Liên kết miệng

Nguồn tin: Người Lao Động, 21/09/2010
Ngày cập nhật: 22/9/2010

Doanh nghiệp liên kết với hàng xáo để thu mua lúa rất hời hợt, hậu quả là nông dân chịu thiệt.

Tại hội nghị sơ kết thí điểm tổ chức hàng xáo liên kết với doanh nghiệp (DN) kinh doanh lương thực được Hiệp hội Lương thực VN (VFA) tổ chức sáng 20-9 ở tỉnh An Giang, nhiều DN cho biết liên kết này đã bộc lộ nhiều vấn đề bất ổn.

Tùy tiện “bẻ kèo”

Việc tổ chức thí điểm mô hình liên kết hàng xáo với DN kinh doanh lương thực đã được thực hiện 6 tháng qua. Tại ĐBSCL đã có 15 DN triển khai thực hiện liên kết với 87 nhà máy xay xát và 1.426 hàng xáo. Theo hướng dẫn của VFA, các hình thức liên kết gồm: DN ký kết biên bản thỏa thuận mua bán lúa gạo với hàng xáo; ký bản ghi nhớ với hàng xáo về việc mua bán lúa gạo cho DN; thỏa thuận... miệng theo kiểu mua đứt bán đoạn, giao hàng đến đâu trả tiền đến đó và ký kết hợp đồng mua bán. Song, mọi giao dịch giữa DN và hàng xáo hiện nay chỉ dựa trên giao kèo... miệng là chính.

Ông Lê Minh Trượng, Giám đốc Công ty Lương thực Sông Hậu, cho biết công ty ra giá cho hàng xáo thu mua với các chỉ tiêu về quy cách, phẩm chất, giống lúa, số lượng và thời gian giao hàng cụ thể. “Song, trong điều kiện giá cả đang nhích lên thì hàng xáo cứ “neo” hàng để chờ giá. Còn khi giá thị trường sụt giảm thì họ giao hàng rất đúng cam kết, công ty phải giữ giá thu mua đã đưa ra trước đó. Thực tế này đang diễn ra ở nhiều nơi nhưng DN đành chịu” – ông Trượng nêu thực trạng.

Đại diện Công ty Lương thực Tiền Giang cho biết: “Hầu hết hàng xáo sợ ràng buộc trách nhiệm và phát sinh các nghĩa vụ thuế khi ký hợp đồng nên chỉ ký bản thỏa thuận lỏng lẻo hoặc giao kèo miệng, không đủ cơ sở pháp lý khi một trong hai bên phá vỡ cam kết”.

Ngược lại, theo phản ánh của hàng xáo, khi đưa ra các điều kiện, giá cả thu mua thì hàng xáo luôn bị bất lợi và DN vẫn nắm... cán. Bà Đinh Thị Thu Trang, một hàng xáo ở tỉnh Long An, chỉ rõ: Thời gian DN quy định cho hàng xáo từ ngày thu mua đến khi giao hàng chỉ 3 ngày là quá ngắn. Nếu không giao hàng kịp thì giá cả sẽ biến động. Một người thu mua khác tố DN “bẻ kèo”: “Tôi giao hàng đúng như giao ước nhưng DN viện lý do kho đã đầy bảo tôi tìm nơi khác bán”.

Chưa gắn với lợi ích nông dân

Theo VFA, lúa gạo ở nước ta hiện nay tập trung vào 2 kênh phân phối chính: Xuất khẩu và tiêu dùng trong nước. Trong đó, kênh xuất khẩu có vai trò quyết định thị trường trong nước. “Xuất khẩu gạo trong thời gian qua đã góp phần quan trọng trong việc tiêu thụ lúa gạo hàng hóa của nông dân nhưng chưa thật sự gắn với lợi ích của người trồng lúa. Nông dân chỉ chấp nhận giá mua chứ không có điều kiện quyết định giá bán” - ông Huỳnh Minh Huệ, Tổng Thư ký VFA, nhìn nhận.

Theo điều kiện liên kết, hàng xáo phải tính toán lợi ích hài hòa, mua theo giá của DN chỉ định, tránh ép giá nông dân và có sổ ghi chép lại thông tin của người sản xuất như: tên chủ hộ, địa chỉ, giá bán... để làm cơ sở kiểm tra, đối chứng về sau. Song, theo ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch VFA, hàng xáo không ghi chép thông tin về người sản xuất lúa rõ ràng hoặc ghi chép không chính xác vì thế không có cơ sở để kiểm tra. Cũng theo VFA, việc tổ chức hàng xáo thu mua lúa phải bảo đảm nông dân lãi 30% theo chỉ đạo của Chính phủ.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu lo ngại rằng với nhiều bất cập, rối ren trong khâu tổ chức, liên kết hàng xáo hiện nay, nếu họ ép giá, nông dân cũng không có cơ sở kiểm tra, không có biện pháp chế tài.

Khó cho hàng xáo

Theo VFA, quy định về thanh toán của Nhà nước làm hạn chế đội ngũ hàng xáo tham gia chương trình này như cách tính thuế GTGT trong khi thương lái không phải là DN hoặc quy định của Bộ Tài chính trong trường hợp thanh toán với số tiền từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện chuyển khoản, thế nhưng đa phần nông dân trồng lúa không có tài khoản tại các ngân hàng nên những người hàng xáo không thể thực hiện theo quyết định này.

Để hàng xáo và DN hài hòa về lợi ích, tránh tình trạng tranh mua tranh bán lúa, phía DN nên có thỏa thuận trong trường hợp giá lúa trên thị trường sụt giảm. Khi điều chỉnh giá, DN nên giữ giá thu mua ổn định trong khoảng 5 ngày.

L.Giang - QUỐC DŨNG