Hướng phát triển nông nghiệp bền vững

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 12/08/2016
Ngày cập nhật: 14/8/2016

Bao tiêu 21 tấn lúa/ha/năm là hướng đi mới mà nông dân các xã Mỹ Quý, Mỹ Hòa và Mỹ Đông (huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp) đang thực hiện cùng với HTX Đức Huệ. Mô hình này bước đầu cho thấy hiệu ứng tích cực để phát triển “cánh đồng lớn”.

HTX thuê đất… sản xuất

ĐBSCL đang chủ trương mở rộng mô hình “Cánh đồng lớn”, khuyến khích doanh nghiệp tham gia gắn kết cùng với nông dân bằng việc đầu tư vật tư và bao tiêu sản phẩm sau khi thu hoạch; còn sản lượng thì do nông dân tự lo và giá cả phải theo thị trường. Riêng HTX Đức Huệ ở huyện Tháp Mười (Đồng Tháp) lại đưa ra hình thức bao tiêu rất lạ khiến ai nấy bất ngờ. Đó là bao tiêu “sản lượng” với mức khá cao 21 tấn lúa/ha/năm. Theo tính toán của ngành nông nghiệp, năng suất lúa bình quân ở ĐBSCL vụ Đông xuân là trúng nhất đạt khoảng 7-8 tấn/ha, trong khi vụ Hè thu và vụ Thu đông chỉ dao động khoảng 6 tấn/ha, có nơi chỉ 4-5 tấn/ha. Tính chung 3 vụ đạt khoảng 17-19 tấn/ha/năm là cùng. Thế nhưng, HTX Đức Huệ lại dám đứng ra bao tiêu cho nông dân Tháp Mười tới 21 tấn/ha/năm. Đặc biệt, chỉ cần hai bên thống nhất là nông dân nghiễm nhiên có được số lúa trên mà không cần phải ra ruộng vất vả phun thuốc, bón phân hoặc lo sợ thiên tai, mất mùa. Mô hình này nói hổng ai tin, nhưng lại là sự thật đang diễn ra ở xứ Tháp Mười.

Khi lúa được bao tiêu, nông dân không còn lo lắng về đầu ra, giá cả.

Giải thích vấn đề này, Giám đốc HTX Đức Huệ Huỳnh Thanh Thấm cho biết: “Xuất phát từ nỗi lòng của người làm lúa một nắng hai sương, nhưng cuộc sống cứ mãi chật vật bởi giá cả không ổn định, đầu ra bấp bênh, năng suất trồi sụt do tác động thời tiết, dịch bệnh… Đặc biệt, là vẫn còn phổ biến thực trạng sản xuất manh mún khiến chi phí giá thành tăng cao, lợi nhuận thấp... Sau thời gian suy nghĩ tìm hướng đi mới mang tính “đột phá” cho cây lúa, đầu vụ Đông xuân 2015, HTX Đức Huệ mạnh dạn thí điểm mô hình mới là bao tiêu sản lượng cho nông dân “trọn gói” cả 3 vụ/năm, với mức bình quân là 7 tấn/ha/vụ; tương đương 21 tấn/ha/năm (3 vụ). Theo đó, nông dân chỉ cần giao cho HTX 1ha đất là nhận về 21 tấn lúa, mà không cần ra ruộng canh tác ngày nào. Sau khi thu hoạch lúa, nông dân chỉ hoàn lại cho HTX 22 triệu đồng/vụ tiền chi phí đầu tư”.

Mô hình này nông dân được cái lợi trước tiên là cầm chắc lợi nhuận hơn 39 triệu đồng/ha/năm (nếu tính giá lúa 5.000 đồng/kg, còn giá lúa cao hơn thì lợi nhuận nhiều hơn). Song song đó, nông dân không lo cảnh chạy vạy tiền mua vật tư, sợ mua nhầm phân thuốc giả, sợ dịch bệnh, mất mùa… bởi toàn bộ khâu canh tác đã có HTX lo liệu. Cái lợi thứ hai là sau khi giao đất cho HTX sản xuất, thì nông dân có thời gian rảnh để làm những việc khác như buôn bán, làm ở các xí nghiệp, công ty… hoặc vào làm các khâu dịch vụ của HTX với mức lương bình quân 150.000 đồng/ngày/người. Anh Huỳnh Thiện Minh, ở xã Mỹ Quý, cho biết: “Sau khi cho HTX thuê 2ha đất lúa giúp anh thu về 42 tấn/năm; ngoài ra vợ chồng anh còn vào làm cỏ, bón phân, phun thuốc… cho HTX với mức lương hơn 6 triệu đồng/tháng, dư sức cho cả nhà chi tiêu. Đúng là, nông dân lợi trăm bề”.

Do nông dân được “cầm cán”, nên ngay vụ đầu tiên triển khai đã có hơn 100ha đất lúa của 50 hộ ở huyện Tháp Mười tham gia bao tiêu “sản lượng”. Để thực hiện mô hình mới này, HTX Đức Huệ vận động các thành viên hùn vốn khoảng 2 tỉ đồng mua phân thuốc, đầu tư sản xuất lúa. Huy động hàng chục máy xới đất, máy cày, máy bơm, máy cắt lúa… cùng làm cho HTX. Liên kết với các công ty sản xuất vật tư nông nghiệp cung ứng vật tư giá sỉ cho HTX và hợp tác cùng doanh nghiệp lương thực thu mua lúa khi tới vụ thu hoạch. Cách làm này, HTX không thu lợi từ sản lượng, mà chủ yếu thu từ các khâu làm dịch vụ để bù vào. Cái được lớn nhất là tổ chức lại sản xuất theo quy mô lớn, gắn chặt đầu vào - đầu ra, từ đó tiết giảm được chi phí và lợi nhuận thu về nhiều hơn. Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Minh Hoan nhận xét, đây là mô hình đột phá từ thực tế cuộc sống, từ nhu cầu tất yếu của cơ chế thị trường, ở đó đòi hỏi sự năng động của HTX. Mô hình này mới triển khai nhưng rất hứa hẹn…

Làm dịch vụ… trọn gói

Còn ở Vĩnh Long, có tổ dịch vụ sản xuất nông nghiệp “trọn gói” thuộc xã Mỹ Lộc, huyện Tam Bình. Nhiệm vụ của tổ là huy động các máy móc, phương tiện làm lúa gom về một mối, sau đó hợp đồng với nông dân cùng xuống giống đồng loạt để tiết giảm chi phí bơm rút nước, làm đất… Tổ dịch vụ này còn có đội ngũ hàng chục người chuyên bón phân, phun thuốc, chăm sóc lúa… hộ nào không có điều kiện trực tiếp canh tác thì chỉ cần gọi điện thoại là có người đáp ứng ngay với chi phí thấp hơn khoảng 20% so thuê mướn bên ngoài. UBND xã Mỹ Lộc nhìn nhận, từ khi có mô hình này đã tạo ra nhiều cái lợi mà nông dân là người trực tiếp được hưởng từ những dịch vụ chất lượng và giá rẻ. Xóa được tình trạng sản xuất riêng lẻ, tự phát, thoát cảnh bị thương lái ép giá, bởi tất cả các khâu đã có tổ dịch vụ đứng ra đảm trách. Thậm chí có hộ không cần lội ruộng mà vẫn thu lời đều đặn từ mỗi vụ lúa.

Ở Hậu Giang, bên cạnh các dịch vụ bơm tưới, còn có đội bao trái xoài chuyên làm dịch vụ bao trái cho nhà vườn và thời gian qua hoạt động khá hiệu quả ở huyện Châu Thành A. Ngoài ra, các HTX trong tỉnh còn có dịch vụ thu hoạch lúa, thu gom nông sản mà tiêu biểu nhất là HTX Nông nghiệp Thạnh Phước, chuyên thu gom chanh không hạt của xã viên rồi cung ứng lại cho các chợ đầu mối, siêu thị trong và ngoài tỉnh với sản lượng hàng trăm tấn trái/năm.

Có thể thấy, ở ĐBSCL ngày càng xuất hiện nhiều mô hình hợp tác trong sản xuất và tiêu thụ nông sản mang tính đột phá, ở đó vai trò HTX rất quan trọng. Theo UBND tỉnh Đồng Tháp, trước mắt tỉnh chọn khoảng 16 HTX để thí điểm mô hình này; trong đó có việc đưa cán bộ trình độ đại học về làm ở HTX. Sau khi các HTX hoạt động hiệu quả, ổn định thì mới nhân rộng. Mục tiêu cốt lõi là từng bước thay đổi tập quán sản xuất của nông dân, liên kết lại theo chuỗi giá trị, nhằm kéo giảm chi phí giá thành xuống để tăng lợi nhuận. Đây chính là hướng đi mới và là điểm tựa vững chắc cho nông dân, đồng thời cũng là “đích đến” của đề án tái cơ cấu nông nghiệp.

Theo Liên minh HTX tỉnh Hậu Giang, toàn tỉnh có 212 HTX, trong đó khoảng 30% HTX hoạt động thật sự hiệu quả. Do đó, thời gian tới cần phát huy vai trò HTX, tìm ra những mô hình hiệu quả để thu hút nông dân tham gia. Nhất là đẩy mạnh chuỗi giá trị khi liên kết sản xuất nông nghiệp để đem lại lợi nhuận cho nông dân nhiều hơn…

HƯNG TÂN