Trà Vinh: Bài toán tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp cho nông dân - Bao giờ có giải pháp khả thi?

Nguồn tin: Trà Vinh, 04/06/2012
Ngày cập nhật: 5/6/2012

Hiện nay, nền nông nghiệp tỉnh Trà Vinh đang có những bước phát triển đáng kể về chất lượng sản phẩm cũng như trình độ canh tác của nông dân. Tuy nhiên, “bài toán” tìm đầu ra sản phẩm nông nghiệp cho nông dân vẫn là một thách thức lớn.

Tập trung đầu tư cho chăn nuôi, trồng trọt rồi lại lo lắng tìm đầu ra cho sản phẩm đã trở thành một vòng luẩn quẩn trong sản xuất nông nghiệp. Bên cạnh đó câu chuyện “Được mùa rớt giá”, “Được giá mất mùa” cũng là một nỗi lo thường trực của nông dân và ngành chuyên môn, nguyên nhân do sản xuất chạy theo nhu cầu tức thời của thị trường. Những năm trước đây, khi một số hộ dân thành công với nghề nuôi heo rừng, trồng thanh long ruột đỏ, rau cần tàu, củ hành tím,… nhiều hộ khác đã học theo cách làm trên nhưng kết quả không như mong đợi. Tương tự, nhiều nông sản khác của tỉnh cũng đang loay hoay tìm đầu ra như rau quả, thuỷ sản, thịt gia súc, gia cầm… trong đó, mặt hàng rau xanh, đa số sản lượng được tiêu thụ trên địa bàn tỉnh nhưng hầu hết do người dân tự mang ra các chợ bán. Theo đánh giá của ngành Nông nghiệp, việc tiêu thụ rau xanh hiện vẫn đang trong tình trạng nhỏ lẻ, manh mún, thiếu chủ động và chạy theo thị trường là chính.

Xã Hòa Lợi (Châu Thành) hiện có 102 ha chuyên trồng màu, trước nhu cầu thực tế về việc sử dụng rau đảm bảo chất lượng, Hòa Lợi đã xây dựng và được chứng nhận là vùng sản xuất rau an toàn.

Tuy nhiên, phần lớn nông dân trồng rau trong xã phải đem rau đến các chợ đầu mối, chợ dân sinh để tiêu thụ, hoặc thương lái đến mua tại vườn. Vì vậy, nông sản của nông dân bị ép giá là không tránh khỏi. Ông Thạch Sáng, Tổ trưởng Tổ trồng rau an toàn ấp Kinh Xáng cho biết: Tổ hợp tác trồng rau an toàn có 9,2 ha, chúng tôi được hướng dẫn sản xuất rau theo tiêu chuẩn rau an toàn, quy trình chăm sóc đảm bảo nên năng suất và chất lượng rau tốt hơn nhiều so với rau bình thường. Tuy nhiên, việc tiêu thụ rau của chúng tôi vẫn chủ yếu là tự túc, mang ra các chợ đầu mối bán lại, mà chưa có nguồn thu mua ổn định, nên vẫn bị thương lái ép giá, đánh đồng với các loại rau sản xuất theo quy trình thông thường khác, vậy nên lợi nhuận giữa rau an toàn và rau thường chênh lệch không bao nhiêu.

Qua khảo sát một số tổ hợp tác, hợp tác xã và cá nhân sản xuất lúa giống, đa số đều thiếu đầu ra, thiếu doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, thiếu vốn sản xuất, giá sản xuất lúa giống so với thị trường lúa thường chênh lệch không cao. Chú Kim Sơn, Tổ trưởng Tổ hợp tác sản xuất lúa giống Kim Sơn, ấp Sà Vần A, xã Ngọc Biên (Trà Cú) cho biết, tổ được thành lập với 13 thành viên, diện tích sản xuất 11 ha, trung bình 1 năm/3 vụ, tổ sản xuất trên 150 tấn lúa giống, do không được doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm nên chỉ bán lúa thương phẩm, hiện tại các thành viên trong tổ đang bất mãn.

Cùng với đó, các hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất còn chậm triển khai. Nhiều địa phương chưa định vị được các sản phẩm nông nghiệp để quy hoạch, lúng túng trong khâu lập dự án và xây dựng thương hiệu cũng như khâu sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, liên kết 4 nhà (nhà nông, nhà khoa học, Nhà nước, nhà doanh nghiệp) vẫn còn chưa đồng bộ. Vì vậy, việc thu hút đầu tư trong lĩnh vực nông, ngư, chế biến, dịch vụ... ở khu vực nông thôn còn hạn chế, đây cũng là khó khăn trong thực hiện tiêu chí chuyển dịch cơ cấu lao động và nâng cao thu nhập.

Hiện nay, bên cạnh những mục tiêu về cơ sở hạ tầng, văn hoá, môi trường, nguồn nhân lực, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Trà Vinh là thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp, thực hiện tốt chương trình xây dựng nông thôn mới. Trên thực tế, muốn có một nền nông nghiệp phát triển bền vững, cần phải xây dựng được vùng nguyên liệu rộng lớn, ổn định cũng như ngành công nghiệp chế biến và nâng cao chất lượng nông sản để hạn chế trường hợp nông dân bị ép giá sau các mùa vụ. Qua đó, góp phần tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm nông nghiệp, nâng cao mức sống cho nông dân.

Chỉ thị, Nghị quyết về nông nghiệp quá đầy đủ. Nhiều năm qua có chủ trương “liên kết 4 nhà” thông qua hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Xong mới chỉ thành công rất hạn chế với vùng sản xuất tập trung, thuận lợi về giao thông, giải quyết một phần rất nhỏ trong số sản phẩm nông nghiệp đa dạng, số lượng lớn, thị trường hàng hoá nhiều.

Các mối liên kết hành động đồng bộ, cộng đồng trách nhiệm xem ra còn lỏng lẻo. Cuối cùng nông dân chịu thiệt, Nhà nước chẳng được gì, chỉ nuôi “béo thương lái”. Vậy nên muốn giải quyết tình trạng này các cơ quan chức năng cần có các biện pháp cụ thể, cam kết mạnh mẽ và tìm đầu ra giúp nông dân. Về phía nông dân cần chủ động tự liên kết nhóm sản phẩm giữa các hộ, hoặc thông qua các tổ hợp tác, hợp tác xã tương trợ giúp đỡ nhau, có kế hoạch sản xuất hàng hoá phù hợp thị trường đòi hỏi và tìm đầu ra sản phẩm để tránh rủi ro.

Theo Quyết định số 80/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ “Về chính sách khuyến khích tiêu thụ nông sản hàng hóa thông qua hợp đồng” có thể phát huy tác dụng nhất khi có sự hiện diện của tổ hợp tác, hợp tác xã. Tổ hợp tác, hợp tác xã càng có nhiều xã viên, quy mô góp vốn của tổ hợp tác, hợp tác xã càng lớn, tổ chức thực hiện phương án sản xuất tương thích nhu cầu phát triển sản phẩm của các doanh nghiệp kinh doanh hàng tươi sống, doanh nghiệp chế biến công nghiệp thì cánh cửa tiến tới sự cải thiện đời sống, an sinh xã hội sẽ rộng mở.

PHAN TUẤN