Thị xã Ninh Hòa (Khánh Hòa): Mùa tỏi buồn

Nguồn tin: Báo Khánh Hòa, 20/03/2015
Ngày cập nhật: 23/3/2015

Hiện đang vào vụ thu hoạch, nhưng người trồng tỏi ở thị xã Ninh Hòa (Khánh Hòa) đang phải “cay mắt” vì tỏi mất mùa, có vùng mất trắng. Đã vậy, tỏi còn rớt giá thê thảm nên nông dân rơi vào cảnh thua lỗ nặng nề.

Tỏi mất mùa, rớt giá khiến hàng trăm hộ trồng tỏi ở thị xã Ninh Hòa lao đao

Mất mùa kép

Những ngày này, trên những cánh đồng tỏi ở Ninh Thủy, Ninh Phước, Ninh Vân (thị xã Ninh Hòa) khá hối hả, bởi tỏi đang vào mùa thu hoạch. Đến đầu tổ dân phố Mỹ Á (phường Ninh Thủy), mùi tỏi đã lan tỏa ngào ngạt khiến sống mũi người đi đường cũng cay xè. Trò chuyện với bà Nguyễn Thị Mỹ đang thu hoạch tỏi trên thửa ruộng bên đường, chúng tôi mới hay mùa tỏi năm nay nông dân đang rơi vào cảnh thất bát. Chỉ tay về phía ruộng tỏi đã vàng úa, bà Mỹ xót xa: “Năm nay, 10 hộ trồng tỏi thì đến 6 - 7 hộ thất bát, chịu cảnh thua lỗ. Ai đời, nắng hạn, sương muối, sâu bệnh cứ “tấn công” ruộng tỏi liên tục; tuy chạy đôn chạy đáo tìm cách cứu chữa nhưng diện tích tỏi của nhà tôi cũng bị thiệt hại đến gần 50%”. Theo tính toán của bà Mỹ, với diện tích tỏi lên đến 2ha, nếu như vụ mùa năm trước gia đình bà thu hơn 20 tấn tỏi tươi thì năm nay chỉ thu được khoảng 10 tấn.

Đồng cảnh ngộ, các hộ trồng tỏi ở xã Ninh Phước cũng đang “cay mắt” vì tỏi vừa mất mùa, lại rớt giá. Theo các hộ trồng tỏi nơi đây, cả năm trông chờ cả vào một vụ tỏi, nhưng bao mồ hôi, công sức ròng rã suốt hơn 4 tháng trời bỗng chốc tan biến, để lại cho người trồng khoản nợ ngập đầu. Bà Nguyễn Thị Nghê (thôn Ninh Yển, xã Ninh Phước) buồn rầu cho biết, vụ tỏi năm nay nhà bà trồng 1ha, nhưng do bị dòi tấn công nên thiệt hại đến 70% diện tích. Năm trước, cũng 1ha tỏi bà Nghê thu được gần 10 tấn, nhưng năm nay thu tối đa cũng chỉ khoảng 3 tấn. “Năm trước, tỏi tươi có giá đến 28.000 - 30.000 đồng/kg còn năm nay giá tỏi đẹp nhất cũng chỉ được 20.000 đồng/kg”, bà Nghê nói.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, vụ mùa năm nay ở xã Ninh Phước có đến 120ha tỏi, khoảng 50% diện tích bị giảm năng suất, trong đó có 12ha thất thu 100%. Lý giải nguyên nhân, ông Phan Phùng - Chủ tịch Hội Nông dân xã Ninh Phước cho biết: “Do năm nay thời tiết nắng nóng kéo dài, trong khi cây tỏi là loại cây ưa lạnh. Một số diện tích tỏi cuối năm lại bị sương muối, dòi đục thân tấn công, khiến cho cây bị chết. Theo tính toán sơ bộ, năm nay năng suất tỏi sẽ giảm từ 35 - 40% so với năm trước; có diện tích giảm năng suất đến 50 - 60%”.

Một buổi sáng với 2 người thu hoạch, nhưng hộ bà Nguyễn Thị Nghê, thôn Ninh Yển, xã Ninh Phước chỉ thu được 1 xe rùa tỏi

Đến vùng tỏi Ninh Vân, chúng tôi không khỏi ái ngại khi nhìn ánh mắt buồn rười rượi của những người nông dân. Màu vàng úa đang phủ khắp các ruộng tỏi lên đến 50ha ở địa phương này. Hỏi chuyện cây tỏi, ông Trà Văn Hưng - một hộ trồng tỏi thở dài bảo: “Mấy vụ trước trồng tỏi còn có ăn, chứ năm nay thua lỗ nặng. Mọi năm, ở Ninh Vân cứ trồng 1 sào là đạt 1 tấn tỏi, nhưng năm nay chỉ được khoảng 5 - 6 tạ. Không chỉ vậy, giá tỏi ở Ninh Vân hiện đang “lao dốc”; đầu vụ tỏi đẹp, củ to giá được 21.000 - 22.000 đồng/kg, bây giờ vào chính vụ giá chỉ còn 16.000 - 17.000 đồng/kg. Do việc thu mua, vận chuyển tỏi ở Ninh Vân xa hơn nên giá thấp hơn so với ở Ninh Phước, Ninh Thủy dù chất lượng như nhau”.

Người trồng lao đao

Ông Phan Phùng, một trong những hộ trồng tỏi đầu tiên ở đất Ninh Phước chia sẻ, gia đình tôi gắn bó với cây tỏi đã 20 năm. Trồng tỏi cũng vất vả lắm, phải chăm sóc thường xuyên, trong khi đầu tư cây tỏi lại lớn. Trung bình 1ha tỏi đầu tư ít cũng mất 140 - 150 triệu đồng; còn nếu đầu tư nhiều thì lên đến hơn 200 triệu đồng. Vụ tỏi năm nay, trung bình 1ha chỉ thu được khoảng 6 - 7 tấn tươi, với giá bán 20.000 đồng/kg, người dân thu được 120 - 140 triệu đồng/ha, trừ chi phí đầu tư thì người trồng chỉ hòa hoặc lỗ vốn.

Còn theo tính toán của bà Mỹ, với diện tích 2ha, để đầu tư trồng tỏi, bà phải bỏ ra đến gần 400 triệu đồng để mua đất thịt, đất cát vôi tạo ruộng; mua giống, phân bón, thuốc trừ sâu cho cây tỏi. Những ngày này, bà Mỹ đứng ngồi không yên bởi tỏi thu hoạch chẳng được bao nhiêu, những thương lái năm trước thường qua lại mua tỏi tươi của bà cũng không thấy đến. Hiện bà Mỹ đang tính chuyển sang phơi khô để bán. Tuy nhiên, việc phơi tỏi khô cũng cần đến 5 - 7 nắng, lại phải tốn thêm vài ba công phơi, chi phí theo đó cũng tăng lên. “Do củ tỏi không được lớn nên chỉ bán được với giá khoảng 16.000 đồng/kg. Tính sơ sơ, vụ tỏi này gia đình tôi chỉ thu được khoảng 80 triệu đồng/ha, mỗi héc-ta thua lỗ đến 120 triệu đồng tiền đầu tư. Nếu giá tỏi tiếp tục lao dốc và không ổn định, chắc tôi phải chuyển sang trồng hành, trồng đậu phụng, tuy lãi không cao bằng nhưng ít bị thua lỗ hơn”, bà Mỹ cho biết thêm.

Để vớt vát, nhiều hộ trồng tỏi không bán cho thương lái mà tự phân loại tỏi, phơi khô để mang đi các chợ bán lẻ

Trong câu chuyện với những người trồng tỏi ở Ninh Vân, được biết những năm tỏi được mùa, được giá, hiệu quả cây tỏi mang lại cho người dân rất lớn, không có cây trồng nào bằng. Với 1ha tỏi, đầu tư khoảng 150 triệu đồng, khi được mùa, được giá nông dân có thể bỏ túi cả trăm triệu đồng. Đầu tư lớn nên khi tỏi mất mùa, mất giá thì nông dân liền rơi vào cảnh lao đao, thua lỗ nặng.

Xây dựng thương hiệu tỏi Khánh Hòa

Theo những người trồng tỏi có kinh nghiệm và ngay cả người Lý Sơn cũng thừa nhận, tỏi trồng ở các xã Ninh Phước, Ninh Vân và phường Ninh Thủy chất lượng chẳng khác gì tỏi trồng ở huyện đảo Lý Sơn. Đã mấy chục năm qua, tỏi ở đây được lấy giống từ Lý Sơn, được trồng trên đất cát vôi - như ở Lý Sơn và do chính tay người Lý Sơn trồng. Thế nhưng, trong nhiều năm qua, tỏi ở thị xã Ninh Hòa lại không mấy người biết đến.

Theo lý giải của ông Phan Phùng: “Do không có thương hiệu, nên giá trị của củ tỏi Ninh Hòa đang rất thấp. Việc tiêu thụ phần lớn phụ thuộc vào thương lái đến từ Lý Sơn, phải bán tỏi thông qua kênh tỏi Lý Sơn nên giá cả khá bấp bênh, thị trường lại thất thường”. Còn ông Hàng Văn Hướng - Phó Chủ tịch UBND xã Ninh Vân cho biết: “Những năm trước, thời điểm chính vụ này, người mua kẻ bán tấp nập. Thế nhưng năm nay, chỉ một vài thương lái từ Lý Sơn tìm đến thu mua. Do việc tiêu thụ đang phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái Quảng Ngãi nên xảy ra tình trạng ép giá nông dân”. Theo ông Phùng, về lâu dài cần phải tiến hành nhanh việc xây dựng thương hiệu tỏi cho vùng tỏi ở thị xã Ninh Hòa, nhằm đảm bảo ổn định giá cả cho người trồng tỏi và để cạnh tranh với các địa phương khác trong cả nước.

Ông Hàng Văn Hướng cho biết thêm, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh đã triển khai đề tài “Xây dựng biện pháp kỹ thuật trồng tỏi trên vùng đất cát ven biển Khánh Hòa”; định hướng xây dựng thương hiệu tỏi Khánh Hòa đã được đề cập đến. Thế nhưng, đề tài kết thúc, mọi việc dừng lại ở nghiên cứu, còn thương hiệu tỏi Khánh Hòa đến nay vẫn chưa có. “Trước những thua thiệt so với tỏi Lý Sơn, không riêng gì người trồng tỏi ở Ninh Vân mà nông dân ở các địa phương khác cũng mong muốn cơ quan chức năng sớm xây dựng thương hiệu tỏi Khánh Hòa để nâng cao giá trị, sức cạnh tranh của cây tỏi; qua đó ổn định và nâng cao thu nhập cho người trồng tỏi” - ông Hướng kiến nghị.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, những người thực hiện đề tài trên đã đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho nhân rộng mô hình trồng tỏi có hiệu quả kinh tế cao ở trong tỉnh; đề nghị Sở Khoa học và Công nghệ cùng các đơn vị liên quan xúc tiến việc xây dựng thương hiệu tỏi Khánh Hòa. Thế nhưng, đến nay việc xây dựng thương hiệu tỏi Khánh Hòa vẫn chưa có câu trả lời.

Toàn thị xã Ninh Hòa hiện có hơn 200ha trồng tỏi, chủ yếu tập trung ở các xã Ninh Phước, Ninh Vân, Ninh Thủy. Do thời tiết bất thường, hạn hán, sương muối lại bị sâu bệnh hại nên vụ tỏi năm nay, năng suất bình quân thu được khoảng 60 tạ/ha, giảm 40% so với năm trước. Trong khi đó, do phụ thuộc trong việc tiêu thụ nên giá tỏi năm nay cũng giảm 20 - 25% so với cùng thời điểm này của vụ trước.

AN KHÁNH - HẢI LĂNG