Cứu người trồng lúa

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 8/11/2008
Ngày cập nhật: 9/11/2008

Việc nông sản thế giới đồng loạt giảm giá, đặc biệt là lúa gạo - đã làm nhiều người bàng hoàng, kể cả nhà quản lý, vì diễn biến trái chiều diễn ra quá nhanh chóng. Từ đầu năm đến giữa năm, khi giá gạo thế giới tăng với tốc độ không tưởng, mọi người đua nhau chuyển sang trồng lúa. Vườn cây ăn trái, đồng mía, rừng tràm, thậm chí cả đầm tôm vốn đã bị nhiễm mặn... đều bị chặt bỏ hay cải tạo để trồng lúa.

Vì vậy, diện tích lúa tăng lên nhanh chóng. Diện tích lúa thu đông (vụ 3) năm nay đã tăng gần gấp đôi, lên mức gần 500.000 ha. Đây là vụ lúa vốn gây nhiều tranh cãi vì lũ đầu vụ, dịch bệnh và điều quan trọng là cần có thời gian để cho đất nghỉ ngơi (thay vì canh tác liên tục 2 năm 6-7 vụ), để cắt vòng đời các mầm bệnh. Mà nào chỉ có ở VN, nhiều quốc gia khác trên thế giới cũng tăng diện tích trồng lúa. Giờ đây, giá gạo thế giới từ trên dưới 1.000 USD/tấn, chỉ còn ngấp nghé 500 USD/tấn gạo loại 1 (5% tấm), các loại gạo cấp thấp khác còn rẻ hơn. Người trồng lúa bắt đầu hoang mang, lo lắng.

Dù các doanh nghiệp đã mua tạm trữ theo chỉ đạo của Chính phủ hơn 900.000 tấn, nhưng lúa hè thu chưa kịp tiêu thụ hết đã lại đến thời điểm thu hoạch lúa vụ 3, càng làm giá lúa giảm mạnh. Đáng buồn hơn, lúa IR50404 giờ đây giá tụt thảm hại, vẫn không bán được.

Cuộc khủng hoảng tài chính làm cho tình hình giá nông sản thêm ảm đạm, khi vẫn có nơi cần mua gạo, như các quốc gia châu Phi, nhưng ít có ngân hàng nào chịu bảo lãnh để mở L/C nên càng làm giá gạo thế giới tụt giảm chưa thấy điểm dừng. Ấn Độ, Pakistan trúng mùa nên sắp tới sẽ tham gia xuất khẩu trở lại. Những thông tin này càng làm cho nhà nhập khẩu có thêm nhiều lựa chọn và ép giá trở lại. Thái Lan - quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới - đến cuối tháng 9 đã tồn kho khoảng 4,4 triệu tấn gạo.

Trước tình hình này, Chính phủ đã thông báo thực hiện tiếp chương trình mua hỗ trợ giá cho vụ chính bắt đầu thu hoạch vào tháng 11. Trong khi đó, Bộ Công thương vừa có văn bản kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh xuất khẩu gạo và thu mua lúa cho nông dân những tháng cuối năm, trong đó có việc cho xuất khẩu gạo tự do, không phải đăng ký hợp đồng với Hiệp hội Lương thực, bỏ giá sàn (đến tháng 2-2009) và dùng lúa kém chất lượng (IR 50404) làm nguyên liệu chế biến thức ăn gia súc.

Liệu những giải pháp này có thể vực dậy giá lúa gạo, vì khả năng thừa lương thực khi khủng hoảng tài chính sẽ kéo dài sang năm 2009, nên thị trường tiêu thụ càng khó khăn, đặc biệt là lúa gạo, nông sản có thể xuống thấp hơn? Bên cạnh việc chỉ đạo các thương vụ VN ở nước ngoài tìm kiếm thị trường, khách hàng để đẩy mạnh xuất khẩu vào những tháng cuối năm và năm 2009, Bộ Công thương cũng đã kiến nghị Chính phủ xem xét cho nông dân và doanh nghiệp thu mua lúa gạo được giãn nợ và miễn bỏ lãi khi giãn nợ; hỗ trợ lãi suất vay cho nông dân và DN thu mua để giảm gánh nặng về lãi suất mua lúa chờ cơ hội xuất khẩu, nhất là lúa IR 50404 đang khó tiêu thụ.

Đến giữa tháng 10, VN đã xuất khẩu 3,95 triệu tấn gạo, đạt trên 2,2 tỷ USD, với giá bình quân trên 600 USD/tấn (tăng 91% về giá). Đây là mức giá cao nhất trong nhiều năm qua. 2 tháng còn lại phải xuất khẩu 650.000 tấn, tháng 11 là 450.000 tấn, nhưng khoảng 100.000 tấn khó có khả năng thực hiện, do khủng hoảng tài chính, không mở được L/C. Như vậy phải tìm hợp đồng mới để ký thêm 300.000 tấn gạo.

Đăng Lãm