“Phập phồng giấc mộng” làm giàu từ “ làng sưa”

Nguồn tin: Báo Vĩnh Phúc, 07/08/2015
Ngày cập nhật: 8/8/2015

Nhận thấy giá trị của cây sưa đỏ mang lại, nhiều người dân làng Chanh (Tam Quan, Tam Đảo, Vĩnh Phúc) đã tận dụng đất vườn, đất đồi để trồng cây sưa đỏ với giấc mơ làm giàu từ cây gỗ quý này. Nông dân ở đây, không ai bảo ai mà cả làng trồng sưa nên người dân trong và ngoài xã gọi đây là “làng sưa”, nhà nhiều thì vài ha, nhà ít thì vài chục cây. Có nhiều người dân đã đổi đời từ cây sưa, song cũng có nhiều gia đình đã đầu tư lên tới vài trăm triệu đồng trong “phập phồng giấc mộng” làm giàu từ cây sưa!

Cả làng trồng sưa

Theo ông Lăng Văn Hùng, Trưởng thôn làng Chanh thì cây sưa xuất hiện ở làng Chanh vào khoảng năm 1994. Đầu tiên chỉ có gia đình nhà ông Lăng Văn Bắc trồng vài cây ở vườn, gần chục năm sau có người đi thu mua loại cây này với giá cao nên nhiều người trong làng thấy vậy cũng trồng cây sưa để thử vận may. Người trong làng truyền tai nhau về lợi ích kinh tế của cây sưa nên nhà nào cũng tận dụng đất vườn, đất đồi, thậm chí là cả đất ở ngoài đồng để trồng cây “tỷ phú” này. Có “cầu” ắt có “cung”, nhiều gia đình có kinh nghiệm với loại cây này đã đầu tư ươm cây giống bán cho người trong làng, trong xã rồi sau đó là khắp các tỉnh, thành trong cả nước. Ông Hùng cho biết, đến nay, hầu khắp các tỉnh đều có mặt giống sưa đỏ của Làng Chanh. Hiện nay, 100% các hộ dân trong làng Chanh đều có sưa trong vườn nhà, có nhiều gia đình còn mua thêm đất, mở rộng quy mô để trồng sưa như hộ ông Lăng Văn Bắc trồng 6 ha sưa, ông Nguyễn Văn Hùng trồng hơn 1 ha…. Cả làng có khoảng 60 gia đình (khoảng 1/3 làng) vừa trồng sưa “thương phẩm” vừa ươm giống cây con bán khắp nơi trong nước. Ngoài ra, trong làng còn có hàng chục người làm nghề buôn gỗ sưa.

Đổi đời nhờ sưa

Theo lời kể của ông Hùng thì khoảng 10 năm về trước, cả làng Chanh không có nhà tầng, xe hơi, nhưng hiện nay, diện mạo làng Chanh đã đổi thay rất nhiều. Đến nay, “nhờ” cây sưa mà làng Chanh có hơn 30 nhà tầng (trong đó có nhiều căn biệt thự nhà vườn khang trang, hiện đại) và hàng chục chiếc xe hơi khá sang trọng. Cũng nhờ cây sưa mà hộ nghèo trong làng trước đây cao hơn 20%, nay giảm còn dưới 9%, (trong đó chủ yếu là người già cô đơn và người có hoàn cảnh khó khăn, thiếu lao động), hộ khá giàu chiếm trên 40 %. Ông Hùng phấn khởi nói: nếu cứ với giá sưa như thế này thì khoảng 7 đến 10 năm nữa làng Chanh sẽ trở thành một trong những làng giàu có, trù phú nhất tỉnh.

Dẫn chúng tôi đến thăm gia đình ông Lăng Văn Bắc, người đầu tiên trồng sưa trong làng, ông Hùng giới thiệu: “Ông Lăng Văn Bắc là hộ đầu tiên “đổi đời” từ trồng sưa. Trong vườn nhà ông hiện nay có cây sưa thương lái trả 9 tỷ đồng Việt Nam nhưng ông chưa bán”. Dưới gốc cây sưa 9 tỷ được gia đình rào bằng lưới sắt để “chống trộm”, ông Lăng Văn Bắc kể lại chuyện trồng sưa: “Tôi cũng không nhớ lắm, hình như vào khoảng năm 1994, tôi thấy có mấy người lái buôn đi tìm mua cây gỗ sưa với giá cao nhưng ở xã Tam Quan thì chỉ một, hai nhà có gỗ sưa chứ cả làng này thì không ai có. Mấy người lái buôn đó cho tôi mấy hạt sưa bảo anh cứ trồng đi sau này chúng tôi quay lại mua với giá cao. Nghe vậy thôi, chứ lúc đó tôi cũng chưa ý thức được giá trị của loại cây này mang lại. Khi họ cho giống tôi cũng gieo xuống vườn mọc được vài cây tôi cũng chẳng chăm sóc gì cả. Đến giờ tôi cũng bán gần hết số cây sưa năm đó rồi chỉ còn duy nhất một cây được trả với giá 9 tỷ nhưng tôi vẫn chưa bán. Cây sưa này tôi cũng không nhớ kỹ lắm nhưng nó có khoảng hơn 20 năm tuổi rồi”. Nhận thấy giá trị của cây sưa, năm 2003 gia đình ông Bắc đầu tư ươm giống cây sưa bán cho bà con trồng. Năm 2006, ông thành lập công ty Cây Sưa chuyên bán cây sưa giống và mua lại gỗ sưa của những nhà ông đã cấp giống cây cho họ. Và cũng từ cây sưa mà gia đình ông Lăng Văn Bắc thoát nghèo, có tiền nuôi con ăn học, xây được nhà tầng và mua thêm 6 ha đất rừng (50 năm) để trồng sưa.

Để có thêm minh chứng, ông Hùng dẫn chúng tôi đến thăm nhà anh Lăng Văn Chương (theo ông Hùng thì đây là hộ giàu nhất làng về ươm và buôn gỗ sưa). Chúng tôi thật sự bị choáng ngợp bởi ngôi biệt thự nhà vườn của anh Chương to vào loại nhất nhì trong xã. Chị Cúc vợ anh Chương cho biết đây là ngôi nhà thứ hai của anh chị. Vài năm trước, anh chị có xây một ngôi nhà 3 tầng nằm ở ngoài phố nhưng do không có nhiều không gian nên anh chị muốn xây thêm một căn nhà trong làng vì môi trường trong lành và thoáng mát hơn. Thường ngày, gia đình anh chị phải thuê khoảng 5 - 6 công nhân làm vườn ươm và vận chuyển cây gỗ sưa. Từ đầu năm 2014 đến nay, trung bình anh chị bán được khoảng hơn 3,5 vạn cây giống mỗi năm từ Bắc vào Nam. Trừ chi phí, gia đình anh chị thu lãi khoảng 350 - 400 triệu đồng/năm.

Phập phồng giấc mộng “Sưa”

Làng Chanh hay còn gọi là “Làng Sưa” trước đây là một làng có truyền thống nông nghiệp thuần túy, sau này có cây sưa thì làng “nhà nhà trồng sưa, người người trồng sưa”, tận dụng từng tấc đất vườn, đất đồi, đất ruộng để trồng cây “tỷ phú” với giấc mộng đổi đời. Càng tiếp thêm niềm tin khi có thêm vài “đại gia” giàu lên từ sưa. Nhưng theo ông Hùng thì tất cả những thương lái buôn bán gỗ sưa đều bán cho người Trung Quốc, vậy là người Trung Quốc thành thương gia độc quyền với cây sưa ở đây. Ông Hùng chia sẻ: Từ khi Trung Quốc đưa giàn khoan 981 đặt trái phép trong vùng biển của nước ta thì giá sưa cũng giảm xuống. Trước đó, giá gỗ sưa 10 năm tuổi trở lên và đạt chất lượng lõi tốt thì có giá trên 8 triệu/1 kg nhưng hiện nay chỉ còn khoảng 3,7 triệu đến 4 triệu/1 kg. Khi thu mua gỗ sưa, thương lái Trung Quốc không bỏ quên đến cả mẩu rễ cây. Nhiều hộ dân thắc mắc không biết họ mua loại gỗ này để làm gì vì nếu làm đồ nội thất thì sao họ lại thu mua cả những mẩu rễ của cây sưa. Mặc dù người dân cũng biết rất nhiều vụ thương lái Trung Quốc lúc đầu mua với giá rất cao sau đó không trở lại thu mua nữa làm cho người dân điêu đứng như vụ thu mua lá khoai lang khi chưa dỡ củ, mua hoa thanh long. Biết buôn bán với thương lái Trung Quốc như con dao hai lưỡi nhưng họ vẫn muốn thử vận may với loại cây gỗ quý này. Vì theo những người dân làng Chanh, cây sưa nếu trồng thì cũng phải trên 10 năm mới bán được giá đắt và nếu không trồng sưa thì họ cũng trồng những cây gỗ khác nhưng giá trị không cao. Theo ông Bùi Văn Thắng, Bí thư chi bộ làng Chanh, nếu người dân Trung Quốc không thu mua thì người dân chỉ còn cách bán gỗ sưa như một loại gỗ bình thường để làm nội thất trong nhà. Tuy nhiên, họ cũng lo nếu mà vài năm nữa mà không có người thu mua gỗ sưa nữa thì công lao, tiền của bỏ ra cũng coi như “công cốc”!

Mặc dù có nhiều nông dân ở làng Chanh đổi đời nhờ cây gỗ sưa song, với phương thức chủ yếu là tự phát, thi nhau trồng với số lượng lớn theo kiểu “cả làng trồng sưa” như ở làng Chanh khi thị trường đầu ra bấp bênh như hiện nay có khác nào như mang trong mình những nỗi lo, những giấc mộng chập chờn về cây sưa “tỷ phú”.

Bùi Khánh Ly