Lúa vụ ba: Cần quy hoạch và khuyến cáo chính xác

Nguồn tin: QĐND, 03/07/2008
Ngày cập nhật: 5/7/2008

Theo Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), thì vụ thu đông này (vụ 3), đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) ước có hơn 419.000ha (tăng 152.000ha so với năm 2007), được nông dân đưa vào gieo sạ.

Theo tính toán của nhà nông, với năng suất ước tính bình quân khoảng 4,2 tấn/ha, thì sản lượng lúa dự kiến tăng thêm 1.759 triệu tấn. Con số trên quả là ấn tượng và càng ấn tượng hơn, ý nghĩa hơn khi toàn cầu đang rơi vào cuộc khủng hoảng lương thực. Sẽ không phải bàn thảo gì, nếu không có mặt trái khi trồng lúa 3 vụ.

Theo PGS-TS Dương Văn Chín, Phó Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL, không nên để tình trạng trồng lúa vụ 3 kéo dài, vì như vậy sẽ không tốt. Thứ nhất là tài nguyên đất bị vắt kiệt; thứ hai sẽ dễ dấy lên sâu bệnh, nhất là dịch rầy nâu (RN), bệnh vàng lùn-lùn xoắn lá (VL-LXL)… Và một khi đã có sâu bệnh, nông dân sẽ dùng thuốc bảo vệ thực vật bằng mọi giá. Điều này lý giải tại sao, nhiều loại sâu bệnh đã và đang bị kháng thuốc, nguy cơ tiềm ẩn gây ra dịch hại lớn trên diện rộng khó dập tắt. Riêng đối với ĐBSCL lúa vụ 3 dễ bị thất bại, bởi đây là mùa mưa lũ, nếu không bị mất trắng thì hiệu quả cũng không cao, bởi người nông dân phải tăng rất nhiều chi phí và công sức cho sản xuất.

Không riêng gì ĐBSCL, ngay tại thời điểm này, địa phương đầu tiên của miền Trung là huyện Vạn Ninh (Khánh Hòa), đã có hơn 200ha lúa vụ 3 đang có nguy cơ bị mất trắng do xuất hiện một loại bệnh lạ, lúa đang thời kỳ làm đòng bỗng chuyển sang màu vàng, lá lúa xòe rộng, cây lúa không phát triển được. Qua giám định tại Chi cục Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu II ở TP Hồ Chí Minh và Viện Bảo vệ thực vật ở Hà Nội, thì bệnh lạ này là bệnh vàng lá sinh lý, kết hợp với bệnh Tungrô. Nguyên nhân được xác định là do đất không có thời gian nghỉ nên bị chai phèn, không có thời gian để vệ sinh đồng ruộng, khi lúa được cấy xuống, gốc rạ chưa hoai mục, làm cho lúa bị ngộ độc phân bón, ngộ độc chất hữu cơ nên gây ra vàng lá. Với loại bệnh này, năng suất có thể bị giảm, nhẹ thì 50-60%, nặng thì đến 80% (!).

Ở miền Trung, nhiều địa phương như: Quảng Nam, Quảng Ngãi, sau nhiều năm nghiên cứu, đã quyết định không trồng lúa vụ 3, mà chuyển sang trồng hoa màu và các loại cây trồng khác. Vấn đề này không chỉ là khuyến cáo của ngành nông nghiệp, mà còn là chỉ thị của UBND tỉnh. Ngay tại ĐBSCL, khi mà dịch RN và bệnh VL-LXL hoành hành, một số địa phương cũng đã từng khuyến cáo nông dân không nên trồng lúa vụ 3, nhằm để “cắt cầu” không cho dịch bệnh lây lan sang vụ đông xuân, có những tỉnh ra những quy định nghiêm ngặt để hạn chế người dân tự phát trồng lúa vụ 3.

Bà con nông dân ta hăm hở làm lúa vụ 3 để tăng thêm lương thực và thu nhập là nguyện vọng chính đáng và đáng khâm phục. Song cũng phải xác định, phân tích cho được vùng đất nào thì trồng được lúa vụ 3, vùng nào không trồng được. Và nếu có trồng thì định kỳ qua bao nhiêu vụ phải dành thời gian cho đất “nghỉ”… Vấn đề này hoàn toàn nằm ngoài khả năng của người nông dân, chỉ có các nhà khoa học, các nhà quản lý, qua nghiên cứu, phân tích, đánh giá, mới đưa ra được những khuyến cáo đúng và chính xác.

Bảo đảm an ninh lương thực cho đất nước và phấn đấu tăng sản lượng để xuất khẩu là mục tiêu của ngành nông nghiệp nước ta. Song với những gì đã và đang diễn ra, các nhà khoa học, các nhà quản lý cần đưa ra một phương án tối ưu nhất, đúng đắn và khoa học nhất. Chỉ có như vậy, ngành nông nghiệp mới phát triển bền vững, người nông dân mới làm giàu chính trên mảnh đất của mình. Nếu không, sự rủi ro vẫn cứ cận kề, cuộc sống của nhà nông vẫn cứ bấp bênh. Hệ quả xấu vẫn sẽ dồn trên đôi vai của người nông dân “một nắng hai sương”.

LÂM QUÝ