Sản xuất nông nghiệp an toàn, bền vững: Cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý

Nguồn tin: Báo Bình Dương, 06/11/2013
Ngày cập nhật: 10/11/2013

Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) không đúng các nguyên tắc sẽ gây ra tác hại xấu đối với sức khỏe của người trực tiếp sử dụng, môi trường sống của cộng đồng và sản xuất.

Thay đổi tập quán phụ thuộc

Với tập quán sản xuất cũ, nhiều nông dân tại Bình Dương đã dùng thuốc BVTV như là “cứu cánh” trong sản xuất. Lâu dần, quan niệm sử dụng thuốc BVTV càng mạnh càng tốt đã ăn sâu vào nếp nghĩ của nhiều nông dân. Tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh, nông dân thường lạm dụng việc sử dụng thuốc BVTV với nhiều loại cây trồng khác nhau. Tình trạng đó nếu diễn ra trong thời gian dài sẽ gây ra những hậu quả khó lường.

Trước hết về hiệu quả, việc lạm dụng thuốc BVTV cũng đồng nghĩa với việc làm tăng chi phí sản xuất, từ đó hạn chế thu nhập thực tế. Theo ông Nguyễn Minh Tâm, Phó Chi cục trưởng Chi cục BVTV tỉnh, nhờ tập trung tuyên truyền, tập huấn nên trong thời gian qua ý thức về sử dụng thuốc BVTV của nông dân Bình Dương đã được nâng lên đáng kể. Tuy nhiên nhìn về mặt bằng chung thì ý thức của nông dân tại nhiều địa phương vẫn có sự chênh lệch vì công tác tập huấn, tuyên truyền chưa thể triển khai toàn diện.

Nông dân huyện Phú Giáo phun thuốc chống bệnh Corynespora trên cây cao su bằng phương tiện tự chế vừa ít hiệu quả vừa không bảo đảm an toàn

Cơ quan chuyên môn hướng dẫn nông dân nên sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc 4 đúng, gồm đúng liều, đúng thuốc, đúng lúc và đúng đối tượng. Nếu việc sử dụng không tuân thủ theo các nguyên tắc trên sẽ gây ra những yếu tố tác động không hề nhỏ đến nhiều mặt trong sản xuất nông nghiệp. Tâm lý chung của nhiều nông dân là do lo sợ tác hại của dịch bệnh, sâu hại vì vậy cần “tăng đô” để có thể “tận diệt” các loại sâu bệnh. Tuy nhiên, theo nhiều nông dân có kinh nghiệm sản xuất, việc “tăng đô” không những không mang lại hiệu quả diệt trừ sâu bệnh như mong muốn mà còn gây ra nhiều tác hại cho người sử dụng và tăng thêm chi phí sản xuất. Ông Lê Văn Phấn, nông dân xã Trừ Văn Thố, huyện Bến Cát, cho biết: “Việc sử dụng thuốc BVTV hay phân bón cần phải dựa vào nhu cầu thực tế, tình trạng của cây trồng để tính toán cho hợp lý. Việc sử dụng thuốc không theo nguyên tắc còn gây ra các tác hại khác. Trong đó có yếu tố gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống, sản xuất”.

Tác hại trước mắt của người sử dụng thuốc BVTV không đúng cách là gây choáng, buồn nôn… Về lâu dài, các loại độc chất dần dần tích lũy trong cơ thể và có thể gây ra các loại bệnh mãn tính rất nguy hiểm cho cơ thể. Ông Bùi Văn Quen, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Phú Giáo cho biết, thời gian qua Hội Nông dân huyện đã phối hợp với các đơn vị, cơ quan để tập trung tuyên truyền cho nông dân sử dụng thuốc BVTV hiệu quả, an toàn. Ý thức về sử dụng thuốc BVTV của nông dân trên địa bàn có nâng lên, tuy nhiên vẫn còn quá lạm dụng và lệ thuộc vào thuốc trong sản xuất. “Trong thời gian tới chúng tôi sẽ tiếp tục truyên truyền để nông dân có thể thuần thục hơn trong việc sử dụng các loại thuốc BVTV cho hiệu quả an toàn”, ông Quen nói.

Đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn

Thuốc BVTV là một trong những sản phẩm được quy định đăng ký rất chặt chẽ bởi tính chất độc hại và khả năng tác động đến môi trường, sức khỏe cộng đồng. Hàng năm Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đều công bố danh mục các loại thuốc BVTV được sử dụng, hạn chế sử dụng hoặc không được sử dụng tại Việt Nam. Ông Nguyễn Minh Tâm cho biết thêm, theo nguyên tắc, sử dụng hóa chất chỉ là phương pháp cuối cùng trong sản xuất nông nghiệp nếu như các phương pháp khác về vật lý, quản lý tổng hợp không mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, hiện nay nhiều nông dân Bình Dương đã đặt vấn đề sử dụng phương pháp thuốc hóa học lên hàng đầu, gây ra nhiều tác hại trên nhiều mặt. Ngoài các yếu tố gây ảnh hưởng trực tiếp, lâu dài đến sức khỏe người trực tiếp sản xuất, môi trường sống, sản xuất, việc lạm dụng thuốc BVTV còn có thể gây tác hại đến sức khỏe người tiêu thụ và các loại thiên địch có lợi cho sản xuất, như ong mật, cá, nhện… Các loại sản phẩm đều có hướng dẫn sử dụng cụ thể cũng như cảnh báo về nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên nhiều nông dân phớt lờ các hướng dẫn, cảnh báo này. Điều dễ dàng nhận thấy nhất là việc sử dụng các loại dụng cụ bảo hộ trong phun xịt thuốc của nông dân còn rất hạn chế. Nhiều nông dân có trang bị nhưng còn rất sơ sài. Mặt khác, phương tiện phun xịt thiếu thốn cũng là yếu tố tác động đến việc sử dụng thuốc BVTV hợp lý, ít hiệu quả. Điển hình cho trường hợp này là việc phòng chống với dịch bệnh nấm Corynespora và các loại dịch bệnh khác trên cây cao su. Tại nhiều hộ trồng cao su tiểu điền, không có điều kiện trang bị các máy phun thuốc đặc dụng nên họ tự chế các loại máy phun xịt bằng ống dẫn gắn vào sào nên hiệu quả không cao. Ông Lê Khắc Ngọc, hộ trồng cao su tại xã Tân Long, huyện Phú Giáo, cho biết: “Do diện tích cao su không nhiều, vườn cây bị nhiễm bệnh với mật độ không dày nên tôi chỉ cần sử dụng bình xịt bằng tay. Nếu kêu máy vào phun xịt sẽ tốn kém thêm trong khi mủ cao su đang xuống giá”. Chính những hạn chế về nhiều phương diện không những các loại bệnh không được trị hết mà còn gây lãng phí về thuốc phòng bệnh.

Ông Nguyễn Minh Tâm, Phó Chi cục trưởng Chi cục BVTV tỉnh cho biết thêm, để có thể thay đổi được ý thức trong việc sử dụng thuốc BVTV của bà con nông dân cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền trong thời gian lâu dài. Thời gian tới, Chi cục BVTV sẽ tiếp tục nâng cao công tác này cũng như chỉ đạo cho lực lượng cán bộ tại các trạm BVTV kết hợp với lực lượng cộng tác viên mùa màng tại các địa phương tiếp tục nắm sát địa bàn, sát cánh với nông dân để hướng dẫn sử dụng các loại thuốc BVTV hiệu quả, an toàn; phát hiện sớm các loại dịch bệnh để từ đó có các biện pháp phòng trừ hợp lý nhất.

Với tất cả những khuyến cáo vừa nêu, người sản xuất cần phải chú ý đúng mức và họ cần được tập huấn các kiến thức về sử dụng thuốc BVTV hiệu quả, an toàn thường xuyên hơn.

Ngày 28-6-2010, Bộ NN&PTNT ban hành Thông tư 38 về quản lý thuốc BVTV. Theo thông tư, người sử dụng thuốc BVTV phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về những hành vi sử dụng thuốc không đúng kỹ thuật, tùy tiện, sử dụng thuốc ngoài danh mục, vứt vỏ thuốc bừa bãi... Thông tư cũng quy định nếu sử dụng thuốc BVTV gây thiệt hại về vật chất cho người khác thì phải bồi thường. Nghị định số 26 của Chính phủ cũng quy định, sẽ phạt tiền từ 1 đến 3 triệu đồng đối với hành vi sử dụng thuốc BVTV không đúng kỹ thuật và thời gian cách ly, gây nguy hiểm cho người, gia súc và làm ô nhiễm môi trường... Qua khảo sát của Cục BVTV tại một số địa phương cho thấy, có trên 60% số người sử dụng thuốc BVTV không mang bảo hộ lao động, trên 30% lượng thuốc pha chế không đúng liều lượng và gần 3% sử dụng thuốc BVTV không nằm trong danh mục cho phép. Đáng lưu ý, đa số các hộ bỏ luôn bao bì tại ruộng, bờ mương nơi pha thuốc, gây ô nhiễm môi trường và không khí.

Cao Sơn