Những rủi ro từ trang trại: Trót làm ăn lớn

Nguồn tin: Sài Gòn Tiếp Thị, 22/03/2012
Ngày cập nhật: 23/3/2012

Tại cuộc họp báo thường kỳ của Văn phòng Chính phủ tháng 2.2012, bộ trưởng, chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam khẳng định: sẽ không có chuyện thu hồi đất và chia lại vào năm sau, thậm chí, trong việc sửa đổi luật Đất đai tới đây cũng sẽ xem xét kéo dài thời gian giao đất cho dân để sử dụng ổn định lâu dài. Thông tin này khiến nhiều nông dân vui mừng. Tuy nhiên, với một số chủ trang trại ở một số địa phương, thực tế mà họ đã và đang đối mặt vẫn khiến họ lo lắng không dám mở rộng sản xuất.

Cổ Đông (thị xã Sơn Tây, Hà Nội) là hợp tác xã chăn nuôi công nghiệp lớn nhất miền Bắc trong khoảng năm năm trở lại đây. Mỗi năm, hợp tác xã này cung cấp cho thị trường hàng trăm ngàn tấn thịt heo. Nhờ nuôi heo công nghiệp mà hàng chục chủ trang trại heo từ lâu đã thành tỉ phú. Thế nhưng, từ hai đến ba năm qua, nhiều hộ chăn nuôi lại không dám mở rộng quy mô sản xuất.

Trang trại nuôi heo quy mô hàng ngàn con của ông Phùng Văn Chính vẫn chưa được thị xã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vì chưa có quy hoạch.

Gặp tỉ phú nuôi heo đầu tiên

Tháng 10.2003, ông Trần Văn Chiến được hợp tác xã Đồng Trạng và UBND xã Cổ Đông giao khoán hơn 10.500 m2 đất nông nghiệp tại Quán O với thời hạn 50 năm. Ba tháng sau, ông Chiến làm đơn xin xây dựng chuồng trại chăn nuôi theo mô hình nuôi công nghiệp và được xã Cổ Đông chấp nhận. Ông bỏ ra hơn 1 tỉ đồng để xây hai chuồng và thả nuôi 1.600 con heo thịt theo hợp đồng cho một doanh nghiệp Thái Lan. Ông Chiến kể: “Phía công ty thiết kế chuồng trại, mình xây xong họ kiểm tra, thấy đáp ứng thì họ đưa heo giống về cho mình, kèm theo thức ăn, kỹ thuật nuôi, phòng dịch bệnh… họ đều lo hết. Khoảng năm tháng thì xuất chuồng, 1.600 con heo cân được hơn 150 tấn. Lúc đó một ký heo người nuôi được công ty trả công 1.500 đồng, mỗi lứa mình hưởng khoảng 220 triệu đồng”.

Từ những năm 1990, ông Chiến đã được tỉnh Hà Tây (cũ) cấp bằng khen “hộ chăn nuôi giỏi cấp tỉnh” bởi khi đó, ông đã sở hữu đàn bò hàng trăm con. Vậy nên, lúc ông tiên phong chuyển sang nuôi heo công nghiệp, các cấp từ tỉnh, đến bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đều cử cán bộ cấp cao về động viên, thăm hỏi. Nhờ vậy mà ông Chiến có thêm niềm tin để làm ăn. Sau thành công những lứa đầu tiên, đến nay, ông đã có bốn trang trại ở cả Sơn Tây, Ba Vì với 4.000 con heo thịt và 800 con heo nái; trong đó 2.000 con heo thịt và 600 heo nái nuôi thuê cho công ty của Thái Lan. Mỗi năm xuất chuồng khoảng 4.000 tấn heo thịt, mỗi ký heo được trả công 3.000 đồng, sau khi trừ hết chi phí, ông bỏ túi hơn 1 tỉ đồng/năm. “200 heo nái và 2.000 heo thịt còn lại tự mình nuôi lấy chứ không còn nuôi thuê cho công ty. Nghĩa là tự mình thiết kế chuồng trại, tự mua thức ăn, học nuôi theo quy trình như phía công ty, nên hiệu quả kinh tế không hề kém cạnh”, ông Chiến nói.

Mỗi nơi mỗi kiểu

Theo gương ông Chiến, giai đoạn năm 2005 – 2006 đã có hàng trăm hộ ở xã Cổ Đông chuyển sang nuôi heo công nghiệp theo mô hình nuôi thuê cho công ty Thái Lan. Theo ông Chiến, ông là người nuôi heo công nghiệp đầu tiên ở Hà Tây, nhưng bây giờ không phải là người nuôi nhiều nhất. Giờ hợp tác xã chăn nuôi Cổ Đông do ông làm chủ nhiệm đã có 270 hộ, trong đó có hộ nuôi quy mô lớn hơn gia đình ông. Mỗi năm, Cổ Đông xuất ra thị trường cả trăm ngàn tấn thịt, được bộ Nông Nghiệp và phát triển nông thôn đánh giá là một trong những hợp tác xã chăn nuôi công nghiệp lớn nhất miền Bắc.

“Năm 2006, trại nhà tôi sau khi xuất chuồng, trừ hết chi phí nhân công, lãi vay, mỗi năm tôi bỏ túi 300 – 400 triệu đồng. Sau hai năm, tôi đã lấy lại vốn và bắt đầu tính chuyện mở rộng quy mô”, ông Chiến nhớ lại. Lúc ấy, những chủ trang trại như ông Chiến hay ông Phùng Văn Chính (xã Sơn Đông), Nguyễn Văn Mị, Nguyễn Văn Thuỷ (xã Cổ Đông) – những người học theo ông đầu tư hàng tỉ đồng thành lập trang trại nuôi heo đầy lạc quan và chí thú làm ăn. “Đây là giai đoạn thành công của mô hình kinh tế trang trại, hơn nữa, mình lại làm ăn trên mảnh đất của mình, do mình bỏ tiền ra mua lại để tích tụ ruộng đất, hoặc ít nhất, với đất thuê khoán thì cũng đã được chính quyền giao ổn định, lâu dài, không lý gì các cấp chính quyền lại không ủng hộ”, ông Chính kể.

Thời điểm đó, 10.500 m2 đất của ông Chiến vẫn còn thời hạn sử dụng hơn 45 năm theo quyết định giao đất của UBND xã Cổ Đông, còn 8.300 m2 đất của ông Chính được xã Sơn Đông giao 30 năm. Vậy nhưng, kế hoạch mở rộng quy mô sản xuất sau đó của các chủ trang trại này không những bị thị xã Sơn Tây từ chối, mà quyết định giao đất từ 30 – 50 năm của các xã cũng bị các ngành của thị xã “xem xét lại”.

“Chúng tôi được thị xã mời lên và thông báo (bằng miệng): xã giao đất với thời hạn 50 năm là không đúng luật, xã chỉ được giao đất với thời hạn năm năm. Tôi quá bất ngờ vì trước nay, mọi giao dịch, thủ tục đều làm việc với xã”, ông Chiến kể. Còn ông Chính nói: “Thị xã không duyệt dự án mở rộng quy mô chăn nuôi của tôi, không duyệt thời hạn sử dụng đất 30 năm. Họ bảo “xã không có quyền” (giao đất 30 năm – PV).

Vẫn theo lời các chủ trang trại này, sau đó, các ông đã lên thị xã nhiều lần hỏi thủ tục xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cấp phép mở rộng trang trại, song chưa được chấp nhận. Theo ông Chính, năm 2010 – 2011, ông có nghe thành phố Hà Nội chủ trương phê duyệt thời hạn sử dụng đất cho các dự án trang trại và thực tế nhiều huyện đã thực hiện. “Ngay như một trang trại chăn nuôi heo khác của tôi có quy mô 12.000 m2 ở xã Cẩm Lĩnh, huyện Ba Vì, giai đoạn này cũng được huyện Ba Vì giao đất 50 năm. Nhưng trang trại ở xã Sơn Đông thì thị xã nói chưa có chủ trương”, ông Chính thắc mắc.

Theo chủ nhiệm hợp tác xã chăn nuôi Cổ Đông Trần Văn Chiến, bản thân ông và hàng chục xã viên có hoàn cảnh tương tự hiện rất lo lắng vì không rõ thời hạn giao đất 30 – 50 năm xã ký với họ có bị vô hiệu hay không, và nếu chỉ được sử dụng trong thời hạn năm năm, thì tính từ lúc chính quyền thị xã thông báo với họ từ năm 2007 đến nay, hàng chục hộ đã hết hạn nhưng vẫn chưa bị thu hồi, cũng chưa có hướng dẫn đấu thầu lại, hoặc có hướng giải quyết như thế nào.

“Chúng tôi làm đúng mục đích (là chăn nuôi), chúng tôi mong có giấy chứng nhận sử dụng đất, chứng nhận làm dự án chăn nuôi để mời gọi đối tác, đi thế chấp vay ngân hàng, yên tâm đầu tư. Nhiều lần cấp trên có giới thiệu cho ngân hàng Thế giới về khảo sát để tài trợ cho chúng tôi dự án xử lý môi trường, song cũng vì không có giấy này, nên chúng tôi không được hưởng dự án. Mấy năm rồi, chúng tôi không biết có nên đầu tư làm ăn tiếp hay không”, ông Chiến âu lo.

“Không cấm nhưng cũng không cấp phép”

Theo phòng tài nguyên và môi trường thị xã Sơn Tây, sở dĩ thị xã chưa thể cấp giấy chứng nhận sử dụng đất nông nghiệp, chứng nhận các dự án chăn nuôi cho các chủ trang trại nói trên do quy hoạch thủ đô vừa được thông qua (10.2011), nên Hà Nội chưa có quy hoạch sử dụng đất. “Điều này có nghĩa là, nếu năm nay hoặc năm sau, khi Hà Nội có quy hoạch sử dụng đất mà các trang trại nói trên được cấp phép, song lại không nằm trúng trong vùng quy hoạch đất nông nghiệp, chăn nuôi, thì cơ quan cấp phép phải chịu trách nhiệm, bởi vậy chúng tôi phải thận trọng. Người dân có quyền triển khai các dự án chăn nuôi, song để được cấp phép thì phải chờ quy hoạch”, một lãnh đạo phòng tài nguyên và môi trường thị xã Sơn Tây giải thích. Cũng theo vị này, những cá nhân đã ký hợp đồng giao đất, cho thuê đất sai thẩm quyền của xã Cổ Đông đã bị xử lý kỷ luật, thậm chí ra toà, song vì tiền thuê đất đã lấy của dân (thanh toán một lần khi giao đất) nên có những vướng mắc khó giải quyết trong thời gian ngắn!

CHÍ HIẾU