Vật tư nông nghiệp giả bán tràn lan: Nông dân điêu đứng, cơ quan chức năng "đau đầu"

Nguồn tin: HNM, 25/09/2008
Ngày cập nhật: 26/9/2008

Thời gian qua, tình trạng sản xuất, lưu thông phân bón, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) giả, vi phạm bản quyền nhãn hiệu, tên gọi, nguồn gốc xuất xứ... trong cả nước ngày càng nhức nhối.

Chỉ riêng 8 tháng qua, các lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện và xử lý trên 200 vụ vi phạm, số lượng phân bón các loại bị tạm giữ và xử lý khoảng trên 2.000 tấn. Phân bón giả đã lan rộng tới 30 tỉnh, thành, phá hoại môi trường, làm hại người nông dân và các nhà sản xuất chân chính. Có tới 40 - 50% số mẫu giám định cho kết quả chất lượng thấp hơn mức đã công bố.

Cơ quan chức năng “đau đầu” vì hàng giả

Theo dự báo của Bộ NN&PTNT, nhu cầu phân bón phục vụ nông nghiệp năm 2008 là 8,3 triệu tấn, trong đó sản xuất trong nước khoảng 5,4 triệu tấn và nhập khẩu khoảng 2,9 triệu tấn. 8 tháng đầu năm, sản xuất trong nước được 3,7 triệu tấn và nhập khẩu khoảng 2,4 triệu tấn (gần 75% so với dự kiến cho năm 2008). Ông Lê Thế Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu cho biết: Thủ đoạn đưa hàng giả vào thị trường nội địa rất đa dạng, tinh vi, từ nhập tiểu ngạch, nhập lậu, nhập chính ngạch, thậm chí là sản xuất tại Việt Nam bán ra nước ngoài rồi nhập khẩu quay trở lại với nhãn hiệu tương tự hoặc dán nhãn hiệu nổi tiếng của nước ngoài. Công ty Đông Hải (Đà Nẵng) với sản phẩm phân NPK có hàm lượng dinh dưỡng đăng ký 51% nhưng cơ quan chức năng kiểm tra thực tế chỉ đạt 2,94%. Kết quả kiểm tra mới đây của Cục BVTV cho thấy, tình trạng vi phạm ở các cơ sở sản xuất, các đại lý diễn ra rất phổ biến. Những vi phạm thường gặp là điều kiện sản xuất, kinh doanh không bảo đảm; chất lượng thuốc không đạt; ghi sai nhãn mác; thuốc không nằm trong danh mục cho phép; thuốc nhập lậu... Điển hình như chi nhánh Công ty cổ phần BVTV An Giang tại Hà Nội có tới 7/8 nhãn không ghi rõ tên thuốc, địa chỉ nhà sản xuất. Thuốc BVTV có loại chỉ diệt được 3 - 4 loại cỏ thông thường, nhưng trong nhãn hiệu, nhà sản xuất ghi tăng công hiệu lên đến vài chục loại... Trên thị trường hiện có 30% - 35% lượng thuốc BVTV là nguồn nhập khẩu trái phép, trong đó có nhiều loại bị cấm, tiềm ẩn nguy cơ hủy hoại môi trường và đặc biệt dư lượng thuốc BVTV vượt mức cho phép là hiểm họa khôn lường đối với sức khỏe con người.

Chế tài xử phạt hiệu lực thấp, chồng chéo

Thực tế cho thấy vấn nạn hàng giả, hàng nhái trong đó có các loại vật tư nông nghiệp khó có thể giải quyết được khi những khó khăn chủ quan xuất phát từ sự chồng chéo, thiếu đồng bộ từ chính các cơ quan quản lý nhà nước về chính sách phòng chống hàng giả, hàng nhái. Hiện nay, việc định nghĩa thế nào là hàng giả cũng chưa hoàn toàn thống nhất. Một thực tế khác là nhiều vụ phát hiện được đưa tới cơ quan kiểm định chất lượng thì không thể kiểm định được. Cơ quan kiểm định cho rằng, hàng hóa tuồn vào từ các nước không đăng ký chất lượng tại Việt Nam thì kiểm định thế nào, trong khi pháp luật chưa có quy định cụ thể về việc này! Mà đã không kiểm định được thì sao có thể quy cho đó là hàng giả? Và cuối cùng những người nông dân thu nhập thấp lại phải mua phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc BVTV kém chất lượng với giá “cắt cổ”.

Cả nước hiện có trên 20.000 cửa hàng bán thuốc BVTV phục vụ nhu cầu SXNN (trung bình mỗi tỉnh có trên 300 cửa hàng, tỉnh nhiều nhất có tới 1.000 cửa hàng), 150 doanh nghiệp kinh doanh và trên 70 xưởng gia công thuốc BVTV, trong khi đó, tổng số thanh tra chuyên ngành chỉ có 700 người. Để tiêu hủy 1 tấn thuốc BVTV chi phí hết 60 triệu đồng. Nhiều địa phương không có kinh phí để tổ chức tiêu hủy thuốc BVTV giả, kém chất lượng, làm cho các lực lượng chức năng e ngại, không muốn thu giữ mặt hàng này.

Theo quy định thì việc sản xuất phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc BVTV đều thuộc danh mục mặt hàng kinh doanh có điều kiện nhưng thực tế việc cấp đăng ký kinh doanh phân bón quá dễ dàng. Điều đó đã tạo kẽ hở cho các tổ chức, cá nhân làm ăn gian dối rồi nhanh chóng giải thể, xóa dấu vết vi phạm để qua mặt cơ quan chức năng. Về chế tài xử lý vi phạm đối với phân bón, thuốc trừ sâu... cũng chưa đủ sức răn đe, mức cao nhất đối với các vi phạm về chất lượng là 20 triệu đồng và không có hình thức xử phạt bổ sung là thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Mức xử phạt này chỉ như “muối bỏ bể” so với lợi nhuận kiếm được nên dù có bị phạt, doanh nghiệp lại vi phạm ở mức độ tinh vi, quy mô lớn hơn rất nhiều.

Bạch Thanh