Phân bón kém chất lượng: “Dịch” đã lan ra 30 tỉnh, thành

Nguồn tin: SGGP, 11/09/2008
Ngày cập nhật: 11/9/2008

Từ năm 2007 đến nay, giá các loại phân bón trong nước và thế giới liên tục biến động, và tăng cao kỷ lục trong 35 năm qua. Năm 2007 tăng 200% và 6 tháng đầu năm 2008 tiếp tục tăng, đẩy trong nông dân vào tình thế khó khăn khi chi phí đầu vào luôn tăng qua từng vụ. Nhưng cuộc họp sáng qua tại TPHCM của Hiệp hội Phân bón Việt Nam, điều bức xúc đối với mọi người chính là nạn phân bón giả, kém chất lượng tràn lan, một mối đe dọa khác ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và thu nhập của nông dân.

Đã thành “dịch”

Phân bón được vận chuyển đưa về các nơi tiêu thụ.

Thật ra phân bón giả, kém chất lượng là vấn nạn từ lâu của ngành sản xuất phân bón, nhưng năm nay thật sự trở thành thứ “dịch” đang lây lan ở không dưới 30 tỉnh, TP, tập trung nhiều nhất là miền Trung, Tây Nguyên (TN) và đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), Đông Nam bộ (ĐNB), nhất là ở vùng sâu, vùng xa.

Phân bón giả, kém chất lượng không chỉ gây tác hại đến sản xuất nông nghiệp mà còn đến tâm lý tiêu dùng. Nông dân nhiều địa phương hoang mang, lo ngại trước nạn phân bón giả, kém chất lượng. Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón VN Lê Quốc Phong, kiêm Giám đốc Công ty Phân bón Bình Điền, kết quả khảo sát sơ bộ của công ty cho thấy, số hộ nông dân sử dụng NPK vụ hè-thu và vụ 3 tại một số tỉnh vùng ĐBSCL và ĐNB giảm trên 20% so với trước.

Nhiều bà con vùng TN và ĐNB chuyển sang sử dụng phân đơn, do bón không cân đối nên là một trong những nguyên nhân làm cho tỷ lệ cà phê rụng trái năm nay cao hơn. Việc đưa tạp chất có hại vào phân bón, ngoài việc làm hại đất (đất màu mỡ thành bạc màu, hủy diệt vi sinh vật có lợi), còn gây hại trực tiếp cho cây trồng, sức khỏe con người, vật nuôi. Có xã ở TN sử dụng trên 100 tấn NPK giả làm hàng trăm hécta cà phê bị hư hỏng nặng, thiệt hại nhiều tỷ đồng.

Hơn 1 năm qua, giá nguyên liệu tăng mạnh, giá bán phân bón chưa được điều chỉnh, một số doanh nghiệp (DN), nhất là những cơ sở nhỏ, không tìm cách giảm chi phí mà tự điều tiết giảm hàm lượng chất có ích (40% - 50% số mẫu giám định chất lượng thấp hơn mức đã công bố) để duy trì sản xuất, cạnh tranh và kiếm lợi bất chính là nguyên nhân khách quan làm số vụ gian lận trong lĩnh vực này gia tăng mạnh.

Đến cuối tháng 8, cơ quan chức năng đã phát hiện 61 cơ sở, DN sản xuất phân bón giả hay kém chất lượng. Trên thị trường còn lưu thông cả phân bón không nằm trong danh mục cho phép lưu hành. Cục Quản lý thị trường cho biết, đã phát hiện hơn 200 trường hợp vi phạm, tạm giữ trên 2.000 tấn phân bón. Số địa phương xuất hiện phân bón giả đã lên đến hơn 30 tỉnh. Nhưng điều đáng nói, càng phát hiện, báo chí càng lên tiếng thì sau đó số vụ vi phạm càng tăng lên. Đa số phân bón kém chất lượng đều là NPK, do có nhu cầu tiêu thụ lớn, dễ pha trộn, nên dễ làm giả hay giảm chất lượng và bán với giá rẻ hơn. Tâm lý ham rẻ của người tiêu dùng cũng là điều kiện để các đối tượng làm hàng giả, kém chất lượng nhắm vào.

“Móc túi” hàng tỷ, phạt tối đa 20 triệu đồng!

Nhưng nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là do việc cấp phép dễ dàng và mức xử phạt còn quá nhẹ. Theo ông Phạm Quang Viễn, Cục phó Cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương), DN uy tín, có thương hiệu đã đầu tư nhà máy 15 - 20 tỷ đồng để có sản phẩm chất lượng, nhưng số này không nhiều; trong khi đó, cả nước có hơn 200 cơ sở sản xuất. Phân bón chất lượng thấp thường xuất phát từ các DN quy mô sản xuất nhỏ, phương tiện đơn giản (máy trộn với cuốc, xẻng…) nên với chi phí 25 - 30 triệu đồng đã có thể sản xuất ra phân bón.

Phần lớn số này làm ăn gian dối, kinh doanh theo kiểu chụp giựt (hoạt động thời gian rất ngắn, làm ra hàng giả, kém chất lượng… sau đó giải thể rồi lại thành lập DN mới). Vấn đề đặt ra là vì sao một người bị bắt quả tang móc túi thì bị xử tù, nhưng DN làm ăn gian dối, móc túi người tiêu dùng hàng tỷ đồng thì chỉ bị phạt tối đa 20 triệu đồng - số tiền quá nhỏ so với lợi nhuận thu được, lại không bị truy cứu trách nhiệm hình sự và cũng không bị thu hồi giấy phép kinh doanh. Đây chính là kẽ hở để những DN này tiếp tục hoạt động vì họ sẵn sàng nộp phạt và tiếp tục làm ăn bất chính.

Chính vì vậy, hầu hết ý kiến tại cuộc họp đề nghị, đưa phân bón vào danh mục mặt hàng sản xuất có điều kiện và phải có giấy phép chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh; tăng mức xử phạt các trường hợp vi phạm về chất lượng phân bón và đưa thêm hình thức xử lý bổ sung là thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc thu hồi giấy đủ điều kiện kinh doanh. Từ đó kiến nghị Thủ tướng đóng cửa các cơ sở sản xuất quy mô quá nhỏ, thiết bị sản xuất quá thô sơ, không đủ điều kiện sản xuất phân bón mà thời gian qua đã bị xử phạt vì vi phạm về chất lượng hay sản xuất phân bón giả.

CÔNG PHIÊN