Vì sao nông dân Cà Mau chưa giàu?

Nguồn tin: Báo Cà Mau, 04/04/2011
Ngày cập nhật: 5/4/2011

Nghèo trên vùng đất phì nhiêu

Cà Mau là 1 trong 4 tỉnh kinh tế động lực của vùng ĐBSCL. Cà Mau có lợi thế phát triển cả 3 hệ sinh thái mặn, ngọt, lợ. Trong đó, kinh tế thủy sản là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn đứng đầu cả nước về quy mô diện tích và kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, thời gian qua, Cà Mau chưa tận dụng, khai thác hết tiềm năng, thế mạnh của mình, chưa thể bứt phá đi lên trở thành một tỉnh giàu có trong khu vực.

Vẫn còn có những rào cản mà Cà Mau chưa vượt qua, đó là kết cấu hạ tầng nông thôn chậm phát triển, việc ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế, quy mô nền sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, hệ thống thủy lợi chưa đáp ứng cho nhu cầu phục vụ sản xuất… Bài viết đưa ra những góc nhìn mới về nền sản xuất. Mời bạn đọc đón theo dõi.

Cà Mau là vùng đất có nhiều tiềm năng và lợi thế “rừng vàng, biển bạc”, đất đai phì nhiêu; là một tỉnh có sản lượng thủy sản lớn nhất cả nước, kim ngạch xuất khẩu thủy sản cũng nhất nước. Tuy nhiên, sống trên vùng đất trù phú đó, nông dân Cà Mau vẫn chưa thể giàu được, thậm chí có hộ còn không đủ ăn, vì thế chuyện học hành đến nơi đến chốn chưa hết chông chênh.

Ông Trần Hoàng Chen, Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh, khẳng định: “Nuôi trồng thủy sản của Cà Mau những năm gần đây có phát triển nhưng thiếu bền vững. Một số nơi trong tỉnh, đời sống nông dân vẫn còn nhiều khó khăn”.

Cái ăn, cái mặc đã khó

Ông Lê Chuyển Quân, ấp 8, xã Khánh Bình Đông, huyện Trần Văn Thời đang phơi lúa chờ thương lái đến mua.

Ông Lê Minh Lũy, thương binh 3/4, ở ấp Xóm Mới, xã Đất Mới, huyện Năm Căn, có 3 người con đi học ở TP Hồ Chí Minh, nhưng mấy tháng nay tôm thất liên miên, không có tiền, con ông lần lượt bỏ học.

Khi hỏi đến việc vay vốn ưu đãi cho học sinh, sinh viên, ông bức xúc: “Đã vay được 2 năm nhưng vì nhà có 3 ha đất, không thuộc diện hộ nghèo nên bị “cắt” giữa chừng. Vuông thì mỗi con nước xổ không được 500.000 đồng lại phải lo cái ăn cho 5 người thì làm sao có tiền để trang trải chi phí học hành. Hiện còn một đứa con đang học, hằng tháng tôi phải lấy hết lương thương binh của mình (1,1 triệu đồng) để gửi cho con, nhưng cũng chẳng thấm vào đâu với mức sinh hoạt ở thành phố. Ruộng thì còn 3 ha đó nhưng bán rồi thì lấy gì mà ăn?”.

Nông dân vùng ngọt còn điêu đứng hơn khi giá cả các mặt hàng thiết yếu phục vụ đời sống đồng loạt tăng mà giá lúa thì không tăng. Ông Lê Chuyển Quân, nông dân sản xuất giỏi ấp 8, xã Khánh Bình Đông, huyện Trần Văn Thời, nơi được xem là “cái rốn” của vùng ngọt, cho biết: “Tôi cũng là nông dân nên biết rằng làm ra hạt lúa bây giờ không phải dễ dàng. Tôi có 7 ha đất trồng lúa, thu hoạch được khoảng 30 tấn/năm. Năm nay trúng giá, thương lái mua 5.000 - 5.500 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí thuê mướn nhân công, mỗi công cũng chỉ lãi chừng 500 ngàn đến 1 triệu đồng.

Đó là chưa kể công của gia đình tôi bỏ ra. Cũng may nhờ đất nhà tôi nhiều, chứ với những hộ ít đất thì chi phí sản xuất cở này chắc sẽ bỏ ruộng không làm. Mấy năm nay giá phân bón, thuốc trừ sâu đều tăng. Cuộc sống vùng nông thôn ngày một chật vật hơn”.

Ông Dương Văn Hòa, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Khánh Bình Đông, bức xúc: “Như lúc này đây, mặc dù giá sàn do Nhà nước đưa ra khoảng 5.000 - 6.000 đồng/kg, nhưng vì nhiều lý do, thương lái chỉ mua khoảng 5.000 - 5.500 đồng/kg. Nông dân thường phải lo bán đổ bán tháo lúa tươi ngay tại ruộng để có tiền trang trải nợ nần, chi phí đầu tư”.

Trên 1 ha đất trồng lúa, nếu canh tác 2 vụ/năm (thêm 1 vụ màu) sẽ được khoảng 15 tấn lúa, sau chế biến sẽ cho ra 10 tấn gạo, trừ chi phí thì thu nhập hằng năm chỉ khoảng 5,4 triệu đồng. Vì vậy, một gia đình 4 - 5 người mà canh tác 1 ha đất thì không thể thoát nghèo. Nếu một hộ dân canh tác trên diện tích 3 ha đất, với mức lãi như trên, họ chỉ lãi trên 16 triệu đồng/năm.

So với thu nhập của công nhân thì thu nhập của người nông dân còn thua xa. Bởi vậy, với một hộ nông dân trồng 3 ha lúa, hằng tháng họ chỉ có thu nhập khoảng 1,3 triệu đồng thì việc lo cái ăn, cái mặc trong điều kiện bình thường, tức là không bị mất chi phí vào việc chữa bệnh, đám tiệc đã rất vất vả. Vậy họ lấy đâu ra tiền để có thể lo cho con cái ăn học, tạo ra một bộ mặt nông thôn phát triển?

Ông Ngô Sol, ấp 8, xã Khánh Bình Đông, huyện Trần Văn Thời, có 1 người con học đại học. Hằng tháng, vợ chồng ông phải cật lực lắm mới có được 2 triệu đồng gửi cho con. Trong 2 triệu đó, vừa trang trải tiền học phí, ăn uống, đi lại và cả tiền nhà trọ. Dĩ nhiên là cơ hội để học thêm Anh văn, vi tính là không có.

Nỗi lòng nông dân không đất

Ở vùng đất này, do thiên nhiên ưu đãi nên không có chuyện bị đói mà chỉ nghèo. Một số nơi nông dân phải bỏ đất đi làm thuê kiếm sống. Dòng chảy dân di cư ngày càng đông trên chính vùng đất được mệnh danh là “rừng vàng biển bạc”.

Ông Lê Chuyển Quân, ấp 8, xã Khánh Bình Đông, huyện Trần Văn Thời trồng nấm bào ngư trong nhà để tháo gỡ khó khăn cho kinh tế gia đình.

Xã Đất Mới, huyện Năm Căn là một điển hình. Anh Trương Thanh Nhàn, Chủ tịch UBND xã, cho biết: “Toàn xã mỗi năm có khoảng 300 - 400 người đi lao động các tỉnh. Trước đây, với những gia đình có lao động nhàn rỗi, chúng tôi vận động họ còn chẳng đi. Bây giờ thì họ tự giác đi vì cuộc sống chật vật quá.”

Anh Phan Văn Xệ, Trưởng Ban nhân dân ấp Xóm Mới, khẳng định: “Từ năm 2007 đến nay cuộc sống của người dân ngày càng nghèo đi thấy rõ. Nghèo vì tôm chết triền miên, nông dân không có khả năng đầu tư mới, ngân hàng thì ngại cho vay vì khó có khả năng thu hồi nợ. Cũng đã có nhiều kỹ sư đến đây nghiên cứu nhưng rồi cũng chẳng biết vì sao tôm chết”.

Anh Xệ cho biết thêm, cũng vì nghèo nên việc cải tạo ao đầm cũng chưa ổn, và cũng vì nghèo nên không có tiền mặt để chọn mua những con giống tốt, chất lượng mà chỉ mua chịu nên người ta bán sao mua vậy. 95% sổ đỏ của dân còn nằm trong ngân hàng, lại thuộc diện “nợ xấu” nên cũng chẳng được vay mới. Và cũng vì nghèo mà nhiều gia đình đã phải ngậm ngùi cho con nghỉ học.

Nhiều người cho rằng, thu hẹp diện tích đất nông nghiệp để dành đất phát triển công nghiệp có thể gây ra những xáo trộn. Một số nơi trong tỉnh Cà Mau, không phải người dân nào cũng có thể sử dụng hợp lý đồng tiền. Nhiều người cả đời chưa bao giờ được cầm vài chục triệu đồng, nay bị giải tỏa để lấy đất xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, bỗng dưng được cầm hàng trăm triệu đồng tiền đền bù thì không lo học nghề để chuyển đổi sản xuất mà dùng tiền đó để xây nhà, mua sắm các vật dụng xa xỉ và lại nhanh chóng nghèo.

Chị Đặng Ngọc Thanh, ấp 6, xã Khánh An, huyện U Minh, cho biết, trước đây chị cũng có 5 công đất vuông. Do nhu cầu xây dựng khu công nghiệp nên sau khi giải tỏa được Nhà nước đền bù 25 triệu đồng. Vào khu tái định cư mua lại được 5 công đất ruộng.

Làm lúa kém hiệu quả, hiện tại chị cho mướn 100 ngàn đồng/công nhưng không ai thèm mướn. Mặc dù có nhà kiên cố để ở nhưng nghề nghiệp thì không có. Chồng chạy xe ôm, bữa được, bữa không, con cái thì có nguy cơ bỏ học giữa chừng.

Anh Nguyễn Thành Tích, Trưởng Ban nhân dân ấp 6, khẳng định: “Ấp 6 có khoảng 42 hộ đang chờ giải tỏa. Họ đang sống trong điều kiện không điện, không nước sinh hoạt; nhà không ra nhà, đường không ra đường. 92 hộ đã giải tỏa rồi thì có khá hơn”.

Ông Nguyễn Hoàng Mau, Chi hội trưởng Chi hội Cựu chiến binh ấp 6, giải thích: “Khá là do họ nhận được tiền đền bù, giải tỏa. Nhà có 5 khẩu thì bình quân mỗi ngày ăn hết 10 m2 đất (giá đền bù lúc đó là 8.000 đồng/m2). Mua cái điện thoại 4 triệu đồng là coi như đứt mất nửa công đất. Điện thoại nói chuyện khoảng 10 phút là xem như hết 2 m2 đất. Tuy nhiên, nhà nào cũng có điện thoại, cũng có xe…".

Làn sóng di cư đang từng ngày, từng ngày một len lỏi vào nông thôn. Về nông thôn những mùa làm đồng rất hiếm thấy thanh niên ra đồng, công lao động cũng rất đắt đỏ do hầu hết đã đi làm xa. Vùng quê chỉ có nếp vườn, mảnh ruộng, muốn giàu hơn cũng chẳng được. Cứ thế, từng người, từng người một ra đi. Nhưng làm gì khi thất học, không tay nghề? Và hình như đang có một thỏa thuận ngầm, tất cả đều bắt đầu bằng những ngày làm thuê, làm mướn, hay chập chững làm công nhân.

Vì đâu nên nỗi!?.

Ngọc Huệ