Nông nghiệp đô thị TP. Hồ Chí Minh

1. Ở vào vị trí địa lý thuận lợi với đặc điểm riêng có, TP. Hồ Chí Minh có tốc độ phát triển mạnh, đa dạng; trung tâm kinh tế, văn hoá, KHKT; đầu mối giao thông khu vực phía Nam và cả nước, nơi giao lưu quốc tế giữa nước ta với các nước vùng Ðông Nam Á và thế giới. Là một trong những thành phố lớn cả về diện tích đất đai và dân số, năm 2013 dân số thành phố đạt khoảng 10,0 triệu người (kể cả dân nhập cư), sinh sống trên diện tích 209.300ha. Diện tích đất dành cho sản xuất nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi), nuôi trồng thuỷ sản, làm muối còn khoảng 90.000 ha, không kể rừng và cây xanh đô thị. Tuy nhiên, do quá trình ÐTH, CNH nên diện tích đất nông nghiệp giảm dần qua từng năm, bình quân hơn 1200 ha/năm từ năm 2000 đến nay. Nông nghiệp TP. Hồ chí Minh mang một số đặc điểm nông nghiệp của các siêu đô thị trên thế giới như Bangkok, Jakarta, Shanghai… Mặc dầu cơ sở hạ tầng phát triển đẩy nông nghiệp ra xa nội đô, nhưng ở TP. Hồ Chí Minh vẫn tồn tại 3 vùng sản xuất nông nghiệp ở nội đô, ven đô, và ngoại thành như ở các đô thị lớn khác trên thế giới và Việt Nam. Từ đó, hình thành nên các vùng sản xuất có lợi thế so sánh cao về khcn, thị trường, giao thông vận tải… không phải chỉ để cung ứng cho nhu cầu đô thị, mà còn tạo sản phẩm xuất khẩu.

Vùng nội đô, gồm 13 quận nội thành cũ: 1, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, Tân Bình, Phú Nhuận, Tân Phú, Bình Thạnh và Gò Vấp tồn tại các loại hình sản xuất nông nghiệp sử dụng ít đất canh tác, hoặc không cần đất như nuôi cá cảnh, nuôi chim kiểng, trồng hoa cây kiểng, rau mầm, rau thủy canh, trồng cây xanh trong chậu, trên ban công, sân thượng…

Vùng ven đô, gồm 6 quận nội thành mở rộng: 2, 9, 7, 12, Thủ Đức, và Bình Tân hoạt động nông nghiệp chủ yếu là quảng canh do vẫn còn đất nông nghiệp xen cài các khu dân cư, công trình xây dựng. Nhưng, người dân không đầu tư, thậm chí bỏ hoang đất chờ chuyển đổi chức năng sử dụng do gần nội đô,nằm trong quy hoạch mở rộng đô thị nên đất nông nghiệp rất có giá trị và liên tục tăng cao, tạo nên sự cạnh tranh gay gắt giữa việc tiếp tục sản xuất nông nghiệp hoặc bán đất. Một số loại hình nông nghiệp đô thị xuất hiện nhưng chưa nhiều, thiếu đầu tư dài hạn. Ô nhiễm không khí, đất, nước hết sức nặng nề do chất thải công nghiệp và rác thải sinh hoạt từ nội đô.

Vùng ngoại thành, gồm 5 huyện Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè, và Cần Giờ do xa khu vực nội đô nên đất nông nghiệp và lực lượng lao động nông nghiệp còn nhiều và tương đối ổn định. Tuy nhiên, do sự canh tranh gay gắt về thu nhập, việc làm nên lao đông nông nghiệp trẻ bỏ đồng ruộng, vào nội thành làm thuê khiến cho nông thôn tp. Hồ chí Minh chỉ còn những người già bám trụ với ruộng đồng. Đây là vùng cung cấp các sản phẩm nông nghiệp chính cho cư dân đô thị, trình độ thâm canh cao với nhiều chủng loại cây trồng, vật nuôi đa dạng, đặc biệt là các sản phẩm phục vụ cho yêu cầu tiêu dùng, giải trí của cư dân đô thị và xuất khẩu. Do đất nông nghiệp bình quân đầu người thấp, chỉ vài ngàn m2, và manh mún nên qui mô sản xuất chủ yếu vẫn là nông hộ, nhưng đã có sự liên kết chặt chẻ trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm dưới các hình thức tổ hợp tác, hợp tác xã… Ô nhiễm không khí, đất, nước do thâm canh nông nghiệp, do các hoạt đông sản xuất công nghiệp ngày càng nhiều.

2. Nông nghiệp đô thị (NNĐT) TP. Hồ chí Minh đang hướng tới một nền nông nghiệp bền vững. Đó là nền nông nghiệp gắn kết được 3 yếu tố: kinh tế, xã hội và môi trường với các nguyên tắc liên quan đến việc hình thành môi trường sản xuất cao, chất lượng sản phẩm ổn định, cung cấp năng lượng đầy đủ, xây dựng các khu cư trú cho cư dân đô thị, và thỏa mãn các nhu cầu khác của con người. Nông nghiệp thành phố đã và đang hình thành các vùng chuyên canh cây trồng, vật nuôi khắp 3 vùng sản xuất. Cụ thể đó là, vùng sản xuất cá cảnh ở q.8, 12, 2, TĐ, Củ Chi, BC; vùng trồng rau an toàn ở CC, HM, BC; vùng chăn nuôi bò sữa ở CC, HM, BC; làng nghề hoa mai ở q.TĐ, q.12; vùng trồng cây kiểng ở q.GV, q.12, CC; vùng trồng hoa lan ở khắp các quận nội thành, và các huyện ngoại thành (trừ CG); vùng nuôi trồng thủy sản và tôm ở NB, CG; vùng nuôi và chế biến da cá sấu ở q.12, Hóc Môn, Củ Chi; vùng cây ăn trái kết hợp du lịch ven sông Sài Gòn, Ðồng Nai v.v. Đây là kết quả chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi từ cây lúa năng suất thấp trong 10 năm qua, bắt đầu từ năm 2004, nhằm tạo ra những sản phẩm không những có giá trị kinh tế cao gấp nhiều lần cây lúa như hoa lan, hoa các loại, kiểng cổ, kiểng bonsai, cá cảnh, thủy đặc sản, rau sạch… góp phần tăng thu nhập, nâng cao đời sống bà con nông dân vùng ven, ngoại thành mà còn tạo ra những sản phẩm riêng có, mang đặc thù của nông nghiệp đô thị. Và, điều quan trọng là do đất chật người đông nên việc hạn chế đi đến ngăn ngừa hoàn toàn việc ô nhiễm môi trường không khí, đất, nước là mục tiêu vô cùng quan trọng mà sản xuất nông nghiệp đô thị thành phố đang hướng đến.

Tuy nhiên, nếu dựa vào các tiêu chí và loại hình nông nghiệp đô thị để đánh giá thì nông nghiệp TP. Hồ chí Minh chưa thể gọi là nông nghiệp đô thị hoàn chỉnh, mà vẫn còn là nông nghiệp truyền thống nhưng có mục tiêu phục vụ nhu cầu đô thị, do diện tích lúa vẫn còn khá nhiều - hơn 20.400 ha canh tác năm 2012. NNĐT với các loài hình như nông nghiệp xanh, nông nghiệp thu ngoại tệ, nông nghiệp du lịch, nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp an dưỡng… xuất hiện nhưng chưa nhiều, còn tự phát, chưa thành hệ thống. Phần lớn các hoạt động sản xuất có qui mô nhỏ do bình quân đất nông nghiệp trên đầu người thấp, đầu tư khcn thấp. Người tham gia nông nghiệp đô thị phần lớn là nông dân với mục đích thương mại là chính nên việc hướng đến các mục tiêu bảo vệ môi trường, tạo ra các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao… vẫn chưa đáp ứng được.

Ts. Trần viết Mỹ

Các tin mới:

Các tin năm 2014: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006