Ngành điều tiếp tục gây “sốc”

Nguồn tin: Công Thương, 24/9/2008
Ngày cập nhật: 25/9/2008

Cách đây chưa lâu, ngành điều đã phải đối mặt với một vụ khá bê bối vì nhiều DN thiếu hàng để giao đảm bảo các hợp đồng đã ký..

Còn bây giờ, khi niên vụ điều năm nay cho sản lượng không lấy gì làm dồi dào, nhưng hàng loạt các DN của Việt Nam lại trong tình trạng “bán tống bán tháo” nhân điều. Đây là một thực tế đáng lo ngại, bởi với sản lượng điều như hiện nay, chỉ đầu năm 2009 nhiều DN điều sẽ phải “ngồi chơi xơi nước” vì không có hàng XK, hàng trăm nhà máy chế biến sẽ đứng trước nguy cơ đóng cửa.

Bất thường trong XK điều

Trong những tuần gần đây, giá nhân điều trên thị trường thế giới ngày càng giảm mạnh, loại chuẩn W320 trước đây được bán giá 7,9USD/kg, nay chỉ còn 6,5USD/kg. Nhân điều xuống thấp là do xuất phát từ một số nguyên nhân cơ bản như: đồng USD lên giá so với đồng Euro và đô la Úc khiến cho giá điều tại châu Âu và châu Úc trở nên đắt đỏ; nhu cầu tiêu thụ nhân điều ở các nước có phần giảm. Trong bối cảnh đó, nước XK điều lớn thứ nhất thế giới là Việt Nam lại bán ồ ạt với giá thấp hơn cả giá thành, đẩy giá điều càng rớt mạnh. Nghịch lý ở chỗ, đây là lúc các DN trong nước cần nhập nhiều điều nguyên liệu về chế biến XK, để phục vụ cho thị trường mùa Noel và tết dương lịch, giá điều thường sẽ tăng hoặc chí ít cũng giữ nguyên, nhưng các DN Việt Nam lại bán phá giá (BPG) thị trường.

Các DN Việt Nam cho rằng, việc BPG điều chính là do vấn đề tài chính và lãi suất. Hầu hết hàng hóa (điều thô) đang quản chấp đều chịu lãi vay từ 1,75 đến 2,00% tháng, có nhiều khoản lên đến 2,2% tháng. Thay vì găm hàng chờ lên giá, các DN bán rẻ lấy tiền trả ngân cho “ăn chắc”, bởi không biết sau này giá có lên hay lại xuống. Mặt khác, do hàng đã quản chấp, nên DN muốn lấy hạt điều thô trong kho ra chế biến thì phải trả tiền cho ngân hàng mới rút hàng ra được. Vì vậy, sức ép về vốn buộc nhiều DN phải bán nhân điều cho khách hàng với giá thấp để lấy tiền giải chấp quay vòng sản xuất và XK.

8 tháng qua, XK điều của Việt Nam đạt 111.000 tấn, đạt doanh số 597 triệu USD. Theo ước lượng, chỉ mấy tháng cuối năm nếu vẫn để xẩy ra tình trạng XK điều giá thấp như hiện nay thì ngành điều sẽ thiệt hại ước đến vài chục triệu USD. Việc này không chỉ gây tổn hại lớn cho ngành điều mà còn thiệt hại cho bà con nông dân, bởi khi các DN XK với giá thấp thì vào vụ tới, họ sẽ thu mua nguyên liệu với giá tương ứng, tạo nên một mặt bằng giá mới, thấp hơn giá trị thực của nó.

Nguy cơ đang tới

Mới đây, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) đã phải triệu tập cuộc họp khẩn cấp để giải quyết tình trạng các DN ồ ạt bán điều với giá thấp. Tại cuộc họp này, không ít ý kiến đã đưa ra kêu gọi các DN phải đoàn kết lại để không BPG và cần liên kết để thống nhất chất lượng, giá bán, giá chào bán giữa các DN trong nước. Mặt khác, Vinacas cũng khuyến cáo, các DN nên bình tĩnh, duy trì mức dự trữ nguyên liệu, chỉ nhập nguyên liệu khi có hợp đồng XK ở mức giá có lợi. Bởi do biết các DN Việt Nam đang quyết định bán giá thấp nên các nhà NK đang gây sức ép về giá rất lớn.

Điều nguy hiểm nữa là, hiện nay nguyên liệu trong nước không nhiều, giá NK nguyên liệu trên thế giới lại gia tăng, chưa cần đến đầu năm 2009 mà ngay tháng 11 tới đây, chắc chắn nhiều DN sẽ hết nguyên liệu để chế biến, nhiều nhà máy sẽ phải đóng cửa. Theo thống kê, năm nay là năm thứ 3 liên tiếp cây điều bị mất mùa. Đặc biệt, năm nay thời tiết lạnh hơn, kèm theo nhiều sương muối, sâu bệnh dễ phát triển, gây hại càng khiến năng suất điều giảm mạnh.

Hầu hết các tỉnh có nhiều diện tích điều ở Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ nơi mất ít 30-40%, nơi mất nhiều 70-80% sản lượng. Trong khi đó, giá cao su lại luôn đứng vững và tăng cao, vì thế, không ít diện tích trồng điều đã được thay thế bằng cây cao su. Tình trạng phá điều trồng cao su ngày càng trở nên phổ biến, rầm rộ ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ. Kể cả những địa phương như Hội Nghĩa, huyện Tân Uyên (Bình Dương), trước đây cả xã có trên 200 ha điều, dân sống nhờ cây điều. Bây giờ cây điều gần như “xoá sổ”, nhường toàn bộ diện tích cho cây cao su.

Việc trồng rồi phá xảy ra trong sản xuất nông nghiệp những năm qua không có gì mới. Việc ồ ạt phá cây điều trồng cao su như hiện nay cũng không ngoại lệ. Về lâu dài việc phá điều, trồng cây khác chưa chắc đã đạt hiệu quả cao như mong muốn, thế nhưng cái quan trọng trước mắt chỉ ngày một ngày hai nữa thôi, ngành chế biến điều sẽ gặp nạn vì tình trạng không có điều nguyên liệu để chế biến, DN xuất khẩu sẽ phải phụ thuộc phần lớn vào nguyên liệu NK trên thế giới.

Như vậy, với khó khăn về vốn như hiện nay, nếu giá điều thô trên thị trường thế giới bị đẩy lên cao, lúc ấy ngành điều sẽ thực sự “ngồi chơi xơi nước” và chắc chắn bài ca “kiến nghị” giảm thuế NK nguyên liệu điều lại được các DN đưa ra!

Quỳnh Minh