Nhìn lại một năm nông nghiệp được mùa

Nguồn tin: Chinhphu.vn, 29/01/2011
Ngày cập nhật: 30/1/2011

Năm 2010, ngành Nông nghiệp nước ta đạt được những thành tựu lớn, bộ mặt nông thôn ngày càng đổi mới theo hướng CNH-HĐH. Nhưng trước mắt, khu vực này vẫn còn không ít thách thức, điều đó đặt ra những vấn đề cần tiếp tục được giải quyết để nông nghiệp, nông thôn phát triển bền vững.

Đạt nhiều kỷ lục

Theo ông Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, Bộ NNPTN, năm 2010 là năm mà ngành Nông nghiệp có những bứt phá ngoạn mục mặc dù gặp rất nhiều khó khăn cả về khí hậu thời tiết, cả về biến động kinh tế vĩ mô. Không những thế, năm qua chúng ta đã đạt được những thành quả xuất sắc, đạt nhiều kỷ lục, đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy hải sản.

Tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành ước đạt 19,15 tỷ USD, tăng gần 22,6% so với năm 2009, vượt 77,3% so với mục tiêu Đại hội Đảng lần thứ X đề ra (10,8 tỷ USD). Xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính ước đạt 9,95 tỷ USD, tăng 24,22% so với năm 2009; thủy sản đạt 4,94 tỷ USD, tăng 16,3%; lâm sản và đồ gỗ 3,63 tỷ USD, tăng 29,8%. Đến nay, đã có 3 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 3 tỷ USD là thủy sản, đồ gỗ và gạo.

Trong đó xuất khẩu gạo đạt kỷ lục cả về sản lượng và kim ngạch, với 6, 7 triệu tấn, cao hơn năm 2009 khoảng 11%, đạt giá trị kim ngạch trên 3,1 tỷ USD. Trong khi đó chỉ tiêu đặt ra đầu năm chỉ ở mức 2,5-2,8 tỷ USD.

Từ những thành quả trên, chúng ta càng tin thêm lợi thế so sánh của Việt Nam về nông nghiệp, càng tin thêm về tinh thần vượt khó khăn, cần cù, sáng tạo của người nông dân Việt Nam đã chống chọi với thiên tai và những biến động của thị trường trong và ngoài nước. Mặt khác những tín hiệu vui nói trên cho thấy các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với nông nghiệp, nông thôn là đúng hướng, mở ra sức mạnh mới cho nông nghiệp nông thôn Việt Nam trong tương lai không xa.

Nhiều chính sách được thực hiện thành công

Năm 2010 là một năm có rất nhiều chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn góp phần thúc đẩy tăng trưởng của ngành năm sau luôn cao hơn năm trước. Mảng chính sách thành công nhất là xóa đói giảm nghèo và phòng chống thiên tai. Đó là những chính sách đã giúp cho nông thôn trong một năm với nhiều khó khăn, thách thức nhưng vẫn đứng vững và phát triển. Đặc biệt là về xóa đói giảm nghèo, được quốc tế đánh giá cao.

Thành công nữa là Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới được Thủ tướng Chính phê duyệt đã đáp ứng sự trông đợi rất lớn của người dân sống ở vùng nông thôn. Nông nghiệp, nông thôn đã thực sự trở thành tâm điểm trong chương trình nghị sự của các cấp và toàn bộ hệ thống chính trị, hệ thống Đảng. Đây là tín hiệu mở ra nhiều triển vọng lớn của ngành.

Để người nông dân thực sự trở thành chủ thể của nông thôn mới như tinh thần của Nghị quyết Trung ương 7, theo ông Sơn, chúng ta phải thực hiện ngay từ giai đoạn đầu tiên, tức là giai đoạn chuẩn bị chương trình.

Chẳng hạn, ở các địa bàn đang triển khai xây dựng chương trình nông thôn mới cần bắt đầu ngay từ việc xây dựng quy hoạch với 3 khâu chính là: sản xuất, dân cư, kinh tế xã hội đều phải lấy ý kiến của nhân dân. Những ý kiến, đề xuất của nhân dân phải được phản ánh vào trong quy hoạch.

Đối với việc xây dựng, lựa chọn các công trình cơ sở hạ tầng thì nhân dân phải có ý kiến lựa chọn công trình nào đối với họ là có ý nghĩa nhất, cần thiết nhất và công trình nào họ có thể tham gia tích cực nhất, tham gia cụ thể vào những khâu nào (ví dụ như thiết kế, giám sát thi công hay bằng công sức, đóng tiền, đóng đất)…

Hướng đến nền sản xuất nông nghiệp công nghệ cao

Trong thời gian tới, khoa học công nghệ phải là động lực chính trong phát triển nông nghiệp, nông thôn. Bởi trong điều kiện các nguồn tài nguyên tự nhiên như đất ngày càng bị thu hẹp, vốn đổ vào nông nghiệp chưa nhiều và lao động thì dời khỏi nông thôn rất nhanh nên việc hướng đến nền sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, đưa công nghiệp hóa, hiện đại hóa vào nông nghiệp, nông thôn là hết sức cần thiết.

Muốn làm được như vậy trước hết chúng ta phải tạo nguồn cung. Cụ thể là phải có chính sách cho người nghiên cứu, người chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ động lực để họ hăng say đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Nếu chúng ta vẫn duy trì cách cung cấp dịch vụ công theo kiểu “ban phát” từ trên xuống, cán bộ làm tốt nhưng vẫn chỉ hưởng lương ở mức độ giới hạn, điều kiện làm việc còn hạn chế thì việc đưa trí thức về nông thôn sẽ rất khó khăn chứ chưa nói đến tiến bộ kỹ thuật.

Về vấn đề phát triển làng nghề Việt Nam, một trong những thế mạnh của nước ta và vấn đề đào tạo lao động nông thôn, theo ông Sơn, làng nghề chỉ phát triển được nếu chúng ta gắn với du lịch nông thôn, gắn với các nghề thủ công mỹ nghệ có chất lượng cao và gắn với vùng nguyên liệu. Bên cạnh đó, cần phát triển làng nghề một cách bền vững, không thể ăn xổi. Trong đó, điều quan trọng để tạo nên sức bật lớn, thay đổi lớn kinh tế ở nông thôn phải là phát triển công nghiệp và dịch vụ.

Về lao động nông thôn, không nhất thiết phải rút lao động từ nông thôn đưa vào các khu công nghiệp ở đô thị, các vùng trọng điểm kinh tế mà điều tốt hơn, hiệu quả hơn là phát triển công nghiệp, dịch vụ ngay tại địa bàn nông thôn, đưa đô thị về nông thôn nhưng vẫn giữ được bản sắc nông thôn truyền thống. Đó mới là con đường căn bản để giải quyết vấn đề lao động nông thôn, theo ý kiến của ông Sơn.

Kiều Liên