Đồng ruộng kêu cứu

Nguồn tin: Báo Hải Dương, 30/06/2013
Ngày cập nhật: 2/7/2013

Việc nông dân lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, phân bón vô cơ, phải sử dụng nguồn nước ô nhiễm nặng đã khiến môi trường đồng ruộng bị suy thoái.

Nông dân lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học để phòng, trừ dịch hại cho cây trồng là nguyên nhân chính khiến đồng ruộng bị ô nhiễm. Trong ảnh: Nông dân thôn Cát Hậu, xã Hồng Hưng (Gia Lộc) phun thuốc trừ sâu bệnh cho cây dưa lê

Mỗi năm "đổ" 236 tấn thuốc sâu xuống đồng ruộng

Theo Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Hải Dương (BVTV), hiện nay, mỗi năm nông dân tỉnh ta sử dụng khoảng 236 tấn thuốc BVTV để phòng, trừ dịch hại cho cây trồng, liều dùng khoảng 0,5 lít/ha. Mỗi vụ sản xuất, nông dân thường phun 4-5 lần thuốc BVTV, sử dụng khoảng 12 loại thuốc khác nhau. Khoảng 40% số nông dân sử dụng thuốc BVTV không theo nguyên tắc "4 đúng" (đúng thuốc, đúng thời điểm, đúng liều lượng và nồng độ, đúng kỹ thuật). Đa số nông dân dùng thuốc BVTV hóa học, rất ít sử dụng thuốc sinh học. Thuốc BVTV hóa học có tác dụng diệt trừ sâu bệnh nhanh nhưng có độ độc cao, dễ gây ô nhiễm môi trường. Việc lạm dụng thuốc BVTV hóa học là yếu tố chính khiến môi trường đồng ruộng bị ô nhiễm. Đặc biệt, tại các vùng thâm canh rau màu, nông dân phải thường xuyên sử dụng thuốc nên mức độ ô nhiễm nhiều hơn các vùng trồng lúa.

Xã Nguyên Giáp (Tứ Kỳ) hiện có 120 ha chuyên canh tác rau màu. Nhiều nông dân sử dụng thuốc không theo nguyên tắc "4 đúng" khiến đất đai, nguồn nước bị ô nhiễm. Bà Phạm Thị Sùng ở thôn An Quý có hơn 2 sào ruộng. Mỗi năm, bà trồng 2 vụ dưa hấu, 1 vụ khoai tây. Mỗi vụ dưa hấu, bà phải phun hơn 20 lượt thuốc trừ sâu bệnh. Bà Sùng chủ yếu sử dụng thuốc BVTV hóa học, mỗi lần phun phải cộng thêm nhiều loại theo hướng dẫn của người bán. Đặc biệt, mỗi lần mưa xong, bà phải phun thuốc phòng, trừ sâu bệnh ngay. Ông Bùi Hữu Thắng, Chủ nhiệm HTX Dịch vụ nông nghiệp xã Nguyên Giáp cho biết: “Nông dân thường sử dụng thuốc BVTV quá liều, phun liên tục để cây không bị hỏng chứ chưa ý thức về sản phẩm sạch và bảo vệ môi trường. Nông dân chủ yếu trồng một giống cây trên một diện tích cố định mà không thay đổi cây trồng làm cho đất dễ sinh bệnh hại, năng suất không ổn định. Hiện nay, ở nhiều thửa ruộng, nông dân chỉ xới lớp đất bên trên để trồng màu, còn lớp đất dưới thì không cày, cải tạo lại nên lượng thuốc BVTV sẽ tồn dư, ảnh hưởng đến cây trồng. Nguồn đất, nước bị ô nhiễm cũng là một trong những nguyên nhân làm cho 20 ha dưa lê đầu vụ vừa qua của xã bị mất trắng”.

Nhiều hộ dân ở xã Hưng Đạo (Tứ Kỳ) cũng lạm dụng thuốc BVTV. Ông Nguyễn Văn Xô, Chủ nhiệm HTX Dịch vụ nông nghiệp xã Hưng Đạo cho biết: "Xã hiện có 167 ha trồng rau màu. Lượng thuốc BVTV sử dụng cho rau màu rất nhiều, không thể tính được. Do tiền công cày lật đất khá cao nên hầu hết các hộ đều giữ đất canh tác ở nhiều vụ, khoảng 2 năm mới cày lại một lần. Hiện nay, đất trồng đang “ngạt thở” vì có quá nhiều loại thuốc BVTV ngấm vào mà không được cải tạo”.

Không chỉ với rau màu, nông dân còn lạm dụng thuốc BVTV trên cây lúa. Ông Phạm Sĩ Viễn, Trạm trưởng Trạm BVTV huyện Thanh Hà cho biết, trạm thường xuyên phối hợp với các địa phương hướng dẫn nông dân sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc "4 đúng" nhưng nhiều hộ vẫn sử dụng thuốc không theo hướng dẫn khiến chất lượng đất ngày càng kém đi.

Nông dân đau đầu vì ô nhiễm

Ở nhiều vùng sản xuất, nông dân đang đau đầu khi phải sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm để tưới cho cây trồng. Đây cũng là yếu tố khiến đồng ruộng ô nhiễm, năng suất, chất lượng cây trồng suy giảm. Hiện nay, nước ở kênh Thạch Khôi - Đoàn Thượng phục vụ tưới, tiêu cho một số xã ở TP Hải Dương và huyện Gia Lộc bị ô nhiễm nặng nề. Tuy nhiên, do không còn nguồn nước nào khác, nhiều nông dân vẫn sử dụng nguồn nước này để tưới lúa, rau màu. Ông Nguyễn Văn Mạn ở thôn Cát Hậu, xã Hồng Hưng (Gia Lộc) có 7 sào trồng rau màu. Nguồn nước tưới cho rau do trạm bơm Thanh Niên cung cấp. Trạm bơm này lấy nguồn nước từ kênh Thạch Khôi - Đoàn Thượng. "Nhiều lần nước vào đến kênh có màu đen ngòm, hôi thối nên tôi không dám cho vào ruộng ngay, sợ chết cây trồng. Những lúc ấy, tôi phải mang nguồn nước sinh hoạt ở nhà để pha thuốc trừ sâu, không dám sử dụng nước bẩn. Nếu cho nguồn nước bẩn vào ruộng thì cây trồng làm sao sống được" - Ông Mạn cho biết.

Hiện nay, đa số nông dân sử dụng phân bón hóa học, phân vô cơ để bón cho cây trồng. Việc sử dụng phân bón hữu cơ, phân vi sinh cho cây trồng không đáng kể. Điều này ngược hẳn với nhiều năm trước khi nông dân chủ yếu sử dụng phân hữu cơ từ chất thải chăn nuôi để chăm bón cây trồng. Nếu sử dụng quá nhiều phân bón vô cơ trong thời gian dài, bón phân mất cân đối khiến môi trường đất, nước trong ruộng bị thoái hóa, ô nhiễm.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã triển khai một số biện pháp nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường đồng ruộng. Ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn tổ chức các lớp tập huấn cho nông dân sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc "4 đúng", khuyến cáo nông dân giảm sử dụng thuốc BVTV, phân bón hóa học, tăng sử dụng thuốc và phân bón hữu cơ, sinh học. Cơ quan chức năng cũng thực hiện một số mô hình về sử dụng thuốc BVTV an toàn, sản xuất rau an toàn, đặt nhiều bể đựng bao bì thuốc BVTV ở các cánh đồng. Trong nhiều vụ sản xuất, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có công văn cảnh báo về ô nhiễm nguồn nước mặt, đề nghị các địa phương giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước canh tác. Tuy nhiên, các biện pháp trên chưa tạo ra chuyển biến rõ nét trong giải quyết ô nhiễm môi trường đồng ruộng.

“Nông dân thường sử dụng thuốc BVTV quá liều, phun liên tục để cây không bị hỏng chứ chưa ý thức về sản phẩm sạch và bảo vệ môi trường" - Ông Bùi Hữu Thắng - Chủ nhiệm HTX Dịch vụ nông nghiệp xã Nguyên Giáp (Tứ Kỳ).

NINH TUẤN- MINH NGUYỆT