Bạc Liêu: Xót xa muối đắng

Nguồn tin: Báo Bạc Liêu, 04/03/2013
Ngày cập nhật: 7/3/2013

Đã ba, bốn vụ muối rồi, hễ trời mưa là diêm dân lại trắng tay. Đi trên những đồng muối bạt ngàn chỉ còn trơ lại những nền đất và lượng muối ít ỏi còn sót lại, chúng tôi cảm thấy xót xa đến nao lòng. Lại một mùa muối đắng nữa làm khổ diêm dân, và không biết bao giờ người làm nghề muối mới hết buồn khổ?!

Phụ thuộc... ông trời!

Chúng tôi đến ấp An Điền (xã Long Điền Tây, huyện Đông Hải, Bạc Liêu) - một trong những nơi có diện tích làm muối lớn nhất tỉnh. Thay cho hình ảnh đồng muối trắng bạt ngàn là những cánh đồng thưa thớt muối do những trận mưa trái mùa vào những ngày cuối tháng 2/2013 gây ra. Chỉ một trận mưa kéo dài trong 2 ngày 21 - 22 đã biến bao nhiêu công sức, mồ hôi của diêm dân tan theo bọt nước. Gần 8 tỷ đồng - một con số thiệt hại quá lớn so với thu nhập của bà con diêm dân. Theo Phòng NN&PTNT huyện Đông Hải, đợt mưa trái mùa vừa qua đã làm cho hơn 1.958ha muối chuẩn bị thu hoạch thiệt hại nặng nề, đẩy đời sống của 1.266 hộ diêm dân vào cảnh khốn khó.

Đống muối còn sót lại sau trận mưa trái mùa của hộ ông Châu Giải Phóng (ấp An Điền).

Diêm dân ấp An Điền đang làm lại sân muối. Ảnh: H.L

Trên các đồng muối xác xơ, diêm dân đang gắng sức cải tạo lại đồng muối. Đứng nhìn ruộng muối chẳng còn mấy hạt để thu, ông Trịnh Văn Quý xót xa nói: “Năm nay, do mưa xuất hiện bất ngờ vào ban đêm nên tôi và bà con ở đây không kịp trở tay. Đợt mưa này, tôi bị thiệt hại khoảng 60% lượng muối”.

Còn ở xã Vĩnh Thịnh (huyện Hòa Bình) - nơi được xem là vương quốc muối (đứng thứ 2 của tỉnh) cũng không thoát khỏi số phận. Vào những ngày này, những đồng muối bây giờ mênh mông nước. Nhiều diêm dân cảm thấy chán nản, chẳng muốn cải tạo lại để làm muối. Mới vào vụ mà diêm dân ở đây đã bị thiệt hại nặng nề, có gia đình chưa kịp thu được hạt muối nào lại phải gánh thêm chi phí đầu tư mới cho việc cải tạo lại ruộng muối. Phần lớn diêm dân đều là hộ nghèo, muốn có tiền tái đầu tư không phải là chuyện dễ. Vả lại, chuyện “ăn trước trả sau” vốn luôn đeo bám diêm dân từ bao đời nay.

Ông Trần Văn Thảo, diêm dân ấp Vĩnh Hòa (xã Vĩnh Thịnh), than thở: “Nghề muối phụ thuộc vào ông trời nhiều lắm. Nếu thời tiết mà nắng tốt, nhiệt độ cao thì không chỉ trúng mùa mà hạt muối làm ra đẹp vô cùng. Còn nếu thời tiết cứ ẩm thấp, mưa gió thất thường thì mình thất thu, chất lượng hạt muối không cao, bán không được giá. Đợt mưa vừa qua, tôi chỉ thu hoạch được 0,8/2,8ha muối, còn lại 2ha mất trắng. Tôi như vậy là còn may, bởi nhiều hộ khác phải trắng tay, không thu được hạt muối nào”.

Những cơn mưa trái mùa đã đi qua, nhưng tiếng than từ đồng muối cứ âm ỉ đâu đó làm người ta không khỏi đắng lòng. Nghề muối cực lắm, nhưng khó có thể làm giàu. Song, đó là “cái nghiệp” đã trót mang. Nếu không phải thế thì làm sao có gia đình 3 - 4 đời vẫn gắn bó với nghề muối như một thứ tình yêu thiêng liêng không thể dứt ra được. Tôi còn nhớ gương mặt ướt đẫm mồ hôi của chị Tư - diêm dân ở xã Điền Hải (huyện Đông Hải) đang cố tận thu những hạt muối còn sót lại trên đồng sau những trận mưa trái mùa. Chị Tư bộc bạch: “Của đổ thì hốt chứ bỏ tội lắm! Hơn nữa, nghề muối là nghề của ông bà để lại, nên dù có vất vả đến mấy mình cũng phải gìn giữ”. Còn ông Ngô Văn Dứt, diêm dân ấp Vĩnh Hòa, cho rằng: “Đã chọn cái nghề này, thì coi như mình chấp nhận phơi nắng cùng hạt muối. Vất vả mấy chúng tôi cũng chịu được. Những năm gần đây, do mưa gió thất thường, giá muối thấp, người làm muối nhiều lúc trắng tay. Tôi đã làm nghề này hơn 30 năm chẳng qua chỉ vì yêu nghề, chứ thu nhập từ hạt muối mang lại chẳng là bao”.

Tình yêu của diêm dân đối với hạt muối là thế, nhưng không biết tình yêu đó có mãi vững bền khi sự nghiệt ngã của thiên tai, thị trường cứ thay nhau đẩy diêm dân vào cảnh khốn khó. Muối Bạc Liêu đã có thương hiệu và nổi tiếng từ xa xưa, cớ sao diêm dân vẫn nghèo, vẫn khổ? Muối sản xuất ra thì nằm đầy đồng, nhưng ngành quản lý vẫn thông báo Việt Nam nhập khẩu muối?!

Khổ vì thương lái

Người làm muối không những chỉ đối mặt với thời tiết, mà còn phải giải quyết khó khăn đầu ra cho hạt muối. Ngoài “ông trời”, diêm dân còn phụ thuộc vào thương lái. Vất vả hằng tháng trời làm ra hạt muối, bà con chỉ mong bán được giá, vậy mà năm nào cũng bị thương lái ép giá.

Đơn cử như ở xã Vĩnh Thịnh, việc thu mua muối của diêm dân phần lớn phụ thuộc vào thương lái hay phải thông qua các điểm thu mua đầu mối. Thông thường, muối thu mua tại ruộng bao giờ cũng rẻ hơn từ 2.000 - 3.000 đồng/giạ so với bán trực tiếp cho các công ty. Mặc dù biết bị ép giá, nhưng diêm dân vẫn phải bán. Ông Hứa Văn Niên, diêm dân ở ấp Vĩnh Mới (xã Vĩnh Thịnh), nói: “Những diêm dân có diện tích làm muối nhiều, có vốn thì có điều kiện vựa muối lại để chờ giá cao mới bán. Còn những người có diện tích sản xuất nhỏ, phải vay mượn tiền đầu tư thì dù giá muối có thấp cũng phải bán để trang trải chi phí. Dựa vào khó khăn này mà các thương lái thay nhau chèn ép giá”. Đó là chưa kể đến chuyện mỗi khi thu hoạch rộ là muối “bỗng dưng mất giá” mà không rõ nguyên nhân?! Từ đầu năm đến nay, giá muối thay nhau giảm đến thảm hại. Hiện nay, giá muối chỉ còn từ 1.100 - 1.200 đồng/kg đối với muối đen và từ 1.500 - 1.600 đồng/kg đối với muối trắng (giảm so với thời điểm tháng 1/2013 từ 1.200 - 1.400 đồng/kg).

Từ nguyên nhân này, nên mặc dù gắn bó với nghề, song, nhiều gia đình cũng phải bỏ nghề vì sống không nổi. Những hộ có tiền thì chuyển sang nuôi tôm, cá kèo hay nuôi artemia. Còn những hộ nghèo có vài ba công muối thì bán đất đi nơi khác mưu sinh, lập nghiệp.

Ông Lưu Văn Tỷ, Phó phòng NN&PTNT huyện Đông Hải lý giải: “Trước tình trạng mưa trái mùa xuất hiện đột ngột làm thiệt hại cho người làm muối, Phòng NN&PTNT huyện đã đề xuất với tỉnh sớm có chính sách hỗ trợ cho diêm dân như: hỗ trợ xăng, dầu phục vụ bơm tát để khôi phục lại sản xuất; hỗ trợ lượng muối đã tan trên sân chưa kịp thu hoạch nhằm giúp diêm dân giải quyết phần nào khó khăn”.

Thực hiện chính sách hỗ trợ diêm dân bị thiệt hại là cần thiết, song, đây cũng chỉ là những giải pháp mang tính tạm thời, chưa mang tính bền vững khi sản xuất muối hiện nay vẫn gặp khó từ đầu vào lẫn đầu ra.

Đoàn Lam Dũng