Nguy cơ thu hẹp diện tích cà phê Cầu Đất

Nguồn tin: Báo Lâm Đồng, 20/09/2016
Ngày cập nhật: 22/9/2016

Cà phê Arabica trồng ở khu vực Cầu Đất, TP Đà Lạt đã được “ông lớn” Starbucks (Mỹ) công nhận là một trong bảy loại cà phê ngon nhất thế giới và được bày bán tại 21.000 cửa hàng trên toàn cầu. Việc xây dựng và bảo hộ thương hiệu cà phê Cầu Đất đang được tỉnh Lâm Đồng gấp rút thực hiện. Tuy nhiên, điều nghịch lý là ngay tại Cầu Đất, diện tích cà phê đang dần thu hẹp.

Nhà kính trồng hoa mọc lên ngay giữa đồi cà phê

Không còn mặn mà cây truyền thống

Ở độ cao trên 1.500 m so với mặt nước biển, có khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt nên Cầu Đất được xem là vùng đắc địa, lý tưởng nhất cho giống cà phê Arabica phát triển.

Khu vực Cầu Đất bao gồm diện tích đất sản xuất thuộc địa phận hai xã Xuân Trường, Trạm Hành và vùng phụ cận chủ yếu thuộc xã Xuân Thọ với diện tích khoảng hơn 3.000 ha. Tuy nhiên, hiện nay, có thể dễ dàng thấy, một phần diện tích không nhỏ ở khu vực này đã được bà con chuyển qua trồng rau, hoa. Còn tại xã Trạm Hành, địa phương có diện tích cà phê lớn tại vùng Cầu Đất với hơn 1.000 ha. Dọc theo xã Trạm Hành, dễ dàng quan sát thấy không ít diện tích nhà kính trồng rau, hoa được dựng lên ngay giữa các đồi cà phê.

Lý giải về điều này, anh Trần Minh Phương - cán bộ Team Cà phê, phụ trách quản lý nguyên liệu đầu vào của Công ty cổ phần Cầu Đất Farm, nói: “Với sản lượng cà phê hiện nay, trung bình 1 ha sẽ cho thu 10 tấn quả. Giá cà phê 10.000 đồng/kg quả tươi được cho là mức giá tốt. Với mức giá đó người nông dân sẽ thu về khoảng 100 triệu đồng/năm (chưa trừ chi phí). Trong khi đó với việc sản xuất rau hoa, lợi nhuận thu về khả quan hơn. Do đó, nông dân Cầu Đất không mặn mà giữ lại diện tích cây cà phê là điều dễ hiểu”.

Bên cạnh câu chuyện về giá, việc hiện nay nhiều loại sâu bệnh phát triển gây ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng của cây cà phê như: sâu đục thân, sâu bò xè, nhện đỏ làm quắn lá non khô cây… cũng là nguyên nhân khiến người dân chuyển đổi cây trồng. Chị Nguyễn Thị Thanh Thủy - người dân xã Trạm Hành nói: “Cà phê giá thấp, sâu bọ nhiều xịt thuốc không xuể nên phải chuyển hướng trồng cây khác năng suất hơn”. Trước mắt chuyển 2 sào cà phê gần nhà qua trồng rau, “đợi đến khi thu hồi lại vốn sẽ đầu tư chuyển đổi lần những rẫy ở xa hơn” - chị Thủy nói.

Rau, hoa lấn dần

Ông Võ Khanh - Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX sản xuất, kinh doanh cà phê khẳng định thêm: “Đầu tư sản xuất rau, hoa công nghệ cao đòi hỏi lượng vốn khá lớn, bởi vậy người dân không thể chuyển đổi ồ ạt. Hiện bà con khu vực Cầu Đất đang chọn phương pháp “chuyển đổi lần” qua từng năm”.

Gia đình chị Mã Thị Ngân Hà - trú tại thôn Phát Chi có hơn 1,1 ha đất, trước đây được gia đình chị trồng cà phê. Song 3 năm qua đã chuyển qua trồng hoa hơn 1 nửa diện tích. Chị Hà cho hay: “Làm cà phê đầu tư công, vốn nhiều nhưng hiệu quả kinh tế thấp. Trung bình 1 ha cà phê cho thu nhập chỉ hơn 100 triệu đồng (chưa trừ chi phí), trong khi đó, chỉ cần hơn 1 sào đất trồng hoa đã cho thu lãi trên 5 triệu đồng/tháng. Mặc dù trồng hoa cũng có lúc rủi ro, nhưng những đợt được giá sẽ bù được cho những lúc mất giá. Hơn nữa hoa cho thu hoạch thường xuyên nên không rơi vào cảnh mất trắng”. Cũng bằng cách tương tự, lão nông Lưu Văn Phát, trú tại thôn Phát Chi cũng không ngần ngại chuyển đổi hơn 1 ha cà phê 10 năm tuổi sang sản xuất hoa và ớt ngọt trong nhà kính. Chỉ riêng 3 sào trồng ớt ngọt, mỗi tháng gia đình ông đã thu lãi vài chục triệu đồng.

Theo phân tích của các nhà chuyên môn thì loại cà phê Arabica nổi tiếng nhất vẫn là Arabica trồng tại Cầu Đất. Trước thông tin cà phê Cầu Đất sắp được cấp chứng nhận thương hiệu, ông Phát cười nói: “Trồng cà phê giờ thua rồi, lợi nhuận không cao không khéo còn mắc nợ. Nghe người ta nói 1 kg Arabica bán trên thị trường giá cả triệu đồng, nhưng nông dân chúng tôi bán ra giá cũng thấp. Cà phê Cầu Đất ngon có tiếng nhưng cũng có khi nông dân chẳng biết bán cho ai. Bởi thế người ta cũng ít mặn mà”.

Cần duy trì diện tích, giữ thương hiệu

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Trần Như Dũng - Chủ tịch UBND xã Xuân Trường thừa nhận: “Toàn xã hiện có hơn 1.500 ha cà phê các loại, diện tích cà phê có suy giảm dần qua các năm. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là người dân chuyển đổi cơ cấu diện tích cây trồng theo nhu cầu của thị trường; đa canh để giảm rủi ro; thời tiết, dịch bệnh, giá cà phê ngày càng bấp bênh; mới đây đề án phát triển nông nghiệp công nghệ cao của tỉnh cũng tác động mạnh đến sự chuyển dịch cơ cấu cây trồng của người dân”.

Còn Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX sản xuất, kinh doanh cà phê Võ Khanh bày tỏ lo ngại rằng: “ Diện tích “chuyển đổi lần” của bà con ngày càng lớn. Điển hình như tại các khu vực như lô 3, lô 7, lô 9, lô 13 hay thôn Cầu Đất, Xuân Sơn, Trường An… là những vùng trước đây 100% người dân trồng cà phê, nhưng nay đã giảm đi nhiều. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài, trong vòng 5 năm tới, diện tích cà phê Cầu Đất có thể giảm tới gần 50%”. Hợp tác xã do ông Khanh đứng đầu có 30 hộ tham gia với sản lượng đăng ký cung ứng 100 tấn/năm. “Nếu cứ đà này, hợp tác xã cũng không có đủ số sản lượng cà phê như đăng ký”, ông Khanh nói.

Cũng về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Thắng - Chủ tịch UBND xã Trạm Hành cho hay: Xã chỉ ưu tiên chuyển đổi cây trồng trên diện tích đất nông nghiệp thuần túy. Bên cạnh đó, xã cũng tận dụng tất cả các nguồn lực như hỗ trợ giống… để giúp bà con giữ vững diện tích cà phê đã ổn định. Bởi vậy, những năm qua, diện tích trồng cà phê trên địa bàn xã vẫn luôn duy trì ổn định. Cũng theo lãnh dạo xã Trạm Hành, diện tích sản xuất nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn xã hiện chiếm 50 ha (bao gồm cả đất của công ty).

Tuy vậy, ở thôn Phát Chi và nhiều thôn khác ở Trạm Hành nhiều nhà kính mới vẫn đang được dựng lên. Ở khu vực đồi dốc, nhiều “ruộng rau bậc thang” trồng ngoài trời vẫn đang được tiến hành. Không tác động nhiều vào địa hình tự nhiên song với cách đó bà con đang từng ngày tiến hành để thế chỗ cà phê.

Lão nông Lưu Văn Phát khẳng định: “Thôn Phát Chi nói riêng và nhiều thôn khác trong xã nói chung, nhà nào cũng chuyển đổi sang trồng rau, hoa. Nhà có điều kiện thì chuyển đổi nhiều, nhà khó khăn hơn thì chuyển đổi ít. Dần dần người ta cũng sẽ chuyển đổi hết”.

Việc xây dựng và bảo hộ Thương hiệu cà phê Cầu Đất đang được cơ quan chức năng gấp rút thực hiện. Theo lãnh đạo hai xã Xuân Trường và Trạm Hành, dự kiến năm 2017, thương hiệu này sẽ được công bố. Song trước tình hình diện tích cà phê Cầu Đất đang thu hẹp dần rất cần những biện pháp duy trì ổn định diện tích, hoặc giảm diện tích song nâng cao sản lượng và chất lượng cà phê bên cạnh việc phát triển thương hiệu.

NGỌC NGÀ