Tiêu thụ sản phẩm cho nông dân: Kinh nghiệm của HTX Nhật Bản

Nguồn tin: Báo Quảng Ninh, 25/09/2013
Ngày cập nhật: 27/9/2013

Tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp là một trong những hoạt động quan trọng hàng đầu của HTX nông nghiệp với mục đích góp phần giúp người nông dân nâng cao thu nhập, ổn định sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, khâu tiêu thụ nông sản của các HTX nông nghiệp Việt Nam nói chung và Quảng Ninh nói riêng hiện còn rất yếu.

Trong một cuộc hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm hoạt động, tiêu thụ sản phẩm của HTX Nông nghiệp Nhật Bản” được tổ chức tại Việt Nam năm vừa qua, ông Kiminori Zaitsu, chuyên gia về HTX Nông nghiệp Nhật Bản cho biết: Hiện nay tại Nhật Bản có 741 HTX dịch vụ tổng hợp. Những HTX này sẽ lập kế hoạch từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ nông sản. Quá trình thực hiện các khâu sản xuất đến tiêu thụ trên đều liên kết chặt chẽ với từng xã viên, nhờ đó tính ổn định từ khâu sản xuất đến đầu ra của sản phẩm luôn được bảo đảm.

Hệ thống HTX Nông nghiệp của Nhật Bản được xem là cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng nhằm mục tiêu đưa nông sản từ người sản xuất đến người tiêu dùng với chất lượng, giá cả và thời gian nhanh nhất. Thông qua hệ thống này, HTX Nông nghiệp còn có thể điều chỉnh giá cả theo mùa, tránh trung gian ép giá, nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm, cân đối được cung sản xuất và cầu tiêu dùng. Hiện nay, hệ thống HTX Nông nghiệp Nhật Bản đã xây dựng các kho lạnh nhằm bảo quản sản phẩm tại các trung tâm chợ đầu mối, các trung tâm đóng gói phân loại sản phẩm, hệ thống phân phối bán buôn và bán lẻ… Các HTX tiêu thụ nông sản theo quy mô lớn, không chỉ ở chợ địa phương mà thông qua Liên hiệp HTX Nông nghiệp Nhật Bản tiêu thụ trên toàn quốc với các khách hàng lớn như xí nghiệp, bệnh viện… HTX đã mở rộng hệ thống phân phối hàng hoá khá tốt ở Nhật Bản. Thị phần bao tiêu sản phẩm nông sản của xã viên thông qua hệ thống HTX như gạo chiếm 90%, rau quả chiếm 48%, ngoài ra HTX còn bao tiêu các sản phẩm từ chăn nuôi.

Xã viên HTX Dịch vụ nông nghiệp chất lượng cao Hoa Phong (Đông Triều) tham gia sản xuất.

Các hình thức giao dịch giữa HTX với nông dân khá linh hoạt. Nông dân có thể ký gửi hàng hoá cho HTX, HTX sẽ thanh toán cho nông dân theo giá bán thực tế với một mức phí nhỏ; nông dân cũng có thể gửi HTX bán theo giá họ mong muốn và HTX lấy hoa hồng; thông thường nông dân ký gửi và thanh toán theo giá cả thống nhất và hợp lý của HTX. Với cách làm này, lợi thế kinh tế của quy mô từ việc phân bổ và tiếp thị với số lượng lớn sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn cho người nông dân.

Bên cạnh đó, HTX cung ứng hàng hoá cho xã viên trên toàn quốc theo giá cả như nhau, nhờ đó giúp cho những người ở các vùng xa xôi có thể có được hàng hoá mà không chịu cước phí quá đắt, và HTX Nông nghiệp cũng cung cấp tín dụng cho các xã viên của mình và nhận tiền gửi của họ với lãi suất thấp… Nhìn chung các liên hiệp HTX Nông nghiệp tỉnh và Trung ương không phải là cấp quản lý thuần tuý mà là các tổ chức kinh tế, các trung tâm phân phối và tiêu thụ hàng hoá.

Trong hệ thống các HTX Nông nghiệp của tỉnh, một số HTX tích cực đảm bảo đầu ra cho sản phẩm của nông dân như HTX Dịch vụ nông nghiệp chất lượng cao Hoa Phong (Đông Triều) thực hiện quy trình khép kín từ việc lên kế hoạch sản xuất, áp dụng kỹ thuật vào sản xuất đến đảm nhận đầu ra. Để phục vụ cho việc bao tiêu sản phẩm, Công ty đã xây dựng cửa hàng trên diện tích gần 1.000m2 ở cổng chợ Đông Triều; kho bảo quản sản phẩm để giữ, tiêu thụ hàng hoá, trưng bày các mặt hàng nông sản của nông dân. Hiện đầu ra cho nông sản của HTX khá ổn định, chủ yếu giao cho các doanh nghiệp và tiểu thương trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan, HTX bao tiêu sản phẩm đầu ra trong hệ thống HTX Quảng Ninh cho sản phẩm của nông dân như Hoa Phong không nhiều, chưa trở thành mục tiêu, dịch vụ chính của toàn hệ thống HTX nên sản phẩm của nông dân vẫn khó tìm thị trường tiêu thụ, dẫn đến sản xuất manh mún, nhỏ lẻ không đủ sức đáp ứng nhu cầu thị trường lớn.

Từ kinh nghiệm tiêu thụ nông sản của các HTX Nhật Bản cho thấy, để HTX của địa phương phát huy hiệu quả vai trò bao tiêu sản phẩm cho nông dân cần có sự liên kết chặt chẽ giữa các xã viên, các tổ sản xuất với HTX và giữa các HTX với các thành phần kinh tế, doanh nghiệp. Khi tạo được quy trình khép kín từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ sản phẩm sẽ ổn định, sản phẩm làm ra sẽ đến với thị trường và người tiêu dùng dễ dàng hơn.

Các HTX cần đặt lợi ích của nông dân lên hàng đầu từ đó chú trọng mang đến nhiều điều lợi cho nông dân như: Giúp nông dân tiêu thụ hàng hoá dễ dàng, có kế hoạch với chi phí giảm, giá cả hợp lý, buôn bán văn minh, tiêu chuẩn hoá sản phẩm ở mức cao; tạo thế cạnh tranh tốt cho nông dân cả khi mua và khi bán hàng hoá; liên kết nông dân sử dụng hết công suất máy móc, chi phí sản xuất thấp; đào tạo năng lực tự quản lý, áp dụng kỹ thuật tiên tiến cho nông dân. Vì vậy, cần chú trọng đào tạo cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật, cán bộ tư vấn cho HTX và nông dân; coi trọng hoạt động khuyến nông, coi đây là phương tiện cơ bản giúp nông dân vượt khó, xoá nghèo để vươn lên làm giàu.

Đặc biệt, HTX nông nghiệp phải coi cải tạo tư tưởng phong cách, lề lối, tập quán sản xuất của nông dân là mục tiêu của mình thì mới giúp ích nhiều cho nông dân và giúp hộ nông dân phát triển lực lượng sản xuất để cạnh tranh hiệu quả với nông dân thế giới trong nền kinh tế toàn cầu. Đồng thời, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ, quan tâm nâng cao năng lực các HTX, bởi HTX có mạnh mới hỗ trợ tốt nông dân trong việc phát triển sản xuất và tiêu thụ hàng hoá, thì “bài toán hóc búa” về tiêu thụ nông sản địa phương mới sớm được giải quyết.

Thanh Hằng