Thăm lại “cái nôi khoán 10”

Nguồn tin: Hải Phòng, 5/9/2008
Ngày cập nhật: 6/9/2008

Bến cá thôn Nam Hải tấp nập tàu thuyền và mua bán hải sản

Trở về Đoàn Xá tuy những ngày Thu Tháng Tám, chúng tôi vẫn nghe dư âm về những “kỳ tích” của địa phương năm xưa trong việc “khoán chui” của các hộ xã viên nhằm “xé rào” thoát khỏi phương thức sản xuất trì trệ. Bước đột phá đó trở thành cơ sở để tháng 4-1988, Bộ Chính trị ra Nghị quyết 10 – NQ/TƯ (gọi tắt là Khoán 10). Trên mảnh đất cái nôi của “khoán 10” xưa, nay người dân Đoàn Xá “phất” lên trông thấy nhờ phát triển kinh tế hiệu quả.

Tự hào là điểm đột phá

Sự việc đã qua 30 năm, nhưng chưa mờ phai trong ký ức của những người dân Đoàn Xá hôm nay. Mùa đông năm 1976, trời rét căm căm, lúa vừa cấy xong đã chết quá nửa. HTX nông nghiệp Đoàn Xá quyết định cắt ruộng khoán cho mỗi hộ xã viên kèm theo phân bón và thóc giống…Cuối năm, xã viên nộp lại cho HTX một lượng thóc nhất định, ai thu nhiều hơn mức giao khoán đó thì được hưởng mức chênh lệch. Nhờ “khoán chui’”, năng suất lúa của Đoàn Xá tăng lên rõ rệt, đạt 45 – 50 tạ/ha, cao gấp hơn hai lần so với trước khi khoán.

Với cách làm “khoán chui” đó, ban đầu Đoàn Xá gặp nhiều phiền toái. Một số cán bộ bị huyện gọi lên chất vấn, huyện, bị “treo” phát thẻ đảng viên đợt đầu... Tuy nhiên, biết việc Đoàn Xá làm khoán chui, các đồng chí Bí thư Thành uỷ và Chủ tịch UBND thành phố khi đó đã về kiểm tra, nghiên cứu, tạo điều kiện cho Đoàn Xá tiếp tục thực hiện, sau đó Thành ủy ra Nghị quyết 24, cho phép khoán tới 100% diện tích, áp dụng trên toàn thành phố…

Nhờ đi đầu làm “khoán”, Đoàn Xá còn được đón cố Tổng Bí thư Lê Duẩn về thăm, tìm hiểu thực tế và cho làm thử ở một số địa phương khác. Bộ Nông nghiệp triệu tập các sở, mời lãnh đạo các địa phương đến Hải Phòng tìm hiểu và thăm thực địa ruộng khoán. Tháng 1-1981, Ban Bí thư Trung ương ra Chỉ thị 100-CT/TƯ về cơ chế khoán, tạo quyền chủ động cho nông dân, mở ra một giai đoạn mới góp phần đưa nông nghiệp nước ta thoát khỏi bế tắc, khủng hoảng. Bảy năm sau, khi Chỉ thị 100 bắt đầu bộc lộ hạn chế, không còn phù hợp, tháng 4-1988, Bộ Chính trị ra Nghị quyết 10 – NQ/TƯ (gọi tắt là Khoán 10) về đổi mới quản lý nông nghiệp, sắp xếp lại tổ chức sản xuất theo hướng chuyên môn hoá, đổi mới cơ chế quản lý nông nghiệp về quan hệ sở hữu, quan hệ quản lý và phân phối sản phẩm, đổi mới mô hình HTX…

Vươn mình đổi mới không ngừng

Dư âm của việc làm năng động năm xưa nay trở thành niềm tự hào và động lực cho Đoàn Xá vươn xa trên con đường phát triển kinh tế. Phó Chủ tịch UBND xã Đặng Trinh Đường đưa chúng tôi đi thăm những vùng kinh tế trọng điểm của địa phương và nhấn mạnh: “Tốc độ phát triển kinh tế trên địa bàn xã trong những năm gần đây tăng nhanh đáng kể. Từ đầu năm 2008 đến nay, tổng giá trị sản lượng trên địa bàn đạt 44 tỷ đồng. Xã phấn đấu đến hết năm nay đạt 84 tỷ đồng, tăng 35% so với năm 2007”.

Để vươn lên phát triển kinh tế, Đoàn Xá tiếp tục phát huy những thành tích về khoán hộ năm xưa. Xã tích cực chuyển giao tiến bộ kỹ thuật áp dụng vào đồng ruộng, đưa nhiều giống lúa mới năng suất cao vào gieo cấy. Để tạo điều kiện tốt cho việc thâm canh, Đoàn Xá đi đầu trong phong trào vận động nhân dân dồn điền, đổi thửa. Trước đây, ruộng đất được phân chia nhỏ lẻ, manh mún, giờ bình quân chỉ còn 2,9 thửa/ hộ. Nhờ vậy, năng suất lúa Đoàn Xá tăng nhanh đáng kể, vụ chiêm xuân năm nay năng suất lúa đạt 60 tạ/ha.

“Nếu làm nông nghiệp thuần túy, người dân Đoàn Xá chỉ no ấm chứ không thể giàu được”, ông Đường khẳng định. Theo ông, Đoàn Xá hôm nay giàu mạnh là nhờ bước đột phát trong phát triển kinh tế trang trại nuôi thủy sản, khai thác, đánh bắt thủy sản ven bờ, chế biến hải sản tại chỗ. Đến thôn Nam Hải, một trong những thôn có truyền thống đánh bắt cá lâu đời, chúng tôi cảm nhận thấy không khí nhộn nhịp, sầm uất ở khu vực neo đậu tàu thuyền và bến cá của địa phương. Thôn vừa được mùa đánh bắt lớn nhất từ trước đến nay. Nhớ lại một thời nghề cá ở khu vực này gần như bị tàn lụi, một lão ngư bộc bạch: “Nghề bám biển, vươn khơi gắn bó với chúng tôi từ đời ông cha, cuộc sống trông cậy cả vào đó. Vì vậy, dân làng quyết tâm vực lại nghề bằng cách đánh bắt mới là đơm giọ, đồng thời tăng cường đầu tư hoán cải công suất tàu đánh bắt”. Nhờ vậy, đến nay, cả thôn Nam Hải có 67 thuyền đánh bắt thủy sản, chiếc lớn nhất công suất tới 105 CV. Bên cạnh tôm cá, vài năm gần đây, dân làng giàu lên nhờ đánh bắt sứa. Chỉ riêng cơ sở thu mua, chế biến sứa của một người dân địa phương trong thôn cũng bảo đảm thu mua hết các sản phẩm đánh bắt của bà con ngư dân, đồng thời giải quyết việc làm cho khá nhiều lao động nông nhàn tại địa phương không có điều kiện ra khơi.

Rời bến cá thôn Nam Hải, dọc theo triền sông Văn Úc, chúng tôi được thấy cả vùng trang trại thủy sản đang đà phát triển mạnh. Từ năm 2003, Đoàn Xá mạnh dạn cho bà con địa phương đấu thầu vùng đất trũng ven sông để đầu tư nuôi thủy sản. Từ đó các hộ tích cực đắp đầm, đào ao , đưa các giống thủy sản có giá trị như tôm, cua vào nuôi thả. Khu vực các vùng đất trũng phía trong khu dân cư, nhiều hộ dân mạnh dạn dồn đổi ruộng đất cho nhau để quy hoạch xây dựng các trang trại tổng hợp vừa trồng cây ăn quả kết hợp nuôi thủy sản nước ngọt…

Những ngôi nhà mới được xây dựng khang trang tại Đoàn Xá

Bây giờ Đoàn Xá khác xưa nhiều lắm! Con đường về các thôn đều được trải nhựa thẳng tắp, số hộ nghèo trong thôn giảm đáng kể (chỉ còn 8% theo tiêu chí mới). Đặc biệt, hai bên đường trục xã những ngôi nhà mới theo kiến trúc đô thị hiện đại mọc lên san sát cùng với không khí sinh hoạt nhộn nhịp của dân cư nơi đây. Phó Chủ tịch UBND xã Đặng Trinh Đường bộc bạch: “Nằm trong quy hoạch về khu công nghiệp, tương lai không xa, Đoàn Xá còn vươn mình lớn mạnh hơn nữa”.

Hồ Hương - Nguyễn Hải