Đắng vị… mía đường

Nguồn tin: Khánh Hòa, 07/03/2008
Ngày cập nhật: 12/3/2008

Ông Đạt nhìn cánh đồng mía bằng ánh mắt buồn rười rượi, lòng cảm thấy chua xót. Năm ngoái, cũng trên thửa ruộng này, vì được mùa nên ông bán với giá 2,4 triệu đồng/sào mía. Năm nay thì khác. Do sâu bệnh và hạn hán, ruộng mía của ông phát triển còi cọc, thấp lè tè, nài nỉ mãi họ cũng chỉ thu mua với giá 800.000 đồng/sào. Nhưng thế cũng là may mắn lắm rồi, bởi khối người trong làng, trong xã trồng mía như ông còn trắng tay. Sống bao nhiêu năm với đồng mía, ở vào cái tuổi “xưa nay hiếm”, bây giờ ông Đạt mới thấy “ngấm” vị đắng của mía đường!

° LẠI MỘT VỤ MÙA THẤT BÁT

Tuy đã về hưu, nhưng ông Nguyễn Hữu Đạt ở thôn Vĩnh Trung - xã Cam An Nam, huyện Cam Lâm (Khánh Hòa) cũng cố gắng làm thêm 6 sào mía với hy vọng có thêm đồng ra, đồng vào, tích cóp lo thêm cho con cháu. Thế nhưng, sau một năm “đầu tắt mặt tối” vật lộn với đồng mía, thành quả mà vợ chồng ông thu được là… tay trắng. Vừa hì hụi với đám lá mía cháy dở, ông Đạt vừa nhẩm tính: “Các chú tính coi, 2 bao phân mất đứt 750.000 ngàn đồng, 4 thiên ngọn mía mất 600.000 đồng, tính thêm công cày xới đất, nhổ cỏ, chăm sóc chừng 300.000 đồng…, tổng cộng mất khoảng 1,6 triệu đồng cho 1 sào mía. Trong lúc đó, mỗi sào khi thu hoạch chỉ bán được 800.000 đồng, thế thì lời lãi làm sao? Nếu mua đứt bán đoạn cho nhà máy (NM) thì không nói làm gì, ít ra còn đỡ mất phí vận chuyển. Đằng này, do không nhận đầu tư từ phía nhà máy, hầu hết người trồng mía trong vùng đều phải bán cho đầu nậu, các lò che ép đường nên bị o ép đủ thứ. Đó là chưa kể các chi phí khác như: thuê người chặt, bốc xếp, vận chuyển… đều được tính trừ vào giá thực mua và người nông dân phải gánh chịu.”

Cả một năm trời vất vả, lam lũ, niềm hy vọng của gia đình ông Đạt đều trông chờ vào mấy sào mía. Tuy nhiên, đúng lúc cây mía đang lên mơn mởn thì gặp phải dịch sâu bệnh. Ông Đạt tá hỏa, mua đủ thứ thuốc diệt trừ sâu bệnh nhưng không thể cứu vãn được tình thế. Cây mía bị sâu bệnh trở nên èo uột, khẳng khiu, thấp lè tè. Mỗi lần ra thăm ruộng mía, lòng ông lại như xát muối. Ông nói như tự an ủi mình: “Cũng may, mình còn một ít diện tích chăm sóc sớm, lại đầu tư nhiều phân nên cây mía mới có lực, vượt qua được sâu bệnh nên còn vớt vát được chút ít… Những hộ khác đầu tư ít phân, chăm sóc muộn nên hầu như bị mất trắng”. Cánh đồng mía bây giờ thấp lè tè, cao chưa quá đầu người, lá cháy khô. Những thân mía khẳng khiu chỉ lớn bằng đầu ngón tay, ngón chân. Nhiều thửa ruộng khác mía chết gần hết, lưa thưa những bụi như lau sậy. Ông Đạt thở dài: “Đến vụ thu hoạch mà chẳng ai thèm mua. Một sào mía chỉ bán được vài trăm ngàn đồng mà vẫn bị chê ỏng chê eo, thậm chí có nhà còn cho không để có người dọn ruộng sản xuất vụ sau mà vẫn không ai để ý”.

Do giá thu mua của nhà máy cao, nhiều lò che ép đường thủ công phải ngừng hoạt động.

Xã Cam An Nam hiện có gần 600 ha mía nhưng gần một nửa trong số này đã mất trắng. Số còn lại, tuy chưa thu hoạch nhưng đã nắm chắc phần thua lỗ bởi ảnh hưởng của sâu bệnh nên năng suất thấp. Ông Nguyễn Văn Yên - Chủ tịch Hội Nông dân xã Cam An Nam lo lắng: Nếu như trước đây, NM Đường mua với giá thấp, người nông dân vẫn có thể bán mía cho các lò ép thủ công. Tuy nhiên, năm nay, NM thu mua mía với giá khá cao, 458.000 đồng/tấn - 10 chữ đường nên các lò che ép đường khó có thể cạnh tranh. Mặt khác, giá các loại lương thực, thực phẩm, vật tư nông nghiệp… tăng cao, sản xuất không mấy hiệu quả, hầu hết các lò ép mía đều ngừng hoạt động bởi không thuê được nhân công lao động. Hiện, trên địa bàn xã có gần 40 lò che ép đường thủ công, nhưng đến thời điểm này chỉ còn 3 lò hoạt động cầm chừng. Đây cũng là một nguyên nhân khiến người nông dân bị các đầu nậu tìm cách ép giá.

Tuy không bị sâu bệnh như xã Cam An Nam, nhưng cánh đồng mía ở xã Cam An Bắc lại gặp khó khăn về thiếu nguồn nước tưới. Gần 1.000 ha mía trên địa bàn xã đều dựa hoàn toàn vào… nước trời. Chính vì vậy, người dân ở đây cũng không thoát khỏi tình trạng thua lỗ, may mắn lắm thì huề vốn...

° “ĐẦU NẬU” CŨNG… KÊU TRỜI

Có một điều hết sức khó hiểu, dù chỉ cách NM Đường không xa nhưng hầu hết người dân trên địa bàn 2 xã Cam An Nam và Cam An Bắc đều không nhận đầu tư từ NM Đường. Chính vì vậy, vào vụ thu hoạch, hầu hết mía trên địa bàn xã đều được bán cho các “đầu nậu”. Lý giải điều này, anh Diệp Đức Nhân - Chủ tịch UBND xã Cam An Bắc cho biết: “hầu hết người dân trồng mía với diện tích nhỏ lẻ (trung bình dăm bảy sào, hiếm người trồng trên 1 ha). Chính vì trồng nhỏ lẻ nên người dân không bán trực tiếp cho NM mà hầu hết đều qua “đầu nậu” nên giá bán thấp hơn giá mua thực tế của NM Đường.”

Do sâu bệnh nhiều, cánh đồng mía ở xã Cam An Nam phát triển còi cọc như lau sậy.

Tuy nhiên, theo chị Nguyễn Thị Thiên - một “đầu nậu” tại xã Cam An Bắc thì không có chuyện ép giá, bởi có rất nhiều “đầu nậu” cùng tham gia mua. Mặt khác, người trồng mía hiểu rất rõ ruộng mía của mình nên chỉ khi nào được giá, họ mới bán. Theo chị Thiên, việc mua mía với giá thấp hơn giá của NM bởi việc chi phí cho các dịch vụ chặt, vận chuyển quá cao. Hiện tại, mỗi sào mía chị phải thuê tiền công chặt là 200.000 đồng/sào, tiền tăng bo bằng xe bò từ ruộng lên đường lớn từ 120 - 150 ngàn đồng/sào, tùy theo ruộng xa hay gần. Ngoài ra, tiền công bốc xếp lên ô tô mất thêm 200.000 đồng/xe, tiền vận chuyển từ ruộng về NM 50.000 đồng/tấn. Như vậy, chỉ tính tiền dịch vụ, chị đã mất đứt trên 1 triệu đồng cho mỗi sào mía. Chính vì thế, việc mua mía với giá thấp là chuyện không tránh khỏi. Theo tính toán của chị Thiên, với chi phí như vậy nên khi nào may mắn gặp ruộng mía có chữ đường cao thì các “đầu nậu” như chị mới có lời, còn không thì cũng chỉ huề vốn hoặc thua lỗ. Chị Thiên cho biết, vụ mía đường năm trước, chị thua lỗ 70 triệu đồng, nhiều “đầu nậu” khác sợ lỗ nên năm nay không còn đi thu mua mía nữa.

Trao đổi với chúng tôi, ông Dương Công Tiễn - Giám đốc NM Đường Khánh Hòa cho biết: Nhà máy bắt đầu đi vào hoạt động từ ngày 15-2, mỗi ngày nhập vào khoảng 6.000 tấn mía. Dự kiến, năm nay NM sẽ thu mua 650.000 tấn phục vụ cho sản xuất, kinh doanh. Quan điểm của Công ty, dù mía do NM đầu tư hay không đầu tư đều mua với giá 458.000 đồng/tấn 10 chữ đường tại chân ruộng. Không riêng gì các “đầu nậu”, người dân nào có điều kiện thuê xe vận chuyển vào, NM đều thu mua, cước phí vận chuyển do Công ty chịu tránh nhiệm. Riêng công chặt, bốc xếp và các khoản khác, người trồng mía phải chịu chi phí. Theo ông Tiễn, hiện NM mới đầu tư được khoảng 30% diện tích trồng mía trên toàn tỉnh và đang phấn đấu nâng mức đầu tư lên tới 50-60% diện tích. Về vấn đề người nông dân không nhận đầu tư, ông Tiễn cho rằng đó là do người nông dân chưa tin tưởng vào NM.

Tiền công bốc xếp một xe đã lên đến 200 ngàn đồng.

Thời điểm chúng tôi có mặt, tại các địa phương ở Cam Lâm, Cam Ranh tuy mất mùa mía nhưng lại đang được mùa mì. Tuy chính quyền địa phương, cơ quan chức năng khuyến cáo không được trồng quá nhiều diện tích, nhưng vì mì đang được giá (giá bán 1,7 - 2 triệu đồng/sào), trong lúc chi phí đầu tư thấp (từ 200 – 300.000 đồng) nên người dân đã và đang có xu hướng chuyển đổi từ trồng mía sang trồng mì. Điều này vừa làm cho quá trình sa mạc hóa đất đai nhanh hơn vừa có nguy cơ làm cho NM mất nguồn nguyên liệu. Chính vì vậy, ngay từ bây giờ, chính quyền các cấp, lãnh đạo Công ty Đường cần có chính sách hỗ trợ người nông dân nhằm phát triển bền vững vùng nguyên liệu, góp phần ổn định sản xuất của NM, nâng cao đời sống cho nông dân.

ANH TUẤN - NGỌC PHƯƠNG