Bài học từ lũ lớn

Nguồn tin: Báo An Giang, 06/10/2011
Ngày cập nhật: 7/10/2011

Đã hơn 10 năm nay, người ta mới lại thấy một mùa nước nổi “đúng nghĩa” xuất hiện ở vùng ĐBSCL. Lũ lớn bất ngờ đã gây thiệt hại nặng nề cho những tỉnh đầu nguồn như An Giang, Đồng Tháp. Tuy nhiên, cũng có thể coi đây là bài học đắt giá giúp các địa phương chủ động hơn khi “sống chung với lũ”.

Cần xét lại cao trình xây dựng cơ bản:

Lũ năm nay tuy được đánh giá là lên nhanh bất thường nhưng trên thực tế, khu vực đầu nguồn sông Tiền, sông Hậu vẫn chưa đạt mức đỉnh lũ năm 2000 (ngoại trừ một số nơi trong vùng trũng Tứ giác Long Xuyên và vùng hạ lưu khu vực Chợ Mới – Long Xuyên cao hơn đỉnh lũ năm 2000). Cụ thể, mùa lũ năm 2011 đã đạt đỉnh cao nhất vào ngày 1-10 với mực nước thực đo trên sông Tiền tại Tân Châu là 4,86 m, trên sông Hậu tại Châu Đốc là 4,25 m. Trong khi đó, đỉnh lũ cao nhất năm 2000 tại Tân Châu (ngày 23-9) là 5 m 06, tại Châu Đốc là 4,90 m.

Gia cố đê bao ở huyện Tri Tôn (An Giang).

Trước khi mùa lũ về, hầu hết các địa phương đều báo cáo việc xây dựng đê bao, cụm, tuyến dân cư, đường giao thông… đã vượt cao trình đỉnh lũ năm 2000. Vậy mà khi nước lũ tràn về, dù vẫn còn thấp hơn đỉnh lũ năm 2000 nhưng ở huyện đầu nguồn An Phú, tuyến Tỉnh lộ 957 gần như bị cắt đứt, hàng chục km đường giao thông nông thôn và 860 căn nhà bị ngập, 659 căn bị xiêu vẹo, hơn 1.600 hộ dân cần phải hỗ trợ gấp lương thực… Còn ở thị xã Tân Châu, số nhà bị ngập lên đến 3.380 căn, 85 căn bị xiêu vẹo, 25,5 héc-ta hoa màu bị mất trắng, 175 ao nuôi cá bị ngập… Những con số này cho thấy thiệt hại không phải nhỏ. Vấn đề cần quan tâm là các địa phương nên kiểm tra lại cao trình xây dựng hệ thống giao thông, khu dân cư, trường học, đê bao… đã thật sự vượt đỉnh lũ năm 2000 chưa hay vẫn còn thấp hơn?

Đê bao đã thực sự đảm bảo?

Theo ông Phạm Văn Lê, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn An Giang, tính đến nay, trên địa bàn tỉnh đã có hơn 39 km đường Tỉnh lộ, 111,3 km đường nông thôn và trên 12.900 căn nhà bị ngập, 749 căn bị xiêu vẹo. Nước lũ cũng đã làm ngập nhiều tuyến đê bao với tổng chiều dài hơn 396 km và làm vỡ 254 m đê, gây ngập úng 160 héc-ta và mất trắng 3.883 héc-ta lúa vụ 3. Trong đó, khu vực thiệt hại nặng nề nhất là huyện Châu Phú (2.935 héc-ta), Chợ Mới (626 héc-ta), Châu Thành (320 héc-ta)…

Nhìn chung, hầu hết các vụ vỡ đê trong mùa lũ năm nay đều xảy ra ở những tuyến đê mới đưa vào sản xuất vụ 3 lần đầu tiên hoặc mới chỉ qua 1 – 2 mùa. Nông dân Phạm Công Bằng, canh tác 5,8 héc-ta lúa ở khu vực kênh Thầy Phó (xã Bình Mỹ, Châu Phú), giãi bày: “Năm nay, thấy giá lúa cao nên địa phương kêu gọi sản xuất vụ 3 nông dân cũng đồng tình. Tuy nhiên, khi xuống giống rồi mới thấy lo. Tuyến đê kênh Thầy Phó tương đối tốt nhưng đê ngoài ven kênh ranh tiếp giáp xã An Hòa (Châu Thành) xáng cạp mới thực hiện chưa đầy 5 tháng, mặt đê vừa yếu, vừa nhỏ nên bị vỡ là đương nhiên”. Còn tại khu vực kênh 7, kênh 10 (xã Ô Long Vĩ, Châu Phú), nơi vừa xảy ra các vụ vỡ đê nghiêm trọng, tình hình cũng tương tự. Theo lời người dân, các tuyến đê này cao trình chỉ đạt 4,2 m nhưng chỗ thấp, chỗ cao, chân đê mới đắp còn rất yếu. Khu vực này lại bị coi là “rốn lũ” nên khi lũ lên nhanh, độ chênh lệch mực nước giữa sông và ruộng lên đến 3 – 4 m nên vỡ đê là điều khó tránh khỏi. Ở khu vực mương Cả Điền (xã Bình Hòa, Châu Thành), nơi vừa xảy ra vỡ đê ngày 29-9, cũng mới đưa vào sản xuất vụ 3 lần thứ 2. Hệ thống đê nơi đây khá mỏng, không đảm bảo cao trình vượt lũ…

Trong khi đó, huyện Thoại Sơn là nơi tập trung diện tích sản xuất vụ 3 lớn nhất tỉnh thì hệ thống đê vẫn an toàn. Ngoại trừ xảy ra sự cố vỡ đê nhỏ ở khu vực kênh 2 (xã Vọng Thê) và đã được khắc phục nhanh chóng, đến nay, toàn tuyến đê bao hơn 1.000 km của huyện Thoại Sơn vẫn được giữ vững, đảm bảo cho hơn 38.000 héc-ta lúa vụ 3 phát triển tốt. Hệ thống đê này đã được xây dựng hoàn chỉnh trong giai đoạn từ năm 2001 – 2004. Kinh nghiệm của Thoại Sơn là xây dựng đê bao nhưng không đưa vào sử dụng ngay, chờ vài năm cho chân đê được nén vững chắc, bờ đê được gia cố rộng và cao trình đê đảm bảo an toàn mới đưa vào phục vụ sản xuất. Nhờ vậy, mặc cho nước lũ lên nhanh đột ngột, Thoại Sơn vẫn không bị động.

Thiết nghĩ, đây là kinh nghiệm quý mà các địa phương khác cần nghiên cứu, học tập.

NGÔ CHUẨN