Đồng muối Sa Huỳnh - Quảng Ngãi: Mất mùa muối, "đuối" diêm dân

Nguồn tin: Lao Động, 4/08/2008
Ngày cập nhật: 5/8/2008

Có cảm giác như năm nay nắng hạn ở miền Trung gay gắt hơn mọi năm, nhưng với vùng Sa Huỳnh (Quảng Ngãi), trời lại thường mưa dông. Đó chính là lý do khiến đồng muối Sa Huỳnh mất mùa chưa từng có. Giá muối đã lên đến 2,1 triệu đồng/tấn, tăng gấp 6,5 lần năm 2007 nhưng muối không có bán. Trên 500 hộ diêm dân tại đây đang đối mặt với chuyện thiếu cả muối lẫn gạo!

Được giá, mất mùa

Cánh đồng muối Sa Huỳnh có diện tích 110ha với 500 hộ diêm dân chuyên làm muối. Mỗi năm, đồng muối này cung cấp cho thị trường khoảng từ 8-10 ngàn tấn muối. Tình trạng "được mùa, mất giá" và "mất mùa, được giá" luôn tái diễn từ nhiều năm qua tại đồng muối này. Năm nay cũng không ngoại lệ. Thời gian làm muối được bắt đầu từ sau Tết âm lịch đến hết tháng 8, mưa về là nghỉ.

Thế nhưng vụ muối này, ngay trong tháng ba và tư, do ảnh hưởng của bão nên diêm dân phải ngừng sản xuất muối trong một thời gian khá dài. Vừa đầm nền, tháo nước mặn vào ruộng thì lại gặp mưa dông thường xuyên. Ông Phùng Tấn - chủ của ba sào ruộng muối ở Sa Huỳnh - cho hay: "Thấy nắng gắt thế này nhưng chỉ cần một trận mưa dông, coi như cả ngày phơi nắng trở thành công cốc".

Ông Nguyễn Quyền - Chủ nhiệm HTX muối I - nói: "Mọi năm vào tầm cuối tháng bảy, diêm dân trong HTX cũng sản xuất được 3.000 tấn muối, nhưng năm nay do thời tiết bất lợi nên sản lượng muối chưa đến 1.000 tấn mà mùa mưa đã ở bên lưng rồi, nên người làm muối sẽ gặp khó khăn về đời sống".

Nếu như năm 2007, sản lượng muối của Sa Huỳnh trên 8.000 tấn nhưng giá muối chỉ ở mức từ 350.000đ/tấn (muối thường) và 725.000đ/tấn (muối sạch) thì năm nay, giá đã vượt ngưỡng 2 triệu đồng/tấn muối, nhưng sản lượng chỉ đạt 50%. Dân thiếu muối lẫn thiếu gạo là điều chắc chắn.

Làm gì?

Cái khó cho 500 hộ diêm dân Sa Huỳnh là họ không có nghề phụ. Tất tật đều trông vào hạt muối, nếu hết mùa, người dân chỉ còn biết lên núi hái củi, chờ mùa sau. Một điểm bất lợi cho diêm dân là chất lượng muối Sa Huỳnh rất kém do lẫn quá nhiều tạp chất. Những năm trước đây, muối ế ẩm thường xuyên nên tỉnh Quảng Ngãi đã đầu tư trên 10 tỉ đồng để xây dựng ngay tại đồng muối này một nhà máy sản xuất muối sạch, nhằm giải quyết đầu ra cho diêm dân.

Tuy nhiên, lượng muối đủ tiêu chuẩn để nhà máy mua thì quá ít. Số muối làm được chủ yếu là bán cho thương lái về muối cá để làm mắm nên giá cả rất phập phù. Nếu có muối sạch, giá gấp hai lần muối thường, diêm dân phải đầu tư làm nền bằng ximăng. Thực tế cho thấy, nhiều hộ đã đầu tư làm nền ximăng nên có muối sạch và mang lại hiệu quả cao.

Tuy nhiên, phần lớn diêm dân ở đây đều nghèo nên số tiền vài ba chục triệu để tráng ximăng cho ruộng muối là quá tầm tay, trong khi đó thì các ngân hàng rất dè dặt cho diêm dân vay vốn. Vì vậy, 500 hộ diêm dân tại Sa Huỳnh vẫn cứ rơi vào lòng luẩn quẩn và khốn khó với hạt muối của mình.

Thiếu muối từ dự báo

Phải đến tuần cuối của tháng 7.2008, khi câu chuyện thiếu hụt muối trở nên nóng bỏng hơn lúc nào hết, cơ quan đầu não là Bộ NNPTNT mới có những thông báo mang tính chính thức và rộng rãi đầu tiên.

Sau rất nhiều những dẫn giải và biện minh, con số được chờ đợi nhất được đưa ra, mà theo đó đất nước của hơn 3.000km bờ biển lại thiếu thêm tới 200 nghìn tấn muối, đưa tổng lượng muối phải nhập sau hai bản dự báo đã tăng lên tổng cộng 430 nghìn tấn. Không ai biết, liệu có còn thêm một bản dự báo thứ ba đầy bất trắc nữa hay không?

Theo như giải thích của Thứ trưởng Bộ NNPTNT - phụ trách hoạt động sản xuất muối - ông Diệp Kỉnh Tần - sự chênh lệch quá lớn giữa dự báo và sản lượng muối thu hoạch thực tế (1,1 triệu tấn so với 0,9 triệu tấn) bắt nguồn từ nguyên nhân thời tiết bất thường, nên chỉ đạt 70% kế hoạch.

Phó TGĐ TCty Muối VN - ông Lê Danh Chương - nhìn nhận còn có nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng thiếu muối hiện nay. Cụ thể là, nhiều địa phương sai lầm và thiếu thực tế khi cho rằng muối còn nhiều trong dân, hay người dân tại các đồng muối găm muối chờ giá cao.

Theo ông Chương, công tác quy hoạch cũng có phần "lỗi" trong việc xảy ra tình trạng thiếu muối: Nhiều địa phương bỏ quên việc quy hoạch diện tích làm muối và thực tế nhiều đồng muối như Cam Ranh, Sông Cầu, Bạc Liêu, Bến Tre, Gò Công Đông hay Tĩnh Gia (Thanh Hoá) đang chịu sức tấn công của các nhà máy, khu công nghiệp và các đồng tôm.

Tương tự như với cây lúa, một cảnh báo dễ hiểu là nếu cứ tiếp diễn tình trạng mất đồng muối, việc VN phải nhập khẩu muối đều đặn hàng năm là điều khó tránh khỏi. Một thực tế khác đang diễn ra tại các đồng muối cũng được ghi nhận và theo ông Lê Danh Chương, người dân làm muối tại nhiều vùng không được quan tâm đang bỏ muối sang nuôi tôm.

Giải quyết tình trạng này cần có một loạt các chính sách khuyến khích, chia sẻ với diêm dân để người dân giữ đồng muối. Lâu dài hơn, sản xuất muối phải được nâng lên thành sản xuất công nghiệp, tập trung.

C.V - Trần Đăng