển ồ ạt, thiếu hiệu quả trước đây… Với những cây mắc ca trồng mới trong quy hoạch phát triển vùng trồng mắc ca huyện sẽ làm tốt hơn công tác quản lý giống, phối hợp với người nông dân và nhà khoa học lựa chọn giống tốt, áp dụng theo quy trình trồng mắc ca đem lại hiệu quả cao.

* Giáo sư Hoàng Hòe - Phó Chủ tịch Hiệp hội Mắc ca Việt Nam: Lâm Đồng là tỉnh phát triển cà phê rất tốt, cà phê Lâm Đồng “trẻ” hơn các tỉnh khác ở Tây Nguyên, nên hy vọng vào cà phê nhiều hơn. Theo tính toán Lâm Đồng có khoảng 70 ngàn ha cà phê/150 ngàn ha, có thể trồng xen mắc ca (140-160 cây/ha) - nguyên tắc canh tác của cà phê là nên có bóng che và mắc ca chính là cây che bóng hiệu quả cho cà phê. Thực tế đã chứng minh nếu trồng xen mắc ca vào vườn cà phê thì cây cà phê xanh tốt hơn.

LÊ HOA