Thị trường phân bón: Rất thiếu thuốc đặc trị

Nguồn tin: HNM, 14/09/2008
Ngày cập nhật: 15/9/2008

Nạn phân bón giả, kém chất lượng bùng phát, gây xáo trộn thị trường, ảnh hưởng đến thu nhập của nông dân và gây bất ổn cho nền kinh tế nông nghiệp.

Để tìm những giải pháp cho thị trường này, tại TP Hồ Chí Minh, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN & PTNT), Bộ Công thương, Bộ Tài chính cùng Hiệp hội Phân bón Việt Nam (HHPBVN) vừa tổ chức hội nghị toàn quốc với sự tham gia của nhiều cơ quan chức năng và doanh nghiệp.

Lộn xộn thị trường

Theo thống kê chưa đầy đủ của HHPBVN, tính đến ngày 30-8 đã phát hiện 61 cơ sở, Công ty sản xuất phân NPK, phân hữu cơ, nhái nhãn mác và phân bón nhập khẩu kém chất lượng. Ông Phạm Quang Viễn, Cục phó Cục Quản lý thị trường (QLTT), Bộ Công thương cho biết, có tới 40-50% số mẫu giám định có chất lượng thấp hơn mức đã công bố. Thậm chí, lấy ngẫu nhiên 14 mẫu tại tỉnh Đồng Tháp thì có đến 11 mẫu không đạt chất lượng; tại Vĩnh Long, cả 7/7 mẫu được giám định đều cho chất lượng kém. 85% phân bón kém chất lượng, giả, nhái nhãn mác là phân NPK (vô cơ), còn lại là phân hữu cơ. Đây là loại phân bón đang chiếm tỷ lệ lớn cho đầu vào chi phí sản xuất của nông dân và là nhân tố quyết định năng suất cây trồng.

Nguyên nhân bùng phát nạn phân bón giả, kém chất lượng, theo HHPBVN là do giá phân bón tăng quá cao so với cùng kỳ năm trước. Nhu cầu phân bón cho sản xuất nông nghiệp lớn nhưng lại phụ thuộc chủ yếu vào nhập khẩu nên không thể chủ động về giá. Nguyên liệu đầu vào tăng mạnh, nhiều doanh nghiệp đã tìm cách giảm hàm lượng chất có ích trong phân bón để có lãi hoặc làm giả để bán với giá thấp. Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước gần như buông lỏng, mức chế tài chưa đủ nặng cũng làm cho nạn phân bón giả bùng phát. Hiện mức xử phạt cao nhất cho hành vi này chỉ là 20 triệu đồng, trong khi đó mức lợi nhuận thu được từ phân bón giả và kém chất lượng có khi hàng tỷ đồng nên doanh nghiệp cứ nộp phạt rồi lại... vi phạm tiếp.

Phạt nặng các doanh nghiệp liên kết tăng giá

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá Bộ Tài chính thừa nhận, việc quản lý giá, điều hành giá, triển khai các biện pháp bình ổn giá còn có những bất cập nên thị trường phân bón những năm qua đã xảy ra những diễn biến không bình thường, có nơi có lúc xảy ra những cơn sốt tăng giá quá cao hoặc giảm xuống quá thấp gây bất lợi cho sản xuất nông nghiệp và thu nhập của nông dân. Tình trạng nhập khẩu phân bón về rồi lại xuất ngược ra thế giới vừa qua là một ví dụ cụ thể cho sự lúng túng trong điều hành vĩ mô về thị trường. Mặt khác, mạng lưới cung ứng chưa được tổ chức tốt, còn vòng vèo, chồng chéo đã đẩy chi phí lên cao làm giá phân bón càng tăng cao và khó kiểm soát.

Trong các giải pháp về điều hành giá, ông Thỏa cho biết, sẽ yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh phân bón phải niêm yết công khai giá bán. Trường hợp các doanh nghiệp lợi dụng vị thế độc quyền hoặc liên minh tăng giá bất hợp lý sẽ bị phạt nặng. Các doanh nghiệp cũng kiến nghị các bộ, ngành liên quan xem xét sửa đổi, bổ sung hoàn chỉnh các qui định quản lý thị trường theo hướng đưa phân bón vào danh mục mặt hàng sản xuất có điều kiện; kiến nghị tăng mức phạt đối với các vi phạm về chất lượng phân bón, hình thức phạt bổ sung là thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; kiến nghị Thủ tướng cho ngừng các cơ sở sản xuất quy mô nhỏ, thiết bị thô sơ không đủ điều kiện sản xuất phân bón chất lượng...

Trước ý kiến cho rằng thực tế các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sử dụng các công cụ vĩ mô để điều tiết, bình ổn thị trường khi có những biến động bất thường còn ứng phó chậm so với thực tế, ông Thỏa cho biết, sắp tới các cơ quan có chức năng sẽ cùng HHPBVN hình thành tổ chức dự báo cung cầu để có những thông tin định hướng thị trường. Khi dự báo đúng và có các giải pháp cần thiết kịp thời thì thị trường phân bón sẽ ổn định để phục vụ nông nghiệp trong mọi tình huống.

Theo dự báo của Bộ NN & PTNT, nhu cầu phân bón phục vụ nông nghiệp năm 2008 là 8,3 triệu tấn, trong đó sản xuất trong nước khoảng 5,4 triệu tấn và nhập khẩu khoảng 2,9 triệu tấn. Đến tháng 8-2008 các doanh nghiệp trong nước đã sản xuất được 3,7 triệu tấn và nhập khẩu ước khoảng 2,4 triệu tấn.

Dự báo năm 2009, cả nước cần 9,75 triệu tấn phân bón, trong đó 6,75 triệu tấn sản xuất trong nước và nhập khẩu khoảng trên 3 triệu tấn.