Cánh đồng liên kết, “nhạc trưởng” là ai?

Nguồn tin: Báo An Giang, 08/04/2015
Ngày cập nhật: 9/4/2015

“Giữa doanh nghiệp (DN) và Hợp tác xã nông nghiệp (HTX NN), ai làm “nhạc trưởng” cũng được bởi mục đích cuối cùng là làm sao để mối liên kết này ngày càng bền chặt. Qua đó, nông dân (ND) tiêu thụ được lúa, DN có được vùng nguyên liệu, chủ động trong xuất khẩu. Nếu để HTX làm “nhạc trưởng” thì HTX đó phải đủ mạnh mới đảm nhiệm nổi vai trò này” – ông Đoàn Ngọc Phả, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn An Giang, có ý kiến.

Đại diện Công ty Afiex cùng Tổ liên kết sản xuất Tân Lập (Tịnh Biên) thăm đồng, hẹn ngày thu hoạch và mua lúa. Anh: MINH HIỂN

Lợi thế so sánh

Qua hơn 3 năm phát triển mô hình liên kết giữa ND và DN qua “Cánh đồng lớn”, phần lớn DN chỉ làm mỗi việc là tiêu thụ sản phẩm cho ND, còn việc đầu tư các dịch vụ (DV) phục vụ sản xuất, như: Giống, vật tư nông nghiệp, tư vấn kỹ thuật, cày xới, tưới tiêu, thu hoạch, tín dụng nội bộ… thì một số DN cũng chỉ mới dừng lại ở DV cung ứng giống và vốn. Các DV còn lại, đa phần giao HTX làm hoặc bà con ND tự lo liệu. Do vậy, giá thành sản xuất lúa không cạnh tranh nổi với các nước trên thế giới và khu vực ASEAN.

Trong khi tình hình xuất khẩu gạo đang gặp khó khăn về đầu ra, một trong những giải pháp để cạnh tranh là phải tiếp tục hạ thấp giá thành sản xuất. Nếu xét trên phương diện lợi thế so sánh thì HTX có nhiều lợi thế hơn trong cung cấp DV phục vụ sản xuất. “Nếu HTX làm chủ đầu tư hay nói cách khác là “nhạc trưởng”, cần có cơ chế thiết lập mối quan hệ thật thân thiết giữa DN và ND, ở đó phải có khung pháp lý đủ mạnh để gắn bó họ với nhau.

Thực tế hiện nay, giữa DN và ND gắn bó với nhau bằng hình thức DN đầu tư giống, vốn cho ND nhưng rải rác trong tỉnh, vẫn còn tình trạng ND không đồng ý giá thu mua của DN, đơn phương bán lúa cho thương lái bên ngoài, làm cho DN phải khổ sở trong việc thu mua sản phẩm” – ông Châu Thanh Phong, Giám đốc phụ trách vùng nguyên liệu của Công ty Thịnh Phú, nói.

Cần một cơ chế

Vụ đông xuân 2014 – 2015, DN xuất khẩu gạo trong và ngoài tỉnh triển khai mô hình “Cánh đồng lớn” trên đồng ruộng An Giang được 20.000 héc-ta. Đi đầu là các công ty: Bảo vệ thực vật, Afiex, Angimex, Thịnh Phú, Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc... Song, tình trạng giữa DN và ND bội tín lẫn nhau vẫn còn diễn ra. Nguyên nhân của vấn đề trên là do một trong hai bên không giữ chữ “tín” và lòng tin cho nhau. Hợp đồng liên kết đã ký với nhau nhưng nội dung chưa rõ ràng, cụ thể, nếu có đưa ra tòa án xét xử cũng chẳng xử được gì. Đây là một thực tế cần nhìn nhận để từ đó có hướng xử lý trong thời gian tới.

“Theo tôi, để HTX NN làm chủ đầu tư trong “Cánh đồng lớn”, Nhà nước cần có cơ chế cho HTX vay vốn để phát triển các DV phục vụ sản xuất. Lúc đó, HTX sẽ cung ứng giống, vật tư nông nghiệp, các DV cày xới, tưới tiêu, thu hoạch, kể cả tín dụng nội bộ… Từ đó, sản xuất sẽ phát triển, giá thành sẽ hạ xuống thấp, ND sẽ có lợi nhiều hơn, chất lượng sản phẩm tốt hơn và chúng ta sẽ được nhiều thứ khác. DN chỉ làm mỗi một nhiệm vụ đi tìm thị trường để mua hết số lúa mà 2 bên đã ký hợp đồng bao tiêu” – ông Dương Chí Tâm, Phó Giám đốc HTXNN Đức Thành, nói.

“Nếu để HTX giữ vai trò “nhạc trưởng” trong mối liên kết này, tôi nghĩ sẽ có rất nhiều cái lợi. Trước mắt, các DV phục vụ sản xuất thì HTX sẽ làm tốt hơn DN vì đã có sẵn. Các DV phục vụ sản xuất phát triển, xã viên sẽ hưởng được nhiều cái lợi trước mắt cũng như lâu dài, giúp họ gắn bó hơn trong liên kết này. Vấn đề ở đây là Nhà nước cần tạo điều kiện để HTX được vay vốn phát triển sản xuất. HTX giữ vai trò “nhạc trưởng” thì trong thu mua lúa tạm trữ hàng năm, HTX có thể đảm nhiệm luôn vai trò này” – ông Lê Thành Lập, Phó Chủ tịch Liên minh HTX An Giang, đề xuất.

“Mục đích của DN là tối đa hóa lợi nhuận, còn mục đích của HTX là tối đa hóa lợi ích của xã viên. Chính vì vậy, để phong trào kinh tế hợp tác của tỉnh phát triển trong thời gian tới, Nhà nước cần tạo điều kiện về mặt cơ chế, chính sách để HTX có đủ vốn vươn lên đảm đương vai trò là “nhạc trưởng” trong “Cánh đồng lớn”. Nếu được vậy thì xã viên sẽ được hưởng lợi nhiều hơn, ND gắn bó hơn với đồng ruộng và mối liên kết giữa DN và ND sẽ ngày càng thắt chặt hơn” – ông Lê Khánh Vân, Giám đốc HTX NN Đức Thành (Châu Phú), kiến nghị.

MINH HIỂN