Trấu - Đổ sông hay làm điện?

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 22/11/2009
Ngày cập nhật: 23/11/2009

Tại ĐBSCL, vựa lúa lớn nhất cả nước, mỗi năm có hàng triệu tấn trấu được thải ra từ việc xay xát lúa gạo. Phần lớn nguồn trấu bị lãng phí từ việc xả trực tiếp ra môi trường, sông rạch, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Trong khi đó, các công nghệ ứng dụng có khả năng biến trấu thành nguồn nhiên liệu lớn phục vụ phát triển ĐBSCL còn rất ít, nhỏ lẻ, nhà đầu tư còn ngán ngại…

Ô nhiễm các dòng sông

Hầu hết các địa phương có diện tích sản xuất lúa lớn ở ĐBSCL đều có hàng trăm nhà máy xay xát lúa gạo. Hàng ngày một lượng trấu lớn được tuồn xuống sông rạch, gây ô nhiễm môi trường nhiều khu vực rộng lớn. Đi vào khu vực dọc sông Ô Môn, một nhánh sông Hậu chảy qua địa phận quận Ô Môn, huyện Cờ Đỏ và huyện Thới Lai thấy gần 100 nhà máy xay xát lớn nhỏ, không kho để, nhiều nơi trấu kết thành từng mảng rộng lớn, trôi bồng bềnh, vàng khè, xám xịt cả mặt sông.

Nặng nề nhất khu vực kinh Thị Đội tập trung nhiều nhà máy xay xát, nước sông bị ô nhiễm nặng, nhiều đoạn nước chuyển màu đen ngòm, hôi nồng nặc vì trấu đang phân hủy, ảnh hưởng cuộc sống hàng ngàn hộ dân địa phương.

Ông Nguyễn Văn Hai có nhà ở cặp kênh Thị Đội phản ánh: “Bây giờ cuối vụ thu hoạch lúa, trấu đổ ra sông còn ít, chứ mấy chú mà xuống đây chừng 2 - 3 tháng trước thì trấu đầy sông, hôi thối suốt ngày…”.

Trước đây một lượng lớn trấu của nhiều nhà máy xay xát tại khu vực Thới Lai, Cờ Đỏ được thương lái thu mua bán cho các lò gạch ở An Giang và các tỉnh lân cận, kể cả các lò kháp cồn ở Thốt Nốt - Cần Thơ. Nhưng mấy năm nay, nhiều lò gạch, lò cồn dẹp bỏ hoặc chuyển sang dùng nhiên liệu khác như điện, khí ga… nên nguồn trấu nơi đây bị bỏ đi. Thậm chí lượng trấu quá nhiều, một số nhà máy xay xát phải thuê ghe chở ra sông lớn đổ bỏ.

Tiến sĩ Nguyễn Duy Cần, Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL, cho rằng: “Hiện ĐBSCL có sản lượng lúa hơn 20 triệu tấn. Nếu lấy tỷ lệ trung bình là 100kg lúa cho 20kg trấu thì mỗi năm trong vùng có trên 4 triệu tấn trấu. Trong đó, có 50% lượng trấu được bán cho các mục đích sử dụng như: làm chất đốt cho lò sấy, nung gạch, nấu nướng… Còn lại khoảng 50% là lượng trấu dư thừa, được cho, đốt hoặc bỏ xuống sông. Do đó, ĐBSCL đang có tiềm năng lớn trong việc sản xuất nhiệt điện từ trấu”…

Trên đường vào nhà máy

Năm 2007, nhà máy đồng phát điện đốt trấu Đình Hải được khởi công xây dựng tại Cần Thơ vốn đầu tư trên 300 tỷ đồng, dự kiến hoạt động cuối năm 2009, hiện trong giai đoạn hoàn thiện. Tuy nhiên nhà đầu tư vẫn lo ngại những khó khăn, phát sinh chi phí lớn trong việc thu gom trấu từ các nhà máy xay xát.

Tại Đồng Tháp có nhà máy phát điện bằng trấu tại huyện Lấp Vò dự tính đưa vào sử dụng tháng 5-2009 đến nay chưa hoàn thành, một nhà máy khác tại Cao Lãnh do Tập đoàn Điện lực Hàn Quốc khảo sát và ký ghi nhớ đầu tư vào năm 2008 đến nay vẫn chưa thành hình.

Công ty Điện lực J-Power (Nhật Bản) đã hợp tác với Công ty cổ phần Nhiệt điện Đình Hải (Việt Nam) tiến hành nghiên cứu và xúc tiến kế hoạch xây dựng nhà máy nhiệt điện sử dụng trấu tại Khu công nghiệp Thốt Nốt, TP Cần Thơ, với công suất 10 MW. Nếu dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện đầu tiên tại Thốt Nốt thành công, doanh nghiệp này sẽ tiếp tục đầu tư xây thêm 10 - 15 nhà máy nữa tại ĐBSCL.

Tuy nhiên, thời gian qua Công ty Điện lực J-Power còn ngán ngại và chưa chính thức đi đến quyết định đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện tại Thốt Nốt vì sợ tính hiệu quả kinh tế không cao. Doanh nghiệp này lo ngại khi xây dựng nhà máy nhiệt điện xong sẽ không có được nguồn trấu ổn định về mặt giá cả và số lượng.

Một lý do quan trọng khác khiến nhà đầu tư này e ngại khi đầu tư nhà máy “biến trấu thành điện” tại ĐBSCL là: Hiện tại, giá điện ở Việt Nam thấp hơn nhiều so các nước lân cận như Thái Lan, Campuchia do được Nhà nước bình ổn giá để tạo điều kiện cho người dân được sử dụng điện. Giá bán điện hòa vào lưới điện quốc gia Việt Nam chỉ ở mức khoảng 4 - 4,5 Cent/kWh. Trong khi đó, theo tính toán của Công ty Điện lực J-Power thì giá thành sản xuất nhiệt điện ở mức 7 Cent/kWh.

Để dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện ở Thốt Nốt có tính khả thi, ông Toru Ikebe - Người đại diện của Công ty Điện lực J-Power, cho biết: “Mục đích của chúng tôi là hướng đến việc tận dụng phần trấu dư thừa để góp phần tăng thêm thu nhập cho các bên liên quan và cùng với chính quyền địa phương giải quyết ô nhiễm môi trường. Chính vì vậy, chúng tôi cần một cơ chế phối hợp giữa các bên liên quan, trong đó có sự tham gia của chính quyền địa phương”.

Bình Đại