Kinh tế thủy sản Cà Mau: Chặng bứt phá về đích còn lắm gian nan

Nguồn tin: Báo Cà Mau, 07/04/2011
Ngày cập nhật: 11/4/2011

Mặc dù trong những năm gần đây, ngành kinh tế thủy sản trong tỉnh có nhiều bước tiến đáng kể. Sản lượng tôm nuôi được nâng lên, mở rộng diện tích, hình thức sản xuất được đa dạng hóa so với trước. Nhưng nhìn một cách tổng thể vẫn còn nhiều vấn đề bất cập, nhiều rào cản còn tồn tại, khó có thể tạo được bước bứt phá cho ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.

Được đánh giá là tỉnh có nhiều lợi thế về phát triển kinh tế thủy sản nhất trong khu vực ĐBSCL, nhưng năng suất bình quân tôm nuôi trong tỉnh hiện chỉ đạt khoảng 350-380 kg/ha/năm, còn thấp so với các tỉnh trong khu vực.

Nhiều bài toán cần lời giải

Một trong những rào cản lớn làm cho kinh tế thủy sản phát triển chưa xứng với tiềm năng của tỉnh hiện nay là khâu quy hoạch vùng nuôi. Tuy diện tích nuôi trồng thủy hải sản tỉnh đạt trên 296.000 ha, nhưng phát triển theo hình thức nhỏ lẻ, manh mún, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Thành Tươi khẳng định, để đạt được diện tích 10.000 ha nuôi tôm công nghiệp vào năm 2015, điều quan trọng nhất là có sự vào cuộc của doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư phát triển vùng nuôi. Nhưng xem ra các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh hiện chưa thật sự mặn mà với việc đầu tư cho phát triển vùng nguyên liệu.

Do thiếu vốn để đầu tư nuôi tôm công nghiệp, nông dân Cái Nước chọn mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến năng suất cao. Ảnh: ĐỨC TOÀN

Theo ý kiến của các doanh nghiệp chế bến và xuất khẩu thủy sản trên địa bàn tỉnh, việc đầu tư phát triển vùng nuôi, để chủ động nguồn nguyên liệu trong sản xuất là một trong những nhu cầu cần thiết hiện nay, cũng như cho sự phát triển lâu dài. Tuy nhiên, với mặt bằng quy hoạch thực tế, nếu đầu tư, khả năng thua lỗ là rất cao.

Như vậy, nếu làm tốt khâu quy hoạch, chắc chắn các doanh nghiệp sẽ vào cuộc. Với tiềm năng về tài chính, kỹ thuật của hơn 34 công ty, nhà máy chế biến và xuất khẩu thủy sản đóng trên địa bàn tỉnh, thì việc đạt được mục tiêu đặt ra vào năm 2015 là không khó.

Một bài học kinh nghiệm được rút ra từ các tỉnh trong khu vực là tỉnh nào làm tốt công tác quy hoạch thì tỉnh đó có nền kinh tế thủy sản phát triển mạnh và nhanh. Sở dĩ, tỉnh Bến Tre có năng suất tôm nuôi đạt rất cao trong khu vực cũng là nhờ làm tốt khâu quy hoạch.

Vùng nuôi tôm công nghiệp của tỉnh Bến Tre được đầu tư rất bài bản, khoa học và tách hẳn ra thành một khu vực riêng. Hệ thống mương cấp và thoát nước được phân biệt rõ ràng, có ao lắng trước khi thải ra môi trường, đặc biệt là hệ thống lưới điện 3 pha.

Đồng thời có sự trao đổi đất giữa những hộ trong vùng quy hoạch nuôi tôm công nghiệp nhưng không có nhu cầu nuôi với những hộ bên ngoài có nhu cầu.

Chính khâu quy hoạch chưa tốt nên bài toán về hệ thống thủy lợi, lưới điện chưa tìm được lời giải đáp căn cơ. Ngoại trừ hệ thống thủy lợi, lưới điện hiện chưa đảm bảo cho sản xuất, thì một bài toán cho ngành thủy sản cần phải tìm đáp án đó chính là việc ứng dụng khoa học - kỹ thuật của người dân. Mặc dù hằng năm tỉnh tổ chức hàng ngàn buổi tập huấn kỹ thuật cho người dân, hàng trăm mô hình trình diễn nhưng xem ra vẫn còn mang tính lý thuyết, người dân chưa thể áp dụng trong thực tiễn.

Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh Nguyễn Trần Thức nhận định, tuy đội ngũ khuyến nông viên hiện đã được phủ khắp các xã, phường trên địa bàn tỉnh nhưng tỷ lệ đủ trình độ và kinh nghiệm thực tế là rất thấp, đa phần là cán bộ mới ra trường, kiến thức thực tế còn nhiều hạn chế. Trang thiết bị phục vụ cho công tác chuyên môn còn thiếu nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả trong quá trình đưa khoa học - kỹ thuật đến với người dân.

Đối với các mô hình trình diễn mà tỉnh đã triển khai thực hiện trong nhiều năm qua tuy đạt kết quả khá cao nhưng theo Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Thành Tươi nhận định, nó cũng chỉ dừng lại ở mức độ trình diễn mà chưa được nhân rộng phổ biến rộng rãi trong nhân dân để áp dụng thực hiện.

Khó khăn kép!

Trong chiến lược phát triển kinh tế thủy sản đến năm 2015, tỉnh đặt ra mục tiêu đạt 10.000 ha nuôi tôm công nghiệp và năng suất bình quân tôm nuôi đạt từ 700-800 kg/ha/năm xem ra con đường đạt được mục tiêu ấy là vô cùng khó khăn, nếu không nhanh chóng giải quyết những bất cập đang hiện hữu.

Sau hơn 10 năm chuyển dịch cơ cấu sản xuất, tổng diện tích nuôi tôm công nghiệp chỉ khoảng 2.700 ha. Trong khi từ đây đến năm 2015 chỉ còn hơn 4 năm nhưng phải phát triển diện tích tôm công nghiệp thêm 10.000 ha, tức gấp 4 lần.

Quả thật con đường về đích còn quá xa và gian khó. Trong khi những tồn tại và bất cập chưa được tháo gỡ thì những khó khăn, thách thức khác lại xuất hiện. Việc giá xăng dầu, điện tăng cao như hiện nay đã làm nhiều mặt hàng phục vụ trong sản xuất leo thang, làm cho những khó khăn của ngành nuôi trồng và khai thác thủy sản cũng được nhân đôi.

Anh Trương Thanh Nhàn, xã Thanh Tùng, huyện Đầm Dơi, cho hay, cứ đà này thì không biết duy trì được bao lâu, bình quân mọi thứ đều tăng lên khoảng 15-20%. Nếu như trước kia 0,5 ha nuôi tôm công nghiệp sử dụng chế phẩm sinh học mức đầu tư chỉ khoảng 250 triệu đồng thì giờ phải từ 300-320 triệu đồng.

Nếu thu hoạch dưới 3 tấn tôm nguyên liệu xem như có khả năng thua lỗ. Nếu như tôm chết giữa chừng thì cầm chắc sẽ lâm nợ. Anh Nhàn so sánh, sau hơn 10 năm chuyển dịch, giá chi phí mọi thứ gần như đã tăng gấp đôi, chỉ có giá tôm giậm chân tại chỗ?

Một tồn tại không nhỏ làm cho nghề nuôi trồng thủy sản lâm vào khó khăn như hiện nay là chất lượng con giống. Những năm gần đây, Cà Mau được đánh giá là “túi chứa”, là nơi tiêu thụ tôm giống kém chất lượng. Bằng cách này hay cách khác, những lô tôm giống kém chất lượng xoay vòng vào vuông của nông dân. Nguồn tôm giống kém chất lượng, môi trường bị ô nhiễm, kỹ thuật nuôi của người dân còn thấp là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tôm chết nhiều nơi.

Hình ảnh “con tôm ôm chai rượu” đã xuất hiện ở một số nơi. Tuy đây chỉ là một cách nói vui nhưng là thực tế của một số gia đình trong những con nước nuôi thất bát liên tục, nếu đem bán thì lỗ tiền xăng, đành để lại làm mồi nhậu.

Ông Trần Hoàng Chen, Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh khẳng định, kể từ khi nghề nuôi tôm trong tỉnh được phát triển đến nay, trại sản xuất tôm giống tăng liên tục. Nhưng trong suốt thời gian qua, hơn 890 trại sản xuất giống trong tỉnh chưa có trại giống nào tự động đăng ký hủy một đợt tôm giống kém chất lượng.

Phải chịu tác động nhiều nhất trong hai đợt tăng giá qua là nghề khai thác thủy sản biển. Ông Trần Văn Tòng, ngư dân khóm 5, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, cho biết, qua hai đợt tăng giá của xăng, dầu thì các dịch vụ hậu cần nghề biển cũng leo thang theo.

Ông tính toán, mỗi chuyến biển phải bỏ thêm từ 70-100 triệu đồng, tùy theo công suất tàu. Nhiều người dân hành nghề khai thác đang đứng trước tình trạng “tiến thoái lưỡng nan”, tiếp tục ra khơi hay nằm bờ; làm cách nào giảm chi phí cho mỗi chuyến ra khơi hay chuyển sang nghề khác.

Xăng, dầu đã nhiều lần được điều chỉnh tăng giá, theo đó hàng loạt những mặt hàng khác cũng leo thang theo. Ngành khai thác, nuôi trồng và chế biến thủy sản trên địa bàn tỉnh sẽ phải tiếp tục đón nhận những “dư chấn” khó khăn.

Trước tình trạng đó nếu không tìm ra một giải pháp phát triển hợp lý, tiết kiệm và khoa học thì nghề khai khác, nuôi trồng và chế biến thủy sản tỉnh khó có thể đạt được những mục tiêu đã đề ra./.

Nguyễn Phú