Nghệ An: Sản xuất-tiêu thụ sản phẩm vụ đông: Yếu mắt xích doanh nghiệp

Mặc dù các sản phẩm cây vụ đông đều dễ tiêu thụ và có giá trị kinh tế cao, tuy nhiên, mấy năm gần đây, diện tích sản xuất cây vụ đông, đặc biệt là cây ngô, của tỉnh Nghệ An ngày càng giảm. Có nhiều nguyên nhân lý giải cho thực trạng trên, trong đó có yếu tố vai trò của doanh nghiệp trong chuỗi sản xuất - tiêu thụ sản phẩm vụ đông còn yếu.

Đã 3 - 4 năm nay, gia đình chị Phùng Thị Phượng, xóm Đông Hồng, Phú Thành (Yên Thành) không còn trồng ngô, khoai vụ đông nữa. Nếu trước đây, cứ gặt xong lúa hè thu là cả nhà tập trung ra đồng trỉa ngô, trồng khoai lang, thì bây giờ, sau mấy đợt mất vì mưa lụt, trồng đi trồng lại, diện tích đó hoàn toàn bỏ hoang trong cả vụ đông. Không chỉ gia đình chị Phượng, mà hiện tại, trừ mấy xóm vùng cao hơn như Tây Lai, Đông Lai, Trung Lai đưa vào trồng ngô, bí xanh, dưa chuột vụ đông, thì 12 xóm còn lại của xã hoàn toàn không sản xuất. Đó cũng là tình trạng chung ở rất nhiều xã của huyện Yên Thành. Với diện tích đất sản xuất lên tới gần 20 nghìn ha, trong đó hơn 13 nghìn ha đất sản xuất lúa nước, tiềm năng sản xuất vụ đông là rất lớn.

Những năm 2006 - 2007, ngoài các loại cây trồng khác, diện tích ngô đông của Yên Thành lên tới trên 5.000 ha, nhưng vài năm gần đây, diện tích đó sụt giảm còn trên dưới 1.000 ha. Tuy nhiên, xác định vụ đông là vụ sản xuất chính trong năm nên Yên Thành có nhiều chính sách nhằm tăng diện tích cũng như hiệu quả sản xuất vụ đông. Từ năm 2013, ngoài hỗ trợ của tỉnh, huyện còn hỗ trợ thêm 20% giá giống ngô. Ngoài cây ngô, huyện còn mở rộng thêm nhiều diện tích cây trồng khác vừa có giá trị kinh tế cao, vừa đảm bảo đầu ra cho người dân. Như tập trung phát triển và bố trí rải vụ cây rau màu, sau chuyển đổi ruộng đất tập trung mở rộng diện tích nuôi cá vụ 3 ở những vùng sâu trũng, phát triển những loại cây trồng đã khẳng định hiệu quả như: bí xanh, dưa chuột, đưa vào trồng một số cây trồng mới như hành, tỏi, ớt…

Đặc biệt, từ năm 2011 đến nay, Yên Thành tập trung phát triển nấm vụ đông, chuyển dần từ sản xuất nhỏ lẻ sang hình thức trang trại, gia trại quy mô lớn, với sản lượng lên tới 350 - 400 tấn. Tuy nhiên, để sản xuất vụ đông thực sự tương xứng với tiềm năng ở địa phương thuần nông này, vẫn còn rất nhiều vấn đề cần giải quyết. Theo ông Nguyễn Văn Dương - Trưởng phòng Nông nghiệp huyện, khó khăn nhất vẫn là vấn đề thủy lợi, tiêu thoát nước. Những năm gần đây, kết hợp với chuyển đổi ruộng đất, Yên Thành đã tập trung nâng cấp, nạo vét hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu, ở một số tuyến kênh chính vẫn còn tình trạng tắc cục bộ, hệ thống hồ đập xuống cấp nên khi mưa lụt buộc phải xả để bảo đảm an toàn, gây úng ngập cho diện tích sản xuất vụ đông. “Để người dân nhiệt tình sản xuất vụ đông, rất cần những chính sách đủ mạnh để “kích” lại. Bên cạnh đó, hiện Yên Thành đã có liên kết với một số doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm nhưng chưa đáng kể. Những cách làm hợp lý để thu hút các doanh nghiệp vào liên kết, tiêu thụ sản phẩm cho nông dân khi sản xuất được khối lượng sản phẩm lớn là điều rất cần khi mở rộng sản xuất” - ông Dương trăn trở.

Bà con xã Cẩm Sơn (Anh Sơn) tập kết bí xanh bên QL 7 chờ tư thương vào mua. Ảnh: Hữu Nghĩa

Sản xuất vụ đông được xác định là vụ sản xuất chính trong năm, góp phần quan trọng vào thực hiện chỉ tiêu lương thực hàng năm. Từ đó Nghệ An xác định vụ đông có 3 nhóm cây trồng chính. Hàng năm, diện tích cây ngô vụ đông của tỉnh ta được ngành Nông nghiệp xác định khoảng 28 - 30 nghìn ha, với năng suất bình quân 44 - 45 tạ/ha để có sản lượng khoảng 125 - 130 nghìn tấn, và như vậy, sản phẩm vụ đông sẽ chiếm khoảng 10% tổng sản lượng lương thực có hạt bình quân của tỉnh. Cùng với đó là diện tích 1.800 - 2.000 ha sản xuất lạc giống cho vụ xuân năm sau. Loại cây trồng thứ 3 mà tỉnh xác định tập trung phát triển trong vụ đông là rau màu các loại, với diện tích đươc xác định khoảng 12.000 ha, năng suất bình quân 110 - 120 tạ/ha, đạt sản lượng từ 130 - 140 nghìn tấn.

Tuy nhiên, những năm gần đây, sản xuất vụ đông của Nghệ An luôn không đạt kế hoạch đề ra. Theo thống kê của ngành Nông nghiệp, hàng năm toàn tỉnh thường chỉ có 25 - 27 nghìn ha ngô, sản lượng 100 - 105 ngàn tấn (đạt 85%); 1.500 ha lạc, sản lượng 2.600 - 2.700 tấn (75 - 80%), riêng rau màu đã đạt trên 11.000 ha với 135 nghìn tấn. Tổng doanh thu đạt 2.100 - 2.300 tỷ đồng (bằng 75% so với mục tiêu). Nguyên nhân làm sản xuất vụ đông không đạt kế hoạch, trước hết những năm gần đây do biến đổi khí hậu, mưa bão thường tập trung vào tháng 9 và đầu tháng 10 với lượng mưa rất lớn, trùng với thời điểm gieo trồng ngô và lạc vào thời kỳ phân cành. Cùng với đó, lượng mưa giữa và cuối vụ cũng nhiều, trong các năm 2012 - 2013 toàn tỉnh đều mất khoảng 11 - 12 nghìn ha ngô, nhiều diện tích không gieo lại được. Từ đó, tư tưởng người dân không còn muốn tập trung mở rộng, trong khi có một số ngành nghề khác đem lại thu nhập cao hơn. Một số địa phương vẫn chưa chỉ đạo, vào cuộc quyết liệt. Bên cạnh đó, trong vụ đông đã có nhiều mô hình rau màu, bí xanh rất có hiệu quả nhưng việc tập trung khuyến cáo, chỉ đạo mở rộng cho nông dân còn nhiều hạn chế. Mối liên kết trong sản xuất và tiêu thụ còn kém, chưa có nhiều doanh nghiệp vào ký kết tiêu thụ sản phẩm vụ đông, dẫn đến tiêu thụ sản phẩm còn bấp bênh. Một ví dụ điển hình cho tình trạng này là năm nào Nghệ An trồng khoảng 300 - 350 ha khoai tây thì tiêu thụ rất dễ và được giá, nhưng chỉ cần đẩy diện tích lên khoảng 500 ha là ngay lập tức xảy ra tình trạng ế thừa.

Để sản xuất vụ đông tương xứng với tiềm năng, trước hết, phải đặt công tác tuyên truyền lên hàng đầu, giúp người dân hiểu được vai trò quan trọng, giá trị của vụ đông, đưa ra được những loại cây trồng thực sự có hiệu quả, tính an toàn cao để người dân thấy và làm. Các địa phương phải tăng cường vai trò chỉ đạo, phải thấy được dù lợi nhuận từ một số loại cây trồng chưa thực sự cao, nhưng vụ đông là vụ sản xuất phát huy được hết hiệu quả của đất đai, nguồn lực. Từ đó, có trách nhiệm xây dựng phương án, tính toán cụ thể trên cơ sở đồng đất của từng địa phương, phối hợp với các doanh nghiệp để kêu gọi tổ chức liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho dân. Đồng thời, phối hợp tốt với các cơ quan chuyên môn để hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân, đặc biệt trong vấn đề quy hoạch vùng.

Ngành chuyên môn cũng cần có trách nhiệm phối hợp cùng các cơ quan nghiên cứu để có bộ giống phù hợp, hiệu quả cho từng vùng, từng thời vụ. Xác định rõ biện pháp kỹ thuật, nhất là thời vụ gieo trồng, biện pháp thâm canh sát đúng từng vùng sản xuất. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Lập - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, thì về lâu dài, phải quy hoạch vùng sản xuất vụ đông cho từng loại cây trồng ở từng địa phương, cùng với đó là quy hoạch hạ tầng giao thông, thủy lợi. Khi có thiên tai, các địa phương cần phối hợp với các cơ quan chuyên môn hỗ trợ nhanh, kịp thời, tạo niềm tin và động lực cho dân. Đăc biệt, giải quyết tốt được đầu ra cho sản phẩm là một trong những yếu tố tiên quyết quyết định đến sự thành bại của sản xuất vụ đông.

Để làm được điều này, rất cần sự tham gia của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện tại số doanh nghiệp vào phối hợp, liên kết với các địa phương và người dân đang cực kỳ ít ỏi. Thậm chí thời gian gần đây, có một số doanh nghiệp vào ký kết hợp đồng với dân nhưng không giữ chữ tín, “bỏ của chạy lấy người”, làm ảnh hưởng kinh tế cũng như tác động đến tâm lý người dân. Để phát huy vai trò của các doanh nghiệp, các cơ quan quản lý các cấp cần có các chính sách thu hút đủ mạnh, thể hiện được vai trò trung gian, quản lý, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiêp thực sự muốn “vào” đồng hành cùng nông dân trong sản xuất cũng như tiêu thụ sản phẩm”.

Nếu sản xuất vụ đông nếu đạt kế hoạch đề ra, tổng thu sẽ đạt 2.800 - 3.000 tỷ đồng, tương đương với tổng thu trong cả một năm của lĩnh vực lâm nghiệp, chiếm 12 - 15% giá trị thu nhập của toàn ngành Nông nghiệp

Phú Hương

Các tin mới:

Các tin năm 2014: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007