ĐBSCL: Cần cú hích cho cơ giới hóa nông nghiệp

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 06/01/2012
Ngày cập nhật: 9/1/2012

Từ cánh đồng của nông dân tới giai đoạn chế biến, mỗi năm có khoảng 1 triệu tấn lúa ở ĐBSCL bị thất thoát, tương đương với khoảng 5% tổng lượng lúa thu hoạch. Các chuyên gia đã tính toán, chuỗi thất thoát đã làm giảm giá trị của xuất khẩu gạo Việt Nam khoảng 500 triệu USD. Chính phủ, người nông dân đã nhận ra vấn đề và đang nỗ lực làm giảm đi phần thất thoát và tăng thêm giá trị hạt gạo trong vùng.

* Đẩy nhanh cơ giới hóa

Nghị quyết 48/CP ngày 23/9/2009 của Chính phủ về cơ chế, chính sách giảm tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản, thủy sản đã nêu: “... Tổn thất về sản lượng trong và sau thu hoạch đối với lúa từ 11 - 13%, tập trung ở các khâu thu hoạch, phơi sấy, bảo quản và xay xát, chế biến. Ngoài sự tổn thất về sản lượng còn bị sụt giảm đáng kể về chất lượng”. Theo đó, mục tiêu đề ra với lúa gạo: giảm mức tổn thất từ 11 - 13% xuống 5 - 6% vào năm 2020. Hơn 2 năm, thực hiện Nghị quyết 48/CP của Chính phủ, ĐBSCL đã có những chuyển biến đáng ghi nhận. An Giang đã chủ trương hỗ trợ cho nông dân đầu tư mua máy gặt lúa các loại. Đến nay, An Giang có 1.832 máy gặt, trong đó máy gặt đập liên hợp (GĐLH) là 1.445 máy, 387 máy xếp dãy. Với diện tích ứng dụng khoảng 110.000 ha, đạt tỷ lệ 47%. Trong đó, số máy đầu tư mới năm 2011 là 201 máy (GĐLH 182 máy, xếp dãy 19 máy). Các huyện có số lượng máy gặt nhiều là Thoại Sơn 369 máy, Châu Thành 356 máy và Tri Tôn 239 máy. Tượng tự, tại Vĩnh Long, thực hiện Nghị quyết số 48/NQ-CP, ngành nông nghiệp đã xây dựng chính sách hỗ trợ lãi suất cho nông dân vay vốn mua khoảng 400 máy các loại như: máy cày, máy GĐLH, xếp dãy, máy gom lúa… Cộng với lượng máy người dân tự mua, hiện Vĩnh Long có khoảng 850 máy GĐLH, 119 máy gặt xếp dãy; 4.340 máy tuốt lúa. Đưa năng lực thu hoạch bằng cơ giới đạt 70 - 80% diện tích, tuốt lúa đáp ứng 100% nhu cầu. Tại Hậu Giang, có 76 máy GĐLH, 35 máy gặt xếp dãy, tỷ lệ thu hoạch bằng máy là 42%.

Cần đưa nhanh cơ giới hóa vào thu hoạch lúa để giảm thất thoát.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục Trồng trọt, tiến trình cơ giới hóa vẫn còn chậm. Thu hoạch bằng cơ giới của toàn vùng chỉ chiếm khoảng 40% diện tích. Trong đó, Vĩnh Long: 80%, Long An và Sóc Trăng khoảng 70%, Cà Mau và Bến Tre khoảng 5%; năng lực sấy lúa cho vụ Hè thu hiện vẫn còn rất thấp, bình quân khoảng 23 - 25% sản lượng. “Một nền nông nghiệp mang lại sự giàu có không chỉ dựa vào tăng sản lượng, mà quan trọng hơn là tăng “giá trị gia tăng”, đặc biệt ở khâu chế biến và thương mại. Hiện nay, chúng ta đang yếu ở 2 khâu sau này, nên đó mới chính là các vấn đề cần phải giải quyết” - tiến sĩ Trần Du Lịch, đại biểu Quốc hội, nhận định. Trong khi đó, tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL, cho rằng: “Nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh lúa gạo vùng ĐBSCL từ khâu dịch vụ đầu vào, tổ chức sản xuất, bảo quản tồn trữ, chế biến và tiêu thụ lúa gạo, trong đó tổ chức liên kết nông dân trong chuỗi cung ứng lúa gạo và xây dựng thương hiệu là yếu tố then chốt”!

* Gắn kết với các mô hình nông nghiệp

Theo Cục Trồng trọt, tỷ lệ thực hiện cơ giới hóa một số khâu ở ĐBSCL trong năm 2011 “vẫn nằm” ở tỷ lệ như năm 2010. Tỷ lệ lúa được sấy trong vụ Hè thu còn rất thấp, hơn 3/4 sản lượng lúa vụ Hè thu vẫn chưa giữ được chất lượng tốt. Đây là điều đáng lo. Bởi, Nghị quyết 48/CP của Chính phủ đặt ra một số chỉ tiêu khá cao cho khu vực ĐBSCL. Cụ thể, thực hiện thu hoạch lúa bằng máy đạt 50% vào năm 2020, trong đó khu vực ĐBSCL đạt 80%, chủ yếu sử dụng máy GĐLH có tính năng kỹ thuật cao, mức độ sót dưới 1,5%. Cải thiện chất lượng chế biến gạo thành phẩm, phổ biến áp dụng các quy trình và thiết bị xay xát, đánh bóng, tuyển chọn gạo hiệu suất cao. Phấn đấu đến năm 2020, tỷ lệ hạt trắng bạc không lớn hơn 4%, hạt hư hỏng không quá 0,2%. Tăng tỷ lệ gạo 5% tấm xuất khẩu đạt mức 60% vào năm 2015 và đạt 70% vào năm 2020. Với cách làm tương đối giống nhau như triển khai dự án hỗ trợ đầu tư máy gặt, máy sấy lúa phục vụ sản xuất lúa của các địa phương trong vùng chưa thể tạo ra sự đột phá. Nguyên nhân chủ yếu là các chương trình hỗ trợ tín dụng chưa gắn kết với các chương trình, mô hình phát triển nông nghiệp. Dễ thấy nhất là các máy móc được hỗ trợ đầu tư mua mới chưa gắn kết với các đồng ruộng san phẳng mặt ruộng điều khiển bằng tia laser. Kỹ thuật này, được áp dụng tại nhiều nước như Mỹ, Nhật, Úc, được Viện lúa Quốc tế (IRRI) chuyển giao kỹ thuật cho Trung tâm Năng lượng và Máy nông nghiệp Đại học Nông lâm TP.Hồ Chí Minh. Và đã thực hiện tại Bạc Liêu, An Giang, Kiên Giang đem lại kết quả khả quan. Mặt ruộng bằng phẳng là một trong những tiêu chí hàng đầu để máy GĐLH hoạt động hiệu quả.

Thế nhưng, sự gắn kết này vẫn chưa thể hiện rõ trong giai đoạn vừa qua. Năm 2011, ĐBSCL đã thực hiện mô hình cánh đồng mẫu lớn trên diện tích hơn 7.800 ha, nhưng theo Cục Trồng trọt: “Việc xây dựng mô hình cánh đồng mẫu lớn còn thiếu sự phối hợp nhịp nhàng với doanh nghiệp thu mua lúa, số lượng thu mua ở các mô hình còn nhiều hạn chế”. Năm 2012, mô hình này sẽ được mở rộng, thiết nghĩ các địa phương cần gắn kết với các chương trình hỗ trợ tín dụng mua máy GĐLH, làm lò sấy… tạo ra “cú hích” cho cơ giới hóa nông nghiệp trong vùng. Nghị quyết 48/CP của Chính phủ đã xác định: “Khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư phát triển các loại máy sấy, phù hợp với quy mô, trình độ sản xuất, đảm bảo từ năm 2015 trở đi năng lực sấy lúa cả nước đạt trên 10 triệu tấn/năm”. Không chỉ là kêu gọi máy sấy, ngay các loại máy GĐLH do trong vùng sản xuất cũng gặp nhiều khó khăn: chưa có những dây chuyền sản xuất hiện đại, các thiết bị thay thế khi gặp sự cố khan hiếm, chủ yếu còn làm thủ công.

CAO PHONG