Bảo vệ môi trường đồng ruộng

Nguồn tin: Báo Hải Dương, 25/03/2010
Ngày cập nhật: 26/3/2010

Theo số liệu điều tra của Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Hải Dương, khoảng 40% số nông dân tỉnh Hải Dương lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác, dẫn tới tồn dư một lượng thuốc độc hại trong đất, nước và cây trồng.

Bảo vệ môi trường đồng ruộng có tầm quan trọng đặc biệt với sản xuất nông nghiệp. Hiện nay, nhu cầu của người tiêu dùng về sử dụng các nông sản an toàn ngày càng tăng. Nếu môi trường đồng ruộng bị ô nhiễm thì không thể có sản phẩm sạch cung ứng cho thị trường. Nông dân trực tiếp canh tác trên mảnh ruộng của mình và sức khỏe của họ cũng bị ảnh hưởng nếu môi trường ô nhiễm. Bảo vệ môi trường đồng ruộng còn có ý nghĩa thiết thực trong bảo tồn đa dạng sinh học nông nghiệp, góp phần đưa nông nghiệp phát triển bền vững.

Hiện nay, đồng ruộng ở nhiều địa phương trong tỉnh đang bị ô nhiễm với các mức độ khác nhau. Đồng chí Vương Đức Dũng, Phó Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cẩm Giàng cho biết: Nước của con kênh Cẩm Đông - Phí Xá trên địa bàn huyện đang bị ô nhiễm, vì nước thải của khu công nghiệp Tân Trường xả ra liên tục. Những lúc nước cạn, dòng kênh đen ngòm. Nếu lấy nước tưới tiêu sẽ ảnh hưởng xấu đến sự sinh trưởng của cây trồng. Chính vì vậy, nông dân những địa phương có con kênh này chảy qua phải chọn thời điểm nguồn nước dồi dào, mức ô nhiễm giảm đi, mới cho nước vào đồng. Nước thải, rác thải chưa qua xử lý và việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), phân bón là những tác nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường đồng ruộng. Nguồn nước thải xuất phát từ các khu công nghiệp, làng nghề, khu dân cư chủ yếu thải ra hệ thống sông, kênh mương nội đồng. Nông dân ở nhiều địa phương đang phải sử dụng nguồn nước ô nhiễm để canh tác. Nếu nước quá ô nhiễm, sử dụng nhiều sẽ làm chết lúa, rau màu. Mức ô nhiễm nước nhẹ hơn sẽ dần dần tích tụ vào đất, nước, ảnh hưởng lâu dài tới đồng ruộng. Nguồn rác thải vào đồng ruộng là các loại rác sinh hoạt, một phần rác xây dựng, công nghiệp. Hầu hết nông dân có thói quen vứt bừa bãi bao bì thuốc BVTV ở ngoài đồng. Đây là loại rác thải độc hại, khó phân hủy. Một số địa phương trong tỉnh đã xây dựng những hố đựng bao bì thuốc BVTV, nhưng nhiều người dân vẫn không bỏ vỏ thuốc BVTV đúng nơi quy định.

Theo số liệu điều tra của Chi cục BVTV tỉnh, khoảng 40% số nông dân lạm dụng thuốc BVTV trong canh tác. Việc lạm dụng thuốc BVTV dẫn tới tồn dư một lượng thuốc độc hại trong đất, nước, cây trồng, đồng thời gây tốn kém chi phí để phòng, chống dịch hại. Tình trạng lạm dụng thuốc BVTV do nhiều nguyên nhân. Trước hết, thuốc BVTV hiện nay có nhiều loại, giá hợp túi tiền, mẫu mã đẹp, dịch vụ cung ứng đến tận các thôn, xóm. Mặt khác, do không nắm vững quy trình kỹ thuật sử dụng thuốc và tình hình sâu, bệnh nên một bộ phận nông dân vẫn thực hiện phun thuốc định kỳ, không theo hướng dẫn của cơ quan chức năng. Việc sử dụng phân bón không cân đối cũng dẫn tới ô nhiễm môi trường nông nghiệp. Thời gian vừa qua, nhiều ruộng lúa trong tỉnh có hiện tượng lúa bị chết, vàng lá có nguyên nhân do bị ngộ độc hữu cơ. Khi bón phân không cân đối, không đúng kỹ thuật thì một lượng phân bón sẽ cùng các nhân tố khác tạo thành chất độc gây hại cho cây trồng.

Khoảng hơn chục năm về trước, trên các con sông, kênh mương, ruộng lúa còn có nhiều cá, tôm, cua. Hiện nay, các sinh vật trên còn rất ít, đó chính là biểu hiện của sự suy thoái đa dạng sinh học nông nghiệp. Một số diện tích đất nông nghiệp gần các khu công nghiệp không thể canh tác được do bị ô nhiễm quá nặng. Ô nhiễm môi trường đồng ruộng không chỉ ảnh hưởng tới năng suất, chất lượng nông sản, mà còn tác động tiêu cực tới sức khỏe nông dân.

Trong những năm qua, tỉnh Hải Dương đã có những biện pháp để khắc phục, giảm thiểu ô nhiễm môi trường đồng ruộng. Ngành nông nghiệp thường xuyên tuyên truyền, làm mô hình trình diễn về bón phân cân đối, hợp lý; sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc "4 đúng" (đúng chủng loại, đúng nồng độ, đúng thời điểm, đúng kỹ thuật) và thực hiện phòng, trừ dịch hại trên cây trồng theo chương trình IPM (sử dụng tổng hợp các biện pháp BVTV), cố gắng hạn chế lạm dụng thuốc hóa học; từng bước nâng cao nhận thức của nông dân về sản xuất nông sản an toàn. Ông Phạm Nguyên Hạnh, Chi cục trưởng Chi cục BVTV tỉnh cho biết: Ở những vụ sản xuất gần đây, chi cục đã phối hợp với một số đơn vị khác làm mô hình trình diễn quản lý đồng ruộng theo hướng bền vững, an toàn. Trong vụ xuân này, chi cục làm 5 mô hình, với quy mô 5 ha. Các kỹ sư nông nghiệp sẽ giúp nông dân tham gia mô hình về kỹ thuật canh tác, phòng, trừ dịch hại từ đầu vụ tới cuối vụ sản xuất. Mục đích của mô hình là sản xuất theo hướng an toàn, tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả thâm canh. Từ những mô hình đó sẽ giúp nông dân có nhận thức đúng đắn về bảo vệ môi trường đồng ruộng. Đối với nguồn nước thải, rác thải gây ô nhiễm, tỉnh cần có những giải pháp đồng bộ, kiên quyết để xử lý ngay từ nguồn thải trực tiếp. Các nhà máy, xí nghiệp cần trang bị thiết bị xử lý ô nhiễm trước khi thải ra môi trường. Ở các cánh đồng, tăng cường các điểm tập kết, chôn lấp rác thải đúng tiêu chuẩn. Nông dân cần thường xuyên thu gom bao bì thuốc BVTV để vào nơi quy định.

P.V