Tiêu thụ nông sản cho nông dân: Cắt trung gian, giảm giá thành - Các bên cùng có lợi

Nguồn tin: Hà Nội Mới, 31/12/2011
Ngày cập nhật: 3/1/2012

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Hà Nội, đến thời điểm này, thành phố đã bước đầu hình thành được một số vùng chuyên canh sản xuất nông sản hàng hóa tập trung như: vùng lúa chất lượng cao, rau an toàn, vùng trồng cam, bưởi, vùng chăn nuôi gia cầm, bò thịt, bò sữa tập trung...

Tuy nhiên, việc tiêu thụ nông sản của nông dân thành phố vẫn chủ yếu ở dạng thô, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại chưa được quan tâm đúng mức nên giá trị và sức cạnh tranh của nhiều loại nông sản còn thấp.

Nhiều trung gian - đội giá thành

Hà Nội là địa phương có nhiều thế mạnh trong sản xuất các mặt hàng nông sản, thực phẩm với khối lượng lớn, chất lượng cao như bưởi Diễn, cam Canh, rau an toàn, miến dong, mì gạo và một số mặt hàng thủ công mỹ nghệ. Hầu hết nông sản, thực phẩm do nông dân sản xuất ra đều bán trên thị trường tự do, không qua hợp đồng nên việc tiêu thụ thường gặp rất nhiều khó khăn. Vì thế, trên địa bàn Hà Nội đã liên tiếp xảy ra tình trạng “được mùa, rớt giá” hay tư thương ép giá...

Để giúp nông dân trong việc tiêu thụ nông sản, thời gian qua Sở NN&PTNT Hà Nội, Hội Nông dân Hà Nội, UBND các huyện đã phối hợp với một số doanh nghiệp như Tổng công ty thương mại Hapro nắm bắt tình hình tại một số vùng sản xuất tập trung ở Thanh Trì, Thạch Thất, Sóc Sơn, Chương Mỹ… Tuy nhiên, đến nay, lượng nông sản tiêu thụ qua ký kết hợp đồng chỉ chiếm 1 tỷ lệ rất nhỏ so với thực tế sản xuất của nông dân Thủ đô. Chị Nguyễn Thị Tâm, xã viên HTX sản xuất và tiêu thụ rau an toàn Yên Mỹ huyện Thanh Trì cho biết, HTX có quy mô 50 ha, mỗi ngày sản xuất ra hàng chục tấn rau nhưng có tới 90% là do xã viên tiêu thụ tự do trên thị trường.

Hầu hết nông sản do nông dân sản xuất ra không qua hợp đồng nên việc tiêu thụ thường gặp rất nhiều khó khăn, hay bị tư thương ép giá...

Theo chị Chử Bích Ngọc chủ trang trại 5 ha tại xã Tứ hiệp (Thanh Trì), trong thời gian qua, giá cá trên địa bàn các chợ tăng đột biến theo tình hình tăng giá trung của các loại nông sản nhưng thực tế, giá bán cá tại các trang trại chỉ bằng 55% giá bán trên thị trường. Nếu như một kg cá rô phi loại 1 tại trang trại của chị thời điểm được giá nhất hồi tháng 7, tháng 8 vừa qua là 35.000 đồng thì sau khi qua nhiều thương lái, giá đến tay người tiêu dùng là 65.000 đồng/kg. Chị Ngọc “bật mí” đường đi của con cá, đến thời điểm thu hoạch, chị bán toàn bộ vài chục tấn cá cho một thương lái lớn. Thương lái này sẽ tiếp tục bán lại cho khoảng hơn chục thương lái nhỏ khác, mỗi người từ hai đến 3 tấn cá trong vòng từ 2 - 3 ngày với giá cao hơn 2.000 - 3.000 đồng/kg. Các thương lái nhỏ này chở cá tới các chợ đầu mối bán cho những người bán lẻ tại các chợ trong thành phố với giá cao hơn 5.000 - 7.000 đồng/kg. Và từ đội ngũ bán lẻ này tới tay người tiêu dùng giá tiếp tục được đội lên thêm 10.000 - 15.000 đồng/kg cá, như vậy các khâu trung gian nhỏ phía sau giá ăn chênh lệch càng lớn.

Hướng tới nông nghiệp hàng hóa, khoa học

Theo bà Lê Thị Thu Thủy, Phó bí thư huyện ủy Thanh Trì, sản xuất còn mang tính nhỏ lẻ, phân tán, sản lượng nông sản của từng hộ nông dân thấp nên nhu cầu liên kết chưa thực sự cao giữa nông dân với nhau cũng như giữa nông dân với doanh nghiệp. Mặc dù thời gian vừa qua, thương lái luôn đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu thụ nông sản. Song, về lâu dài thì đây là mô hình không thích hợp, vì thương lái không thể quan tâm và kiểm soát được quá trình sản xuất của nông dân, chất lượng sản phẩm như thế nào, truy suất nguồn gốc ra sao.

Theo các kết quả nghiên cứu về chuỗi liên kết nhiều loại ngành hàng đều phản ánh chung tình hình nông dân đang là người được hưởng lợi ít nhất và chịu chi phí, rủi ro lớn nhất so với các doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ. Chính vì vậy, khó có thể phát triển bền vững giữa những người sản xuất và doanh nghiệp trên cơ sở chưa thực sự chia sẻ bình đẳng lợi ích và rủi ro giữa các bên tham gia. Rõ ràng, để thúc đẩy sản xuất phát triển, nâng cao giá trị sản phẩm nông sản hàng hóa thì liên kết được xem là yếu tố sống còn. Trước mắt là việc hình thành các liên kết ngang giữa nông dân với nhau theo mô hình HTX, tổ hợp tác, hội, hiệp hội, câu lạc bộ… Trên cơ sở đó phát triển liên kết theo mô hình (doanh nghiệp – tổ chức hội của nông dân – nông dân), qua đó góp phần tạo tính bền chặt giữa doanh nghiệp và nông dân, nâng cao tính cạnh tranh của nông sản trên thị trường và tăng thu nhập cho nông dân.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Xuân Việt khẳng định, trong thời gian tới, thành phố sẽ quan tâm hơn nữa việc đẩy mạnh tiêu thụ nông sản cho nông dân. Lâu nay, trong chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp, nhiều địa phương vẫn chỉ coi trọng đầu tư cơ sở hạ tầng, giao thông, thủy lợi cho các vùng sản xuất mà có phần xem nhẹ khâu tổ chức tiêu thụ. Hà Nội chủ trương đầu tư khoa học công nghệ vào nông nghiệp, đi đôi với việc đẩy mạnh liên kết, tiêu thụ, quảng bá sản phẩm, coi đây là một trong những mắt xích quan trọng nâng cao giá trị nông sản.

Ngoài ra, thành phố cũng đang có chủ trương thành lập Trung tâm xúc tiến thương mại, nhằm giúp nông dân và doanh nghiệp quảng bá, xây dựng nhãn hiệu hàng hóa và hướng dẫn, hỗ trợ tổ chức tiêu thụ nông sản và các sản phẩm làng nghề của Hà Nội.

Đức Hải