Vì sao nông dân Cà Mau chưa giàu: Sản xuất thiếu bền vững, đâu là nguyên nhân?

Nguồn tin: Báo Cà Mau, 06/04/2011
Ngày cập nhật: 7/4/2011

Trong số báo trước, bài viết đề cập đến vấn đề nông dân Cà Mau nghèo trên vùng đất phì nhiêu nhất nước. Thế nhưng, cũng trên vùng đất đó, nhiều người vẫn ăn nên làm ra từ việc biết tích lũy, sáng tạo, mặc dù đó vẫn là những điển hình hiếm hoi. Theo ông Trần Hoàng Chen, Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh, để nông nghiệp nông thôn Cà Mau phát triển bền vững thì nhiều vấn đề cần được giải quyết đến nơi đến chốn.

Ấp Tân Thành Mới, xã Rạch Chèo, huyện Phú Tân được nhiều người biết đến bởi nơi đây đời sống bà con khá giả, con cái của họ được học hành đến nơi đến chốn. Đặc biệt, trong ấp có tổ nông dân số 1 luôn đứng đầu về thu nhập.

Tổ gồm 13 hộ với 65 ha đất sản xuất, chủ yếu là nuôi thủy sản, thu nhập hằng năm bình quân mỗi hộ đạt từ 50 - 70 triệu đồng (đã trừ chi phí). Cả tổ có 22 em vào đại học, riêng gia đình ông Đoàn Văn Hòa (Bảy Hòa) có đến 5 em học đại học.

Tiết kiệm chi tiêu, thay đổi cách nghĩ, cách làm

Thanh long ruột đỏ - mô hình đang được nhân rộng nhiều nơi nhưng đầu ra không ổn định do chưa được quy hoạch rõ ràng.

Ông Bảy Hòa bộc bạch: “13 hộ chúng tôi đều là những người từ miền Bắc vào đây lập nghiệp. Tay trắng, cuộc sống những ngày đầu cũng cơ cực lắm. Tuy nhiên bí quyết làm giàu duy nhất của chúng tôi là bên cạnh việc cần cù, siêng năng phải không ngừng học hỏi lẫn nhau, chia sẻ những kinh nghiệm trong trồng trọt, chăn nuôi. Tuy nhiên, vấn đề quyết định vẫn là việc tích lũy trong tiêu dùng, có kế hoạch chi tiêu rõ ràng thì mới mong làm giàu được”.

Bằng những việc làm cụ thể như nuôi trồng thủy sản là chính, tổ 1 ấp Tân Thành Mới còn đa dạng trong sản xuất với mục đích lấy ngắn nuôi dài. Anh Phạm Văn Quang, Trưởng Ban nhân dân ấp Tân Thành Mới, cho biết: “Bà con ở đây khá lên được là nhờ tích lũy trong chi tiêu. Mặc dù chọn nuôi thủy sản là chính nhưng trong mỗi gia đình, họ luôn trồng xen canh các loại rau màu (cả ngắn ngày lẫn dài ngày) để cải thiện bữa ăn, chăn nuôi để tăng thêm thu nhập, nuôi xen canh các loài thủy sản khác để hạn chế rủi ro… Chính nhờ sự đa dạng trong sản xuất, tích lũy trong chi tiêu mà họ có điều kiện để chăm lo cho con cái học hành đến nơi đến chốn”.

Ở ấp Ông Chừng, xã Đất Mới, huyện Năm Căn cũng có một xóm người dân từ miền Bắc vào nhưng kinh tế rất phát triển. Chia sẻ bí quyết thành công, ông Hoàng Mạnh, Bí thư chi bộ ấp, cho biết: “Mặc dù xóm này chỉ có 10 hộ là dân miền Bắc nhưng đều thuộc diện khá, giàu. Theo tôi, ngoài vấn đề cần cù trong lao động thì yếu tố tiết kiệm trong chi tiêu phải được quan tâm hàng đầu. Cần cù mà ăn xài phung phí, không tiết kiệm trong chi tiêu thì cũng không tích lũy được”.

Trên đây chỉ là một vài điển hình hiếm hoi trong việc thay đổi cách nghĩ, cách làm trong nông dân để làm giàu. Hiện tại, đa số nông dân trong tỉnh vẫn còn chịu nhiều thiệt thòi do nhiều nguyên nhân. Một trong những nguyên nhân chính vẫn là sự thiếu kiên quyết trong thực hiện các giải pháp bảo đảm an sinh xã hội.

Theo anh Trương Thanh Nhàn, Chủ tịch UBND xã Đất Mới, một phần cái nghèo của bà con nông dân là do chưa chú ý đến sự tiết kiệm trong chi tiêu, yếu tố quyết định vẫn là họ chưa biết cách để làm giàu. Lý giải nguyên nhân này, anh nhấn mạnh: “Thời tiết ngày càng diễn biến phức tạp, nguồn nước bị ô nhiễm, con giống thì kém chất lượng, nông dân sau nhiều lần thất bại không có vốn để tiếp tục đầu tư mới, ngân hàng thì không thu hồi được “nợ xấu” nên cũng rất dè dặt trong giải ngân vốn. Thực ra trong thời gian qua cũng đã có nhiều mô hình điểm nhưng không mang lại kết quả cao. Chính sự không thuận lợi trên đã làm cho người dân “ngại” khi phải phát triển các mô hình nuôi mới, trong khi đó, mô hình nuôi tôm truyền thống thì không mang lại hiệu quả kinh tế cao”.

Ông Trần Hoàng Giữ, Bí thư Chi bộ ấp 8, xã Khánh Bình Đông, huyện Trần Văn Thời, bức xúc: “Chúng ta cứ nói rằng nông dân chưa phát huy được hết tiềm năng và lợi thế trong sản xuất nên còn nghèo. Tuy nhiên, có những vấn đề mà bản thân nông dân không thể tự mình giải quyết được. Ví dụ như, vùng ngọt có thế mạnh là cây lúa và con cá. Thế nhưng thời gian qua thì người trồng lúa cũng chưa thành công do còn lệ thuộc nhiều vào tự nhiên, chưa chủ động được trong vấn đề thủy lợi. Trồng màu thì đầu ra không ổn định, đôi khi còn lỗ. Còn nuôi cá thì tình hình trộm cắp địa phương cũng không kiểm soát được. Thử hỏi trong điều kiện như vậy thì làm sao nông dân chúng tôi có thể phát triển?”.

Cần người “đứng mũi chịu sào”

Mô hình nuôi cá đồng của anh Trần Văn Thanh, ấp Kinh Đứng A, xã Khánh Hưng, huyện Trần Văn Thời không phát triển được do tình hình trộm cắp tại địa phương ngày một diễn biến phức tạp.

“Trong sản xuất hiện nay nổi cộm lên một số khó khăn mà hiện tại các ngành chức năng vẫn chưa ngồi lại cùng nhau bàn cách tháo gỡ” - ông Trần Hoàng Chen bộc bạch. Theo một số nhà nông cho biết, trong nuôi trồng thủy sản, câu thành ngữ được rút ra là “nhất giống, nhì môi (môi trường, thủy lợi), tam kinh (kinh tế tập thể), tứ vốn”.

Theo đó, các vấn đề đặt ra hiện nay là: Con giống kém chất lượng (ngoài tầm kiểm soát của ngành chức năng), môi trường thì ngày một ô nhiễm (sự ô nhiễm đó bắt nguồn từ ý thức người dân trong việc cải tạo ao đầm, ngoài ra sự ô nhiễm đó còn bắt nguồn từ các nhà máy chế biến, các khu công nghiệp, khu dân cư…), kinh tế tập thể thì dường như chưa phát huy thế mạnh, vốn thì chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất của người dân.

Không chỉ có những khó khăn trên mà hiện tại nông dân còn đối mặt với tình hình giá cả các mặt hàng tăng cao, trong khi đó tình hình tôm chết ở một số nơi diễn ra ngày càng nhiều, bảo hiểm nông nghiệp thì chưa được triển khai… Có quá nhiều khó khăn, thách thức trong sản xuất mà hiện tại nông dân Cà Mau phải đối mặt.

Ông Trần Hoàng Chen nhấn mạnh: “Tỉnh Cà Mau có 2 thế mạnh là con tôm và cây lúa. Trong khi đó, nuôi tôm thì con giống không đảm bảo chất lượng, môi trường nước ô nhiễm, vấn đề hợp tác trong sản xuất để hạn chế rủi ro, đồng thời tranh thủ được nguồn vốn cũng chưa được làm đến nơi đến chốn… Còn về cây lúa thì thủy lợi không đảm bảo khép kín, tình hình xâm mặn diễn ra ngày càng rộng rãi, giá cả cũng không ổn định, chất lượng giống cũng không thống nhất, mạnh ai nấy làm nên năng suất chưa cao. Như vậy, để nông dân Cà Mau có thể làm giàu được trên chính vùng đất của mình thì vấn đề quy hoạch lại sản xuất là hết sức cần thiết”.

Thế mạnh của nông dân vẫn là con tôm - cây lúa, ấy vậy mà đã qua có quá nhiều khó khăn trong vấn đề quy hoạch, bố trí sản xuất. “Đề án nâng cao năng suất tôm - lúa” của tỉnh bước đầu cũng mang lại nhiều hiệu quả tích cực, nhưng còn chậm.

Bên cạnh đó, người dân rất phấn khởi trước việc UBND tỉnh chuẩn bị ban hành cơ chế chính sách phát triển nuôi tôm công nghiệp. Tuy nhiên, đã gần 6 tháng triển khai nhưng đến nay chính sách trên vẫn chưa được ban hành. Nông dân thì nạnh ai nấy làm, rủi ro cũng tự gánh hậu quả.

Mặc dù chính sách bảo hiểm nông nghiệp - nông thôn cũng đã ban hành nhưng xem ra còn tốn khá nhiều thời gian nữa nông dân Cà Mau mới nhận được sự hỗ trợ.

Giải quyết những vấn đề cơ bản nêu trên, chắc chắn bộ mặt vùng nông thôn Cà Mau sẽ thay đổi. Chỉ có cách đó mới triệt tiêu được cái nghèo nơi vùng đất cuối trời cực Nam này.

Ngọc Huệ