Vụ mía mới, nỗi lo cũ

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 20/09/2016
Ngày cập nhật: 22/9/2016

Chuyện tranh giành mua mía nguyên liệu không phải là điều mới nhưng trong bối cảnh hội nhập, sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt khi thị trường tiêu thụ ngày càng liên thông, các nhà máy đường ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang đối diện với nhiều thách thức.

Ngành mía đường đối diện với nguy cơ thiếu nguyên liệu.

“Dù có họp, bàn thảo nhất trí phương án vào vụ sản xuất, nhưng khi diện tích mía giảm mạnh, áp lực sản xuất sẽ đè lên các nhà máy đường. Chuyện tranh giành thu mua mía nguyên liệu dứt khoát sẽ xảy ra. Các nhà máy càng đặt mình vào thế khó”, lãnh đạo một nhà máy đường ở khu vực ĐBSCL nhận định.

Cách đây 16 năm (năm 2000), diện tích trồng mía ở ĐBSCL gần 100.000ha. Sau đó, các nhà máy đường “mọc lên” để hiện đại hóa ngành đường. Thật trớ trêu, từ đó đến nay ĐBSCL hình thành 10 nhà máy đường với công suất lớn; còn diện tích nông dân trồng mía thì teo dần. Đến tháng 9-2016, chỉ còn khoảng 40.000ha, giảm gần 7.000ha so với năm ngoái và giảm khoảng 60.000ha so với năm 2000.

Bước vào niên vụ sản xuất 2016-2017, Nhà máy đường Kiên Giang phải ngừng sản xuất để di dời lên địa bàn Tây Ninh. Theo một nguồn tin am hiểu phân tích: Nguyên nhân di dời Nhà máy đường Kiên Giang chủ yếu do nằm xa vùng nguyên liệu, hoạt động không hiệu quả. Đây là lời cảnh báo cho các nhà máy đường còn lại khi phải tranh giành thu mua nguyên liệu. Khuyến cáo của người am hiểu thì khoảng cách thu mua, vận chuyển hợp lý nguồn mía nguyên liệu của các nhà máy đường là 30km. Thực tế, ở ĐBSCL có nhà máy đường phải đi qua nhiều tỉnh, mua và vận chuyển mía hơn 150km đường sông. Đây được cho là nguyên nhân làm chi phí sản xuất tăng cao, giá đường trên thị trường cũng tăng theo.

Do không có lũ, áp lực thu hoạch mía chạy lũ không còn, để mía đủ chữ đường, các nhà máy đường đã thống nhất đến đầu tháng 10-2016 mới vào vụ hoạt động sản xuất (trễ gần 1 tháng so với các năm trước). Kế hoạch là vậy, nhưng từ tháng 8-2016 đã có nhà máy “xé rào” mua mía nguyên liệu. Chữ đường còn thấp, buộc nhà máy này phải ngưng mua. Cách mua này bị chê trách là vô tình làm nản lòng nông dân. Vì chữ đường thấp, nhà máy đường không thể mua giá cao, lợi nhuận ít, nông dân sẽ bỏ trồng mía!

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, niên vụ sản xuất 2016-2017, cả nước có 40 nhà máy hoạt động với công suất thiết kế 155.300 tấn/ngày. Sản lượng ép dự kiến là hơn 15 triệu tấn, sản lượng đường là 1,46 triệu tấn. Đối với ĐBSCL, thuận lợi trước khi vào vụ mía là giá đường trên thị trường đang cao, các nhà máy đường sẽ mua mía nguyên liệu giá cao, ổn định, không còn áp lực thu hoạch mía chạy lũ. Song, diện tích mía nguyên liệu giảm nhanh sẽ là mối lo chính của các nhà máy đường. Chủ yếu câu chuyện tranh giành mua mía nguyên liệu sẽ tái diễn và gay gắt hơn mọi năm.

Trong khi đó, theo Hiệp định Thương mại biên giới Việt - Lào, đường nhập khẩu do Hoàng Anh Gia Lai sản xuất thuế nhập khẩu và giá trị gia tăng đều bằng 0% sẽ tác động mạnh đến năng lực cạnh tranh của đường trong nước. “Điều quan trọng là các cơ quan chức năng phải tăng cường kiểm soát để loại trừ chuyện tuồn đường không chính ngạch vào thị trường. Và tăng cường kiểm soát nguồn đường đóng gói không rõ nguồn gốc, mất an toàn vệ sinh thực phẩm. Đồng thời, kiểm soát ngăn chặn đường lậu tràn qua biên giới Tây Nam cục bộ. Có như thế các nhà máy đường mới duy trì được hoạt động ổn định”, lãnh đạo một nhà máy đường ở ĐBSCL, kiến nghị.

Ngành mía đường ĐBSCL đang đối diện với nhiều thách thức trong bối cảnh hội nhập. Để ngành mía đường tồn tại và phát triển trong xu thế cạnh tranh hội nhập ngày càng sâu rộng, thiết nghĩ các cơ quan chức năng sớm hoàn thành quy hoạch ngành mía đường đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 để sớm trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Từ đó, ngành mía đường định vị được hoạt động bài bản, ổn định vùng nguyên liệu trồng mía của nông dân.

VĨNH TƯỜNG