Đồng bằng sông Cửu Long: Làm gì để tăng cao năng suất lúa ?

Nguồn tin: Hậu Giang, 19/05/2008
Ngày cập nhật: 20/5/2008

Nhiều cuộc hội nghị quan trọng tìm giải pháp can thiệp, tháo gỡ, giảm nhiệt cho cơn sốt lúa gạo thế giới đã diễn ra. Riêng ở Việt Nam, không chỉ chủ động đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, chúng ta còn có thể cải thiện năng suất lúa để tăng thêm số lượng, nhất là khu vực ĐBSCL.

Năm 2007, sản lượng lương thực ở ĐBSCL đạt 19 triệu tấn. Năm 2008, dự báo sẽ vượt qua con số này. Vụ Đông xuân vừa thu hoạch, có nơi ở An Giang, Cần Thơ, nông dân trồng lúa đạt năng suất hơn 8 tấn/ha. Tuy nhiên, có nơi nông dân làm chỉ đạt 5 tấn/ha; năng suất bình quân toàn vùng khoảng 6,2 tấn/ha. Có thể nói, khoảng chênh lệch năng suất làm lúa giữa nông dân trong một vùng và giữa các vùng sinh thái khác nhau còn khá lớn. Khoảng chênh lệch này có khi lên 2-3 tấn/ha. Nghiên cứu sản xuất giống lúa cho năng suất cao hơn rất khó. Nếu chúng ta tạo điều kiện cho nông dân rút ngắn được khoảng chênh lệch năng suất lúa, sản lượng lương thực sẽ tăng rất lớn. Ví dụ như: Năm 2008, ước tính diện tích trồng lúa của ĐBSCL khoảng 4 triệu ha. Nếu nông dân rút ngắn khoảng chênh lệch năng suất này, tăng năng suất khoảng 1 tấn/ha, chúng ta sẽ tăng thêm 4 triệu tấn lương thực. ĐBSCL hoàn toàn có thể làm được điều này. Trước nhất, cần đầu tư cải thiện hệ thống cơ sở hạ tầng: thủy lợi phục vụ tưới tiêu, đưa các kỹ thuật canh tác tiên tiến vào đồng ruộng. Hướng dẫn nông dân trồng lúa một cách chuyên nghiệp hơn, như áp dụng các chương trình “3 giảm, 3 tăng”; tăng tỷ lệ cơ giới hóa vào khâu làm đất, giảm thất thoát trong thu hoạch và sau thu hoạch.

Khảo sát mới đây của Viện Lúa ĐBSCL cho thấy, thực trạng cơ giới hóa nông nghiệp trong sản xuất lúa vẫn gặp nhiều trở ngại và mất cân đối giữa các khâu làm đất, tưới tiêu, gieo sạ đến thu hoạch và sau thu hoạch. Tại Kiên Giang, việc cơ giới hóa chủ yếu tập trung cao ở khâu làm đất, tưới tiêu và tuốt đập, đạt khoảng 97%. Ngược lại, khâu gặt lúa thì thiếu máy trầm trọng. Bảo quản sau thu hoạch tại các xã vùng sâu vùng U Minh Thượng và Tứ giác Long Xuyên mới chỉ có khoảng 25-30% tổng sản lượng lúa đối với vụ Hè thu được qua máy sấy. Về lịch thời vụ, vẫn còn 75-85% bà con nông dân trong tỉnh sạ lan theo tập quán cũ, lạc hậu, vừa tốn lúa giống, chi phí cao, khó phòng chống sâu bệnh. Đáng nói hơn là số hộ phơi ải và trục vùi gốc rạ chỉ được 20% tổng diện tích đất canh tác toàn vụ.

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho rằng, cần sắp xếp diện tích lô thửa đủ rộng khi vận hành, đường giao thông nông thôn thủy bộ phải thuận lợi cho việc đi lại, hệ thống tưới tiêu trên đồng ruộng phải chủ động. Có cày ải để tạo tầng tránh bị lầy lún, san ủi mặt ruộng bằng phẳng có giải pháp gieo sạ tốt, bón phân hợp lý tránh bị đổ ngã, chọn máy thu hoạch thích hợp... Như vậy, việc thu hoạch bằng cơ giới mới thuận lợi và mang lại hiệu quả cao.

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã cho phép Viện Lúa ĐBSCL và tỉnh An Giang thành lập trung tâm kiểm nghiệm giống. Qua đó, sẽ tạo điều kiện cho việc đăng ký kiểm định giống lúa của các tỉnh, thành trong khu vực, góp phần nâng tỷ lệ sử dụng giống lúa xác nhận trong gieo sạ tăng lên 40% theo mục tiêu mà Bộ NN&PTNT đề ra. Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, cho biết: “Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo cho Viện trong thời gian tới chỉ tập trung lai tạo ra giống siêu nguyên chủng và nguyên chủng để cung cấp cho các Sở NN&PTNT; các trung tâm giống lai tạo ra giống xác nhận cung cấp cho nông dân. Để nâng cao giá trị hạt gạo cũng là tăng thu nhập cho mình, nông dân nên chọn giống lúa xác nhận trong canh tác. Có như vậy, giá trị hạt gạo xuất khẩu mới tăng lên. Nhưng quan trọng là phải xử lý tốt các khâu trước và sau thu hoạch bằng những giải pháp canh tác tiên tiến”.

Vấn đề cấp bách là đào tạo, hướng dẫn, tập huấn để nâng cao tay nghề trồng lúa cho nông dân. Khi tay nghề đồng đều, nông dân làm lúa sẽ rút ngắn khoảng chênh lệch 2-3 tấn/ha... sản lượng lương thực tăng thêm 4 triệu tấn/năm là trong tầm tay của ĐBSCL.

VĨNH TƯỜNG