Quảng Ninh: Tìm đầu ra cho nông sản địa phương

Nguồn tin: Báo Quảng Ninh, 13/03/2012
Ngày cập nhật: 14/3/2012

Những năm gần đây việc nhân rộng các mô hình mới trong sản xuất nông nghiệp đã đem lại nhiều kết quả khả quan qua đó đã góp phần cải thiện đời sống nông dân và phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, vấn đề đầu ra cho nông phẩm vẫn còn nhiều bất ổn.

Sản lượng nhiều, tiêu thụ khó

Theo ước tính mỗi năm, các sản vật địa phương có thể mang lại nguồn thu hàng trăm tỷ đồng cho người sản xuất. Tuy nhiên hiện nay, hầu hết các sản phẩm nông sản chỉ được tiêu thụ nhỏ lẻ, manh mún qua các thương lái, chưa có tổ chức bao tiêu với giá cả ổn định. Năm 2003, huyện Hoành Bồ (Quảng Ninh) được dự án FAO hỗ trợ, cung cấp 64 con nhím giống, tiến hành áp dụng nuôi thử nghiệm trên địa bàn 4 xã Đồng Sơn, Tân Dân, Đồng Lâm, Hoà Bình nhằm phát triển đàn nhím, tăng thu nhập cho người dân. Đến nay, trên toàn huyện Hoành Bồ đã có 226 hộ nuôi nhím với 2.045 con. Từ việc chăn nuôi nhím nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo và có thu nhập cao. Tuy nhiên, việc chăn nuôi một cách ồ ạt khiến cung cao hơn cầu, trong khi đó thị trường tiêu thụ không ổn định đẩy giá nhím giảm.

Giá nhím xuống thấp khiến người dân đắn đo trước khi bán. Ảnh: Cao Quỳnh

Chị Trương Thị Thắm, thôn 2, xã Bằng Cả, huyện Hoành Bồ tâm sự: Gia đình tôi bắt đầu nuôi nhím từ năm 2003, ban đầu chỉ nuôi 2 con nhưng nhận thấy nuôi nhím không đòi hỏi nhiều công chăm sóc mà hiệu quả lại cao nên vợ chồng tôi quyết tâm xây thêm chuồng trại để mở rộng chăn nuôi. Những năm trước, do nguồn giống vẫn khan hiếm, giá nhím giống trên thị trường vẫn rất cao, thị trường tiêu thụ nhím rất lớn, nhím giống từ 9 - 10 triệu đồng/đôi, nhím thịt từ 220.000 - 250.000 đồng/kg. Nuôi một đôi nhím chỉ sau 1 năm là hoà vốn, những năm tiếp theo sẽ có lãi từ 20 - 25 triệu đồng. Tuy nhiên, từ năm 2011 đến nay, thị trường đã bão hoà, “nhà nhà, người người” đều nuôi nhím khiến cho giá nhím giảm đến 50%. Có lẽ trong thời gian tới, chúng tôi sẽ không nuôi nhím mà chuyển sang trồng ổi hoặc nuôi chồn, hươu... để tăng thu nhập.

Cùng chung với nỗi niềm đó, chị Đinh Thị Thu, Chủ tịch Hội Nông dân xã Đồn Đạc, Ba Chẽ chia sẻ: Vụ mía năm ngoái, nhờ mía mà xã chúng tôi xoá được 200 hộ nghèo, thu nhập từ 50 - 70 triệu đồng/hộ. Vào thời điểm này năm ngoái, thương lái khắp nơi ùn ùn đổ về, các xe tải chở mía nườm nượp chạy qua xã. Song năm nay, cả xã có 22 ha mía thì mới chỉ 7 ha mía được thu mua còn lại các ruộng mía khác vẫn chưa có người tới hỏi. Giá mía năm nay cũng thấp hơn năm ngoái, trừ chi phí đi thì hết lãi. Chúng tôi là cán bộ xã đi tuyên truyền, vận động, khuyến khích bà con nông dân trồng mía nhằm tăng thu nhập vậy mà giờ đây những cánh đồng mía vẫn còn xanh ngát một màu. Trong khi đó, vụ mía mới đã tới nhưng nhiều hộ gia đình không còn ruộng để trồng vì mía của năm cũ vẫn còn đầy trên đồng. Có lẽ người nông dân không còn hứng khởi khi bắt tay vào vụ mía mới mà thay vào đó là sự lo lắng liệu rằng “vụ mía mới có giống vụ mía năm nay không” khi mà người nông dân chỉ trông chờ vào mấy người lái buôn nhỏ lẻ. Điều đó cho thấy, sản lượng thì nhiều nhưng giá thành và lợi nhuận thu về không đáng kể. Người trực tiếp sản xuất không hưởng lợi từ thành quả lao động của mình, sản phẩm không có lợi thế cạnh tranh, do đó không kích hoạt được sản xuất.

Mía của vụ cũ tại xã Đồn Đạc, Ba Chẽ còn xanh ngát chưa được tiêu thu.

Và đâu là giải pháp

Khi nông sản có đầu ra tốt, người nông dân có lời, việc phát triển mở rộng sản xuất rất dễ dàng. Để giải quyết bao tiêu nông sản phẩm, hàng hoá phải đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, người nông dân cần được tổ chức sản xuất theo hình thức sản xuất tập thể, hợp tác với nhau thành tổ hợp tác hoặc hợp tác xã; tự bầu chọn ra người điều hành, lãnh đạo, thay mặt tập thể để ký hợp đồng bao tiêu, sản xuất theo kế hoạch với doanh nghiệp thu mua. Nhất là phải giữ chữ tín, bảo đảm hai bên cùng có lợi, tránh phá vỡ hợp đồng. Về phía doanh nghiệp, nghiên cứu, dự báo nhu cầu thị trường, đưa ra giá sàn thu mua và lên kế hoạch đặt hàng theo từng chủng loại nông sản phẩm cho tổ hợp tác hoặc hợp tác xã. Trong trường hợp cần thiết, doanh nghiệp tổ chức hướng dẫn người dân kỹ thuật sản xuất mới, phù hợp với từng loại giống cây, con, nhằm bảo đảm giúp bà con nông dân sản xuất có kế hoạch, có định hướng và sản phẩm đạt chất lượng cao nhất. Điều tiên quyết là thu mua hết lượng nông sản phẩm theo kế hoạch đã đặt hàng dù thị trường có biến động. Một số mô hình tốt trong hợp tác giữa doanh nghiệp và nông dân như chăn nuôi lợn, gà, trồng thanh long, bưởi sạch, an toàn… ở nhiều địa phương, người dân được bao tiêu hết sản phẩm, cần được nhân rộng hơn.

Bên cạnh đó, việc đăng ký thương hiệu cho các nông sản phẩm là điều rất cần thiết. Thực tế cho thấy, các sản phẩm sau khi có thương hiệu, giá bán thường tăng từ 15 - 20%, thị trường được mở rộng thông qua hoạt động quảng bá thương hiệu, xúc tiến thương mại. Mặt khác, công tác quản lý chất lượng sản phẩm, quản lý thương hiệu được chặt chẽ hơn thông qua việc hình thành các tổ chức đại diện cho các tổ chức, hộ gia đình cùng tham gia sản xuất kinh doanh (các hợp tác xã, hiệp hội ngành nghề...). Qua đó huy động được sức mạnh tổng hợp của các thành viên cùng có lợi ích chung, xoá đói giảm nghèo và xây dựng các hình thức tổ chức sản xuất cho các hộ nông dân. Bên cạnh đó, khi thực hiện triển khai và nhân rộng các mô hình sản xuất nông sản cần có quy hoạch và tính toán chặt chẽ để đảm bảo sự ổn định sản xuất, nguồn cung ứng cho thị trường cũng như thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm đó.

Cao Quỳnh