ĐBSCL: Liên tục được mùa, trúng giá - Người trồng lúa vẫn chưa giàu

Nguồn tin: SGGP, 14/03/2008
Ngày cập nhật: 15/3/2008

Mới đến tháng 2-2008, giá gạo xuất khẩu Việt Nam đã vượt xa những dự báo lạc quan nhất hồi đầu năm của các chuyên gia, khi tăng lên 400USD/tấn (loại 5% tấm), so với cùng kỳ năm 2007 cao hơn 95-100 USD/tấn. Giá cao trúng mùa, lẽ thường cuộc sống người nông dân sẽ khấm khá. Thực tế thì sao?

Liên tục 3 năm nay, người trồng lúa đều trúng mùa. Đã vậy, đầu ra thuận lợi khi giá lúa tăng cao qua từng vụ, từng năm, thậm chí từng tháng. Hiện nay, vụ đông xuân (ĐX) 2007-2008 đang thu hoạch, giá lúa thường 3.600-3.800 đồng/kg, lúa Jasmine cao 4.300 – 4.700 đồng/kg.

Điều đáng mừng là dù bị ảnh hưởng sâu bệnh nhưng năng suất bình quân nhiều nơi ở mức 7 tấn/ha. Ông Nguyễn Văn Lập, xã Thuận Hưng, Thốt Nốt (TP Cần Thơ) cho rằng, chưa năm nào lúa trúng mùa như năm nay. Bất chấp giá vật tư nông nghiệp và nhiều chi phí khác tăng khá cao, nông dân vẫn lời. Mấy năm rồi không còn lo chuyện lúa thu hoạch bán cho ai, vì các thương lái đến tận ruộng để canh mua lúa.

Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Kiên Giang Trần Quang Củi cho biết, nếu trừ hết chi phí, bà con có thể lãi từ 12 – 14 triệu đồng/ha/vụ ĐX. Ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực VN cũng cho biết, hiện nay cung không đủ cầu nên giá gạo trên thị trường thế giới luôn ở mức cao.

Những tháng đầu năm, ngoài các thị trường truyền thống ở khu vực châu Á- Thái Bình Dương, nhu cầu nhập khẩu gạo còn tăng mạnh ở nhiều nước châu Phi và khu vực Trung Đông. Vì vậy, dù tháng 3 và 4 vùng ĐBSCL thu hoạch rộ lúa ĐX, lượng lúa hàng hóa dồi dào nhưng giá lúa vẫn ở mức cao.

“Điệp khúc” được mùa, mất giá như thông lệ không còn, nhưng đời sống người nông dân miền Tây vẫn chật vật. Ông Lê Việt Hải, Giám đốc Công ty Mekong Cần Thơ nêu một bài toán đơn giản: Diện tích lúa bình quân một hộ vùng ĐBSCL quá thấp, dưới 1 ha. Có lãi 13-15 triệu đồng/ha/vụ (hơn 3 tháng) và liên tục nhiều vụ thì bà con cũng không thể tích lũy được nhiều như người trồng cà phê, hồ tiêu… ở Tây Nguyên.

Theo số liệu khảo sát, bình quân diện tích đất nông nghiệp một hộ ở ĐBSCL chỉ có 0,82ha, ngoài ra khoảng 4% hộ không có đất sản xuất. Theo đó, 25,3% hộ có diện tích dưới 0,5 ha, 27% hộ có từ 0,51ha đếân 1 ha, 27,1% từ 1-2 ha và chỉ khoảng 5% có trên 2 ha.

Với diện tích bình quân thấp như vậy, giá lúa tốt cũng không tích lũy nhiều được và khi giá lúa sụt giảm, chắc chắn họ sẽ gặp nhiều khó khăn, dễ bán lúa non. Tất nhiên cũng có hộ có từ vài chục đến hàng trăm ha, nhất là vùng Đồng Tháp Mười và tứ giác Long Xuyên.

Những hộ này có thể giàu lên nhờ lúa, chưa nói đến việc kết hợp với chăn nuôi hoặc nuôi trồng hay kinh doanh khác. Tiếc là số hộ này quá ít nên việc tận dụng thời cơ này để làm thay đổi căn bản cuộc sống của người dân ĐBSCL khó xảy ra.

Hơn 5 năm về trước, tại một hội nghị quốc tế về lúa gạo tổ chức ở TPHCM, nhiều chuyên gia thế giới đã nêu lên một nghịch lý: Lúa là cây cung cấp lương thực cho mọi người, nhưng giá trị lợi nhuận mang lại trên đơn vị diện tích kém nhất.

Nông dân trồng lúa có thu nhập thấp nhất (trừ nghề muối), nên không ai muốn sống bằng nghề này. Vì vậy, họ cảnh báo, giá nông sản sẽ tăng cao trong thời gian tới khi những người trẻ tuổi của các gia đình trồng lúa bằng mọi cách tìm việc làm khác để cải thiện thu nhập, đỡ phải vất vả như cha mẹ của họ.

Do lao động nông nghiệp, đặc biệt là lao động trẻ ngày càng khan hiếm và căng thẳng hơn khi vào vụ thu hoạch lúa nên giá thuê nhân công bị đẩy lên cao, làm tăng chi phí sản xuất. Nhà nước xác định ĐBSCL là vựa lúa trọng điểm, khu vực giúp đảm bảo an ninh lương thực quốc gia do chiếm hơn 50% sản lượng lúa cả nước và hơn 90% lượng gạo xuất khẩu.

Vì vậy, nếu không có những điều chỉnh phù hợp thì không chỉ người nông dân không có cơ hội làm giàu mà “vựa lúa” cũng khó có điều kiện phát triển bền vững trong bối cảnh sản xuất nhỏ lẻ như hiện nay.

CÔNG PHIÊN