Đi xa cây lúa quê mình

Nguồn tin: Người lao động, , 02/02/2011
Ngày cập nhật: 4/2/2011

Đầu tháng 11-2010, dự án trao đổi kinh nghiệm cải cách giữa Việt Nam và Mozambique do Đan Mạch tài trợ đã đưa tôi đến đất nước Mozambique tuyệt đẹp ở bờ biển phía Đông châu Phi Đất nước này từng bị Bồ Đào Nha đô hộ 500 năm, giành được độc lập vào năm 1975 và thiết lập ngay quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào ngày 25-6-1975. 22 triệu dân nước này sống trên một mảnh đất mênh mông, trù phú với diện tích 799.380 km2, trong đó có 2.470 km bờ biển trải dài bên Ấn Độ Dương, nhưng hằng năm vẫn phải nhập lương thực, riêng gạo nhập khẩu khoảng 300.000 tấn.

Đất nông nghiệp chỉ chiếm 5,43% tổng diện tích, chỉ có 1.180 km2 trong số đó được tưới tiêu. Trên con đường hơn 200 km từ thủ đô Maputo đến huyện Xai Xai ở phía Bắc, chỉ thấy những lùm cây khô cằn, phụ nữ Mozambique đầu đội nước, lưng địu con nhỏ, tay xách đồ đạc, làm việc rất nặng nhọc.

Từ năm 1977 đến năm 1992, Mozambique đã thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa và cuộc nội chiến kéo dài đã tàn phá đất nước giàu tài nguyên này.

GDP/người hiện nay chỉ đạt 464 USD, tính theo sức mua tương đương (PPP) mới đạt 933 USD. Thủ đô Maputo là biểu tượng của lịch sử hiện đại đầy biến động, có đại lộ Hồ Chí Minh, đại lộ Karl Marx và Lenin bên cạnh đại lộ Mao Trạch Đông và Kim Nhật Thành, có những bãi biển nhộn nhịp tiếng nhạc với những thiếu nữ chạy bàn trang phục mát mẻ mời khách uống bia đến tận sáng.

Thủ đô có rất nhiều ô tô so với GDP ít ỏi, phần lớn nhập từ Nam Phi giàu có hơn, cho thấy một tầng lớp giàu có mới đang hình thành. Giống như Việt Nam, Mozambique đã từ bỏ mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quốc hữu hóa và hợp tác hóa nền kinh tế để thực hiện cải cách kinh tế theo cơ chế thị trường và đang rất quan tâm đến kinh nghiệm cải cách của Việt Nam để có thể vận dụng.

Với những tình cảm gắn bó và sự ngưỡng mộ tấm gương chiến đấu của Việt Nam, Mozambique tin cậy Việt Nam, đang khuyến khích hợp tác toàn diện, đầu tư từ Việt Nam.

Một bộ trưởng Mozambique trong lần đến thăm đồng bằng sông Cửu Long rất mê những ao cá ở khu vực này. Ông nói đùa: “Chỉ một ao cá ở đó đã chiếm nửa sản lượng cá của nước chúng tôi”.

Đoàn chúng tôi đã có dịp trao đổi kinh nghiệm với các quan chức và chuyên gia Mozambique tại Bộ Kế hoạch và Phát triển, rồi với Thống đốc Ngân hàng Trung ương Mozambique.

Kỹ sư Nguyễn Văn Tâm (Cần Thơ, bìa phải) hướng dẫn cán bộ nông nghiệp Mozambique kỹ thuật trồng lúa Việt Nam tại làng Bela Vista, cách thủ đô Maputo 60 km. Ảnh: VÕ TÒNG XUÂN

Họ đều thông thạo tiếng Anh và đã đọc nhiều tài liệu về cải cách kinh tế ở Việt Nam. Một số người đã sang Việt Nam để nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm. Nhiều cô gái trong phái đoàn nước bạn còn mặc áo dài Việt Nam khi gặp lại chúng tôi.

Đại sứ Việt Nam ở Maputo, ông Đặng Giang, cho biết dự án hợp tác Việt Nam - Mozambique do FAO (Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc) tài trợ đang được thực hiện. GS-TS Võ Tòng Xuân (Trường Đại học An Giang) đã đưa một gia đình nông dân từ đồng bằng sông Cửu Long sang Mozambique để cày cấy, gieo sạ lúa và đã gặt được vụ lúa đầu tiên ở Mozambique để chứng minh rằng với kinh nghiệm của Việt Nam, Mozambique có khả năng sản xuất lúa gạo đủ ăn, thậm chí còn có thể xuất khẩu gạo. Điển hình này đang được nhân rộng, kinh nghiệm trồng lúa của đồng bằng sông Cửu Long đang được áp dụng ở Mozambique.

Điều khác biệt lớn giữa Việt Nam và Mozambique có lẽ là nông thôn. Nông thôn Mozambique còn nhiều nhà đổ nát do bị chiến tranh tàn phá chưa được xây dựng lại, hầu như chưa được đầu tư tưới tiêu, hệ thống điện, đường, trường, trạm còn ngổn ngang.

Người Bồ Đào Nha trong 500 năm ở trên mảnh đất này đã để lại những đồn điền điều, cao su, đang rất cần được khôi phục và phát triển. Trên cơ sở đó, Tập đoàn Cao su Việt Nam đã được mời sang Mozambique để đầu tư và sắp ký kết hợp tác.

Tập đoàn Viettel cũng đang dự thầu xây dựng mạng điện thoại di động ở đây. Việt Nam đã cấp học bổng cho 19 sinh viên Mozambique sang học ở Việt Nam và Mozambique cũng đảm nhận việc dạy tiếng Bồ Đào Nha ở nước ta...

Có thể thấy nhu cầu hợp tác của Mozambique đối với Việt Nam là rất lớn. Chúng ta phải mạnh lên thật nhanh, không chỉ vì bản thân chúng ta mà còn vì bạn bè trên thế giới đang trông đợi.

TS Lê Đăng Doanh