Đồng bằng sông Cửu Long: Lo thiếu lúa giống

Nguồn tin: Hậu Giang, 09/06/2008
Ngày cập nhật: 10/6/2008

Dù lúa Hè thu ở ĐBSCL đang xanh đồng, nhưng nông dân đã lo tìm lúa giống cho mùa sau. Trong khi đó muốn lúa trúng mùa phải dùng giống lúa xác nhận (XN). Nhưng giống XN thì vẫn thiếu.

Chọn giống

Nông dân trong vùng ai cũng biết rõ “thời sự” gạo có giá, thế giới đang cần. Vì vậy, nhiều nông dân ở Hậu Giang, Cần Thơ cho rằng, cứ tìm giống lúa cao sản, lượng hơn chất mà giá cả chênh lệch xê xích chút ít tính ra vẫn có lợi hơn. Như giống lúa IR 50404 cho năng suất cao 8-9 tấn/ha đang là “mốt” ưu tiên lựa chọn. Vì sao? Hồi chưa xảy ra cơn sốt gạo ảo cuối tháng 3-2008 vừa qua, dân hàng xáo cho biết gạo IR 50404 được giới tiêu dùng bình dân chuộng vì cơm dễ ăn, sinh viên học sinh cũng thích, làm bún, bột bánh... đều ngợi, giá 6.200 đ/kg. Trong khi so với gạo thơm ngon cơm thì 7.000 đ/kg, nhưng năng suất lúa thì không thể sánh bằng.

Dẫu biết vậy, nhưng có những giống lúa nào ưu thế hơn? Tìm đâu ra lúa giống có chất lượng? Hầu như nhà nông nào cũng thuộc lòng khuyến cáo: Sử dụng giống lúa cấp XN có chứng chỉ sẽ giúp gia tăng năng suất từ 8-10%. Nhưng giống XN không đủ cung do nhu cầu quá lớn.

Theo Viện Lúa ĐBSCL, nếu tính nhu cầu giống XN 100 kg lúa/ha thì hàng năm ở ĐBSCL cần khoảng 400.000 tấn. Riêng vụ Đông xuân sắp tới 1,5 triệu ha, nhu cầu cần khoảng 150.000 tấn giống. Thế nhưng, năng lực sản xuất của các doanh nghiệp, trung tâm giống, HTX, tổ hợp tác trong vùng đến năm 2006 chỉ mới đáp ứng giống XN đạt 34,8% diện tích, trong đó vụ Đông xuân 2005-2006 đạt khoảng 495.765 ha, chiếm 33,3% diện tích lúa Đông xuân trong vùng và vụ Hè thu khoảng 570.261 ha, chiếm 36,5% diện tích. Các tỉnh có diện tích sử dụng giống XN cao là An Giang 286.000 ha, Kiên Giang 200.000 ha, Cần Thơ 145.970 ha, Long An 125.300 ha, Vĩnh Long 86.158 ha.

+ GS.TS Bùi Chí Bửu: “Cái yếu nhất của ĐBSCL là công nghệ hạt giống. Trước mắt, chúng ta củng cố và phát triển hệ thống nhân giống từ các Viện, Trường đến các trung tâm giống của các tỉnh, sao cho hạt giống thực sự có địa chỉ”.

+ Theo Cục Trồng trọt, các giống cần nhân trong năm 2008: Nhóm giống chủ lực và bổ sung IR 50404, OM 576, OMCS 2000, OM 2517, VNĐ 95-20, OM 3536, IR 64, OM 4498, OM 2395, AS 996, MTL 384, OM 5930, ML 48. Nhóm giống triển vọng mới: OM 4900, OM 4668, OM 6035, OM 5625, MTL 499, MTL 465, MTL 399. Nhóm giống thơm đặc sản: JASMINE 85, VĐ 20, KHAO DAWK MALI, ST 5. Nhóm nếp, lúa mùa địa phương và mùa cao sản: Nếp Bè, Nàng Thơm chợ Đào, Tài Nguyên, TNĐB 100, OM 1352, OM 1350.

Mấy năm qua, điệp khúc khan hiếm giống XN cứ lặp lại khi vào vụ sản xuất. Nhất là vụ Đông xuân thường bùng lên cao điểm vào tháng 10 và 11. Mặc dù nhiều tỉnh vùng ĐBSCL đã xã hội hóa công tác nhân giống, nhưng tình hình tiến triển vẫn chậm chạp. Dĩ nhiên thiếu lúa giống XN, nông dân không thể ngồi chờ mùa vụ đi qua mà phải dùng lúa thịt làm giống.

Hiện nay, tại Kiên Giang cần lúa giống XN khoảng 70.000 tấn/năm, nhưng thực tế chỉ thỏa mãn được 20% nhu cầu của sản xuất. Trong vụ Đông xuân 2007-2008, tỉnh đã nhân 116 ha lúa nguyên chủng trong các trại của tỉnh tại Tân Hiệp, Mỹ Lâm (Hòn Đất) và Minh Lương (Châu Thành) với sản lượng đạt 450 tấn. Dự kiến năm 2008, sẽ thỏa mãn 41% nhu cầu giống XN trong vụ Hè thu và 51% trong vụ Đông xuân 2008.

Ở Hậu Giang từ năm 2004, lúc mới chia tách, toàn tỉnh mới đáp ứng khoảng 20% giống lúa XN cho nông dân. Nhưng 4 năm qua, Hậu Giang đã tập huấn kỹ thuật nhân giống và nâng chất lượng lúa giống XN lên 40%. Ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở NN&PTNT Hậu Giang, cho biết: Vụ lúa Đông xuân sắp tới Hậu Giang có 84.000 ha, nhu cầu cần khoảng 8.400 tấn lúa giống. Trung tâm giống của tỉnh đã chuẩn bị trước 100 tấn giống nguyên chủng. Bộ giống do Viện Lúa ĐBSCL cung cấp, được nông dân chuộng vì năng suất cao, kháng rầy... Giá dự kiến sẽ bán ra cao hơn lúa thường khoảng 1,3-1,4%. Hy vọng sẽ nâng cao số lượng giống XN cho nông dân.

An Giang là tỉnh có phong trào xã hội hóa công tác giống lúa mạnh nhất. Từ năm 2001, An Giang đã phối hợp với Viện Lúa ĐBSCL, Trường Đại học Cần Thơ, Trung tâm khảo kiểm nghiệm giống cây trồng Trung ương đào tạo 25 cán bộ kỹ thuật sản xuất lúa giống về tập huấn và thành lập trên 200 tổ sản xuất giống; đào tạo kỹ năng nhân giống cho 6.000 nông dân. Riêng vụ Đông xuân 2006-2007, An Giang có 3.499 ha sản xuất lúa giống với sản lượng 19.245 tấn. Hiện nay, tỉnh đã cung cấp được 75% nhu cầu giống XN. Năm 2008, An Giang nỗ lực đạt 90% diện tích dùng giống XN. Tương tự, TP.Cần Thơ hàng năm phân bổ kinh phí 1 tỉ đồng hỗ trợ 200 tấn giống nguyên chủng và tập huấn nông dân nhân giống. Đến nay, dự trù giống lúa đáp ứng gần 7.000 tấn trên nhu cầu khoảng 10.000 tấn cho vụ Đông xuân tới.

Trong khi đó ở Đồng Tháp, ông Dương Nghĩa Quốc cho biết, khả năng cung cấp 30% giống XN, còn lại giống trao đổi bên ngoài dân với hơn 6.000 hộ được tập huấn kỹ thuật nhân giống. Không thiếu hụt giống lúa lớn. Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra trong tình hình còn thiếu giống lúa XN thì làm sao nông dân tin dùng giống XN trong cộng đồng? Cơ quan nào sẽ chứng nhận chất lượng nguồn giống này? Ông Phạm Văn Quỳnh, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT TP.Cần Thơ thừa nhận, cho đến nay chưa có cơ quan kiểm định giống. Do vậy, chất lượng giống XN trong cộng đồng đang là quá trình nâng chất dần cho nông dân quen dùng giống tốt, đảm bảo chất lượng hơn tập quán dùng lúa thịt lâu nay.

ĐỨC TOÀN