Mô hình sản xuất trang trại: Tạo đà thúc đẩy kinh tế nông nghiệp nông thôn

Nguồn tin: Báo Quảng Ninh, 18/02/2011
Ngày cập nhật: 19/2/2011

Phát triển kinh tế hộ nông dân theo quy mô kinh tế trang trại là một hình thức chuyển dịch cơ cấu kinh tế tất yếu trong quá trình CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn, bởi kinh tế trang trại chính là hình thức phát triển cao của kinh tế hộ.

Nhận thức rõ điều này, trong những năm qua Quảng Ninh đã có nhiều chủ trương, chính sách khuyến khích, hỗ trợ kinh tế trang trại phát triển nhằm tạo đà thúc đẩy kinh tế nông nghiệp, nông thôn.

Ông Trần Bá Báu, xã Quảng Sơn, Hải Hà (bên trái) hướng dẫn cách trồng chè bằng bầu cho khách tham quan.

Mô hình sản xuất hiệu quả cao

Là tỉnh miền núi ven biển, có ngành công nghiệp khai khoáng phát triển với hàng chục vạn công nhân, có tiềm năng du lịch mỗi năm thu hút hàng triệu lượt khách, đây là lợi thế lớn để phát triển kinh tế nông nghiệp tổng hợp đa dạng và phong phú trên cả 3 lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp, kinh doanh, dịch vụ. Khai thác lợi thế này những năm qua nông dân Quảng Ninh đã mạnh dạn phát triển kinh tế hộ làm giàu, nhất là thúc đẩy phát triển mô hình sản xuất trang trại. Đây là bước phát triển mới của kinh tế hộ chuyển từ sản xuất tự cấp, tự túc sang sản xuất hàng hoá với quy mô lớn gắn với thị trường. Kinh tế trang trại đã góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn sang các vùng sản xuất hàng hoá mũi nhọn, tập trung quy mô lớn. Đến thời điểm này có thể khẳng định kinh tế trang trại với đa dạng hoá các loại hình là tiền đề cho việc phát triển ngành công nghiệp, chế biến nông - lâm - thuỷ sản, thực phẩm và là động lực thúc đẩy các loại hình dịch vụ cùng phát triển. Theo thống kê của Sở NN & PTNT toàn tỉnh hiện có 1.443 trang trại các loại, sử dụng hơn 14.000 ha đất, tạo việc làm thường xuyên cho 3.270 lao động, vốn đầu tư bình quân của một trang trại là trên 300 triệu đồng/năm. Các trang trại đã khai thác hiệu quả tiềm năng lao động, đất đai với gần 10.000 ha đất trống đồi trọc, bãi bồi ven biển được đưa vào sản xuất kinh doanh hiệu quả tạo nên mô hình sản xuất mới trong nông nghiệp, mở ra hướng làm giàu cho nông dân. Đáng lưu ý là các trang trại trồng cây ăn quả, cây lấy gỗ ngày một tăng đã góp phần đáng kể vào việc nâng độ che phủ của rừng. Cơ cấu cây trồng, đất đai được sử dụng hợp lý hơn, vườn tạp, đất trống, đồi trọc được chuyển đổi thành vườn rừng, vườn cây ăn quả trù phú, nhiều ao hồ, đầm lầy được chuyển đổi thành vùng nuôi trồng thuỷ sản đạt giá trị cao. Hơn 150 tỷ đồng vốn nhàn rỗi ít sinh lời đã được huy động đầu tư cho phát triển trang trại mang lại hiệu quả cao, doanh thu của các trang trại đạt gần 100 tỷ đồng/năm.

Cùng với việc tạo nên mô hình sản xuất mới trong nông nghiệp, kinh tế trang trại còn là động lực thúc đẩy các ngành nghề nông thôn phát triển. Việc đưa tiến bộ mới vào sản xuất như lai tạo giống, cung ứng giống cây trồng, vật nuôi được hình thành và có xu thế phát triển mạnh, với cách tổ chức sản xuất, quản lý khoa học đã góp phần thay đổi phương thức sản xuất cũ của người dân trong vùng. Việc hình thành các trang trại kinh doanh tổng hợp vừa sản xuất vừa làm dịch vụ cung ứng thuốc trừ sâu, phân bón, các trang trại chuyên canh, đa canh đã góp phần phân bố lại lao động nông thôn, thu nhập của người nông dân có xu hướng tăng trưởng theo cơ cấu tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ. Góp phần làm lành mạnh hoá thị trường khu vực nông thôn.

Nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ

Theo đánh giá của các cơ quan chuyên môn mặc dù đã có bước phát triển nhưng kinh tế trang trại ở tỉnh ta chưa khai thác được hết tiềm năng, lợi thế của địa phương. Đầu tư vào trang trại nhìn chung còn thấp và dàn trải, tổng số vốn đầu tư gần 300 tỷ đồng phần lớn là vốn vay và vốn tự có của các chủ trang trại chứ vay vốn từ các ngân hàng rất khó khăn. Các trang trại phát triển mang tính tự phát chưa có quy hoạch mang tính chiến lược ổn định và lâu dài. Mặc dù tỉnh đã có nhiều chủ trương, chính sách để khuyến khích, hỗ trợ trang trại phát triển như Quyết định 1169 của UBND tỉnh về một số chính sách, biện pháp khuyến khích phát triển ngành nghề, thu hút lao động, giải quyết việc làm; Quyết định 3395 về việc phân cấp cho các huyện, thị xã, thành phố cấp giấy chứng nhận trang trại cho các chủ trang trại và các chính sách hỗ trợ đối với công tác khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư nhưng việc triển khai thực hiện chưa đạt hiệu quả. Hiện nay nhiều trang trại đã đáp ứng đủ tiêu chí xác định trang trại theo quy định của Bộ NN&PTNT, Tổng Cục thống kê nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận trang trại, nhiều trang trại chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trong khi đó đây là những thủ tục pháp lý quan trọng để trang trại được hưởng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ cũng như thuận lợi trong việc vay vốn đầu tư mở rộng sản xuất. Vì vậy nhiều chủ trang trại chưa thực sự yên tâm, đầu tư mở rộng sản xuất, đưa hết phần đất được giao vào sản xuất kinh doanh. Theo phản ánh của các địa phương việc chậm trong cấp giấy chứng nhận trang trại là do chưa có sự thống nhất trong tiêu chí về đánh giá các trang trại; ở huyện không có cán bộ chuyên trách làm công tác kiểm tra, thẩm định.

Kinh tế trang trại tuy có bước phát triển nhưng mối quan hệ giữa sản xuất và phục vụ sản xuất chế biến và tiêu thụ sản phẩm không đồng bộ. Phần lớn các chủ trang trại là nông dân ít hiểu biết về thị trường, khoa học kỹ thuật, khoa học quản lý nên gặp khó khăn trong việc xác định phương hướng sản xuất kinh doanh. Sản phẩm làm ra năng suất, chất lượng thấp, sức cạnh tranh yếu, hiệu quả đạt được không cao. Phân vùng sản xuất, bố trí cơ cấu sử dụng đất đai, cây trồng, vật nuôi chưa hợp lý, đồng bộ, trọng điểm phù hợp với tiến trình phát triển của từng vùng. Việc giao đất chưa căn cứ vào lao động, tiền vốn khả năng quản lý của chủ trang trại nên một số nơi giao vượt khả năng của họ, có nơi diện tích giao chồng chéo gây tranh chấp. Công tác quản lý giống cây, con chưa được chặt chẽ, nhiều giống cây con không rõ nguồn gốc vẫn được đưa vào sản xuất đã gây thiệt hại đáng kể. Mặc dù sản phẩm của các trang trại làm ra chưa nhiều nhưng đã gặp khó khăn về tiêu thụ, do chưa tìm được đầu mối bao tiêu ổn định nên sản phẩm làm ra thường bị ép cấp, ép giá. Vì quy mô trang trại của Quảng Ninh nhỏ, phân tán, chưa hình thành được vùng sản xuất hàng hoá, giao thông đi lại khó khăn nên việc đầu tư cho các khâu chế biến, thu mua sản phẩm gặp khó khăn.

Kinh tế hộ phát triển chính là nòng cốt để thực hiện CNH - HĐH nông nghiệp, nông thôn, để đẩy nhanh tiến trình xây dựng nông thôn mới. Với những hiệu quả đã được chứng minh trong thời gian qua, việc hỗ trợ cho mô hình sản xuất trang trại phát triển chính là tiền đề vững chắc cho xây dựng nông thôn mới.

Ngọc Lan