Lào Cai: Chuyện thời cây quế “lên ngôi”: Cần có quy hoạch phát triển bền vững

Nguồn tin: Báo Lào Cai, 25/06/2015
Ngày cập nhật: 26/6/2015

Quế là cây lâm nghiệp, cây đặc sản đa tác dụng có giá trị kinh tế cao hơn rất nhiều so với cây lâm nghiệp khác.

Cần có quy hoạch phát triển bền vững

Hiện, sản phẩm vỏ, thân, cành lá đều có thể tận thu, sử dụng và mang lại nguồn thu nhập cho người trồng quế và người làm dịch vụ liên quan đến các sản phẩm từ quế. Trong thời gian qua, cùng với nhu cầu thị trường tăng cao, người dân đang phát triển diện tích quế tràn lan, trong khi thị trường chưa ổn định, để tránh nguồn cung vượt quá cầu như nhiều loại sản phẩm khác, tránh thiệt hại cho người dân, những rủi ro trong công tác sản xuất quế, việc ban hành các chế tài quản lý và xây dựng định hướng lâu dài để phát triển bền vững cây quế là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Cần quy hoạch vùng trồng quế ổn định.

Ông Tô Mạnh Tiến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Trước thực trạng phát triển cây quế ồ ạt, để đảm bảo tính bền vững, giúp nông dân làm giàu từ cây quế, không chỉ xây dựng thương hiệu quế hữu cơ, mà tỉnh Lào Cai cần có quy hoạch phát triển mang tính chiến lược “dài hơi” cho loại cây lâm nghiệp này. Hiện, ngành nông nghiệp đã trình UBND tỉnh định hướng phát triển cây quế trên địa bàn đến năm 2020 và tầm nhìn năm 2030. Theo đó, tỉnh sẽ đánh giá thực trạng phát triển sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm quế trên địa bàn tỉnh; xây dựng quy hoạch vùng trồng quế và các hệ thống cơ sở chế biến giai đoạn 2015 - 2020; có các cơ chế, chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thu hút các doanh nghiệp đầu tư phát triển để nâng cao chất lượng và giá trị cho sản phẩm quế (bao gồm vốn vay ưu đãi, tạo điều kiện đất đai để đầu tư các nhà máy chế biến, giảm thuế, khoanh vùng nguyên liệu...); đồng thời có chế tài cần thiết để quản lý hoạt động của các cơ sở chưng cất và chiết xuất tinh dầu quế. Hỗ trợ nông dân tiếp cận thông tin thị trường, xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm, cũng như các giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm (đặc biệt xây dựng thương hiệu sản phẩm quế hữu cơ) và xây dựng chính sách tái đầu tư vùng nguyên liệu, bao tiêu sản phẩm trực tiếp cho người dân. Thu hút các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến tinh dầu quế, đảm bảo tiêu thụ sản phẩm cho người trồng quế.

Trên địa bàn tỉnh đã “manh nha” việc xây dựng phát triển thương hiệu quế hữu cơ, thử nghiệm tại vùng trồng quế Nậm Đét (Bắc Hà) do Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) hỗ trợ, nằm trong Chương trình “Gia vị và cuộc sống” triển khai tại Lào Cai. Ngành chức năng đang xây dựng cấp chứng chỉ quốc tế quế hữu cơ cho sản phẩm quế Nậm Đét (Bắc Hà) để thâm nhập vào thị trường Mỹ và EU. Ông Lê Anh Tuấn, Cố vấn trưởng Tổ chức SNV cho biết: Theo khảo sát, đánh giá của Tổ chức SNV về tình hình sản xuất tiêu thụ sản phẩm quế ở Lào Cai cho thấy, nông dân hiện tại luôn ở thế “bị động”, phụ thuộc vào thương lái. Điển hình như ở xã Nậm Đét (Bắc Hà), hộ nào cũng đầu tư trồng vài ha, có nhiều hộ trồng từ 20 ha trở lên. Trong 5 năm cho thu tỉa cành lá, còn thu vỏ phải mất từ 10 - 20 năm, nhưng luôn phụ thuộc vào thị trường, dễ đối mặt với rủi ro. Do vậy, cần có doanh nghiệp đứng ra “đứng mũi chịu sào” trong việc chế biến, tiêu thụ theo hướng đi mới “gắn kết lâu dài, chia sẻ lợi nhuận”. Do đó, tỉnh và các ngành chức năng cần phân tích liên kết giữa các đơn vị tham gia trong chuỗi giá trị (người sản xuất - thu gom - chế biến - xuất khẩu), cũng như các đơn vị cung cấp dịch vụ (thị trường, khuyến nông, khoa học, công nghệ, tín dụng và chính sách). Các vấn để nổi cộm liên quan đến nhu cầu phát triển diện tích quế gắn với quản lý bảo vệ, phát triển rừng (giống quế, đất trồng quế, kỹ thuật trồng…). Thêm nữa, cần tạo điều kiện cho nông dân phát triển diện tích quế theo cơ chế trồng rừng sản xuất (hỗ trợ sau đầu tư)...

Thời gian qua, tỉnh đã chỉ đạo Chi cục Lâm nghiệp quy hoạch vùng trồng quế, tránh trường hợp trồng quế tràn lan, phá vỡ quy hoạch phát triển lâm nghiệp. Hiện tại, Chi cục Lâm nghiệp đang kiểm soát cấp chứng chỉ nguồn gốc giống cây quế, đảm bảo xuất vườn ươm giống quế sạch bệnh. Mặt khác, để hạn chế nguy cơ phá vỡ vùng nguyên liệu để đảm bảo duy trì sản xuất ổn định cho các nhà máy, cơ sở chế biến, chiết xuất tinh dầu quế trên địa bàn tỉnh, ngành lâm nghiệp tỉnh đã đề xuất phương án thành lập các nhóm nông dân cùng sở thích để tuyên truyền cho người dân hiểu được việc bảo vệ vùng nguyên liệu quế, từ đó có hướng phát triển bền vững, đồng thời, thành lập Hiệp hội Quế Lào Cai để bảo vệ quyền lợi cho người dân.

Hiện, tỉnh đã phê duyệt xây dựng quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu quế. Mục tiêu sẽ xây dựng được vùng nguyên liệu quế đạt 15.000 ha, con số này “sớm muộn” cũng sẽ đạt nếu cứ đà phát triển như hiện nay. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng là phải quản lý và phát triển thành vùng nguyên liệu chất lượng. Tỉnh cũng đã làm việc với các doanh ngiệp để phân vùng nguyên liệu, đồng thời yêu cầu các cơ sở chế biến phải xây dựng được vùng nguyên liệu. Đây cũng là những động thái tích cực của tỉnh trong việc xây dựng và định hướng cho cây quế có bước phát triển ổn định và lâu dài.

Mới đây, tại phiên họp thường kỳ tháng 6/2015, Chủ tịch UBND tỉnh Doãn Văn Hưởng đã chỉ đạo các cấp, các ngành tập trung phát triển cây quế với nhiều triển vọng đã được khẳng định. Điều đó cho thấy, cây quế đang có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế lâm nghiệp, tuy nhiên việc quy hoạch phát triển bền vững cho loại cây này có ý nghĩa rất quan trọng và cần được triển khai sớm.

THANH CƯỜNG - THANH NAM