Làm mía đường không thể đứng một mình

Nguồn tin: KTVN, 09/10/2007
Ngày cập nhật: 9/10/2007

Niên vụ 2006-2007 thế giới sản xuất 167 triệu tấn đường thực phẩm (đường mía và đường củ cải).

Tổ chức Đường Thế giới (ISO) dự báo niên vụ mới kết thúc vào tháng 9/2008 sẽ đạt 169 triệu tấn, cao nhất từ trước đến nay. Như vậy cung sẽ vượt cầu khoảng 10,8 triệu tấn. Giá đường thế giới xuống thấp là nỗi lo của các nhà máy đường Việt Nam vì theo cam kết WTO, phải mở cửa thị trường và giảm thuế theo lộ trình.

Theo cam kết WTO, thuế nhập khẩu đường vào Việt Nam mặc dù không thay đổi: 60% với đường tinh luyện, 25% với đường thô nhưng hạn ngạch sẽ được tăng thêm 5% của mức 55.000 tấn. Còn với cam kết AFTA (Khu mậu dịch tự do ASEAN), thuế xuất nhập khẩu đường giảm từ 30% năm 2007 xuống còn 20% năm 2008 với cả đường tinh luyện và đường thô.

Trong cam kết WTO, phía Việt Nam vẫn được quyền phân bổ hạn ngạch đường cho đối tượng sử dụng cuối cùng, nên hiện nay Chính phủ cũng có thể chỉ cấp phép cho các nhà máy chế biến đường công nghiệp nhập đường tinh luyện hoặc đường trắng làm nguyên liệu sản xuất. Đến tháng 9 lượng đường nhập khẩu chỉ khoảng 10.000 tấn nhưng theo công bố mới nhất, qua tháng 10 đã lên 19.000 tấn.

Nguyên do vì giá đường trắng thế giới liên tục giảm, năm 2006 từ mức cao nhất 487 USD/tấn hồi tháng 5, đến tháng 9 còn 334 USD/tấn rồi tiếp tục giảm đến tháng 9/2007 còn 265-270 USD tại London và 268 USD/tấn tại Thái Lan.

Với giá này, dù chịu thuế 60%, các nhà máy chế biến công nghiệp thực phẩm dù nhập khẩu vẫn được lợi so với mua tại Việt Nam. Trong nước giá đường tinh luyện có VAT ở mức 7.000-7.350 đồng, đường kính trắng từ 6.200-6.900 đồng/kg!

Sản xuất riêng lẻ đang là một vấn nạn

Ngành mía đường Việt Nam có giá thành nguyên liệu mía trong mỗi tấn đường hiện cao hơn các nước là 30%, nên nỗi lo nhất lại là đường nhập lậu. Đường Thái Lan cộng với thuế và giá vận chuyển, về đến biên giới Campuchia nếu lúc này xâm nhập trót lọt qua biên giới Việt Nam sẽ lãi khá.

Chính vì vậy, từ đầu tháng 9 tại ĐBSCL khi 9 nhà máy đường lần lượt vào vụ, nguồn cung ngày một dồi dào thì tại các chợ đầu mối, giá đường trong nước và đường nhập lậu cạnh tranh nhau từng giá. Các nhà máy, kể cả các công ty lớn ở khác vùng còn lượng đường dự trữ đã luôn luôn phải tính toán để cạnh tranh với đường nhập lậu.

Tại Cần Thơ, giá đường Thái Lan đến tay người mua lẻ luôn luôn rẻ hơn đường Việt Nam 200 đồng/kg. Đường nhập lậu cũng "sẵn sàng" tăng, giảm giá khi thị trường trong nước có những biến động ảnh hưởng đến giá cả!

Ngày 5/10 tại Tp.HCM, Hiệp hội Mía đường Việt Nam tổ chức hội nghị vào niên vụ mới. Nhiều doanh nghiệp cho rằng hiện tại các cơ quan chức năng chưa nắm rõ và nắm hết diễn biến và số lượng đường nhập lậu qua biên giới Tây Nam và miền Trung nhưng tình hình kinh doanh trong niên vụ mới thật là đáng lo. Xu hướng cho thấy giá đường khó tăng cao trở lại. Phần kinh doanh sản phẩm thì "mạnh ai nấy lo", cơ quan quản lý sản xuất là Cục Chế biến nông lâm sản và nghề muối (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cũng khó nắm rõ lượng đường hiện có mặt trên thị trường hoặc tồn kho của từng doanh nghiệp, từng vùng và cả nước.

Đại diện các công ty chuyên doanh đường - cũng là thành viên trong Hiệp hội cho rằng Nhà nước chưa xem đường là một nhu yếu phẩm để có mức dự trữ cố định nhằm điều hòa thị trường. Các nhà máy đường giao hàng cho đơn vị phân phối cũng không theo một quy ước về số lượng từng kỳ.

Kinh doanh đường riêng lẻ rõ ràng đang là một "vấn nạn" trong cạnh tranh thời hội nhập của ngành mía đường. Nhiều ý kiến cho rằng hiện tại với 90% các công ty đường đã hoạt động theo mô hình cổ phần hóa, Hiệp hội Mía đường Việt Nam nên đề ra những giải pháp thương mại thị trường để bình ổn ngành đường Việt Nam.

Cần phải bình ổn giá đường

Theo ông Võ Thành Đàng, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, song song với công tác chống buôn lậu, phải giữ được giá đường ổn định, phù hợp tương đối với giá cả thị trường thế giới. Để tránh việc các nhà máy đường bán phá giá (do khó khăn phải thu hồi vốn, trả nợ nông dân) vô tình tạo lợi thế cho đường nhập lậu thì cần tập trung việc tiêu thụ đường về một đầu mối có sự quản lý, điều hành thống nhất, nâng cao tính trách nhiệm của các thành viên sáng lập.

Đầu mối ấy chính là Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển mía đường Việt Nam mà thành viên sáng lập chính là các công ty, nhà máy đường chủ chốt hiện là thành viên của Hiệp hội.

Đặc thù của ngành mía đường Việt Nam cũng như thế giới là hàng năm sản xuất chỉ từ 5-6 tháng nhưng sản phẩm được thị trường tiêu dùng cả năm nên phải có biện pháp tạm trữ đường để điều hòa tiêu dùng cả năm! Cân đối lượng đường sản xuất và tiêu dùng, trong tương lai, cung có thể lớn hơn cầu nên giải pháp xuất khẩu đường phải được công ty này tính tới.

Sự điều hành thống nhất mặt hàng đường sẽ giảm được sự cạnh tranh không đáng có giữa các nhà máy, đặc biệt là giảm được một phần chi phí bốc xếp trung chuyển, vận chuyển, thuê kho, bảo quản nhiều lần trên một đơn vị sản phẩm. Không chỉ các nhà máy đường mà các công ty thương mại chuyên doanh ngành đường thực phẩm trong nước như Công ty Cổ phần Công nghiệp thực phẩm Sài Gòn, Công ty Thương mại Thành Công đều ủng hộ phương án thành lập Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển mía đường.

Nếu giữ được giá đường ổn định, công ty này còn giúp cho người trồng mía yên tâm sản xuất. Công ty này phù hợp với yêu cầu thực tế của ngành sản xuất mía đường và xã hội. Nếu tập hợp được hết các công ty đường có sản lượng lớn, nó nên trở thành một công ty độc quyền hoạt động theo định hướng và chỉ đạo của Chính phủ để có lợi cho cả ba bên là các công ty đường, nông dân trồng mía và người tiêu dùng.

Các nhà máy đường vẫn phải chịu sự chi phối khắc nghiệt của thị trường. Làm ra sản phẩm có giá thành thấp, chất lượng tốt cung ứng cho Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển mía đường, thì nhà máy vẫn thu được lợi nhuận cao, thương hiệu được củng cố, ngược lại sẽ phải đóng cửa. Chính giá đường bình ổn là thước đo chuẩn đối với nhà máy sản xuất đường!

Hưng Văn